دنیای صنعت: وجود ذخایر عظیم گازی در کشور و داشتن رتبه دوم در جهان ،پتانسیل زیادی را در ایران برای توسعه صنایع پتروشیمی ایجاد کرده است،بر اساس نظر کارشناسان برجسته،اگر ایران بتواند در حوزه صنایع ای که از خوراک گاز تغذیه می کنند،گامی اساسی بردارد،از وابستگی به فروش نفت خام رهایی یافته و می تواند با ایجاد زنجیره های مختلف پایین دستی در این بخش علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار در حجم انبوه،درامدهای زیادی را نیز نصیب کشور کند،موضوعی که علی رغم کارهای صورت گرفته،اما نشانی از قابلیت های این سرزمین ندارد.

.برای واکاوی بحث نقش پتروشیمی ها در اقتصاد ایران پای سخنان مهندس سید حسین میرافضلی،عضو هیات مدیره شرکت پتروشیمی خراسان نشسته ایم تا در این باره از تجربیات و دانسته های خود در این حوزه برایمان بگوید.میرافضلی مدیری است سرشار از عشق به ایران و البته متخصص در حوزه ایی که تاکنون مسوولیت پذیرفته است،از نظر این مدیر توانمند فرصت ها قبل از بهره برداری درست از این سرزمین کوچ می کنند و وی نگران از این بی برنامگی ها راه نجات اقتصاد ایران را در بهره گیری درست از مزیت های موجود می داند،وی البته بر این باور استوار است که مزیت های قابل آفرینش زیادی در ذهن جوانان ایرانی وجود دارد که هرکدام می تواند بیش از سرمایه های فیزیکی و معدنی خلق فرصت و درامد کند.مشروح مصاحبه دنیای صنعت با وی در پی می اید:

مزیت ایران از نظر تولید محصولات پتروشیمی چیست؟
 

ایران به دلیل در اختیار داشتن ذخایر ارزان قیمت گاز در شمال شرق و جنوب کشور و امکان دسترسی به بازار های مصرف در کشورهای همجوار و از طریق دریاهای آزاد مزیت نسبی خوبی جهت تولید محصولات پتروشیمی دارد.همچنین بازار داخلی نیز کشش مناسبی برای مصرف بخش قابل توجهی از تولیدات داخل را مهیا نموده است.

نیاز اصلی واحد های پتروشیمی عبارتند از آب و گاز، لذا احداث واحد های پتروشیمی در نزدیکی منابع تولید گاز و نزدیکی آب های آزاد دریا برای سرمایه گزار از جذابیت بالایی برخوردار است سرمایه گذاری که به دلیل مصالح کشور و اشتغال زایی و توسعه منطقه ای نسبت به احداث کارخانه در مناطق دور از دریا اقدام می کند می بایست مورد توجه وحمایت بیشتری قرار گیرد.

آیا شیل گازو تکنولوژی استخراج آن، منجر به تهدید مزیت ها و بازار های صادرات محصولات پتروشیمی با پایه گاز نمی باشد؟

ذخایر عمده شیل گاز در امریکا وجود دارد و کشور های بزرگ مصرف کننده همچون چین و هند و چند کشور بزرگ مصرف کننده از ذخایر قابل توجهی برخوردار نمی باشندتکنولوزی بهره برداری از شیل گاز ها نسبتا گران قیمت و پر هزینه است یعنی هزینه ثابت و هزینه جاری استخراج گاز از شیل گاز ها نسبتا بالاست چرا که گازبا فشار مخزن بالا نمی آید و می بایست شکاف در مخازن شیل گاز ایجاد و فشارهیدرولیکی بسیار بالایی اعمال شود تا گاز استخراج گرددلذا قیمت تمام شده گازتولیدی همواره گران تر از گاز تولیدی از میادین گاز در خاور میانه و روسیه می باشد لازم به ذکر است که آمریکا یکی از بزرگترین مصرف کنندگان انرژی در جهان می باشد و ذخایر نفت ان کشور رو به اتمام است لذا گاز های تولیدی این کشور صرف مصرف داخل خواهد شد و صادرات ان به دلیل هزینه بالای حمل قدرت رقابت پذیری با گاز تولید ایران را ندارد وقتی خوراک پتروشیمی ها یعنی گاز ارزان تر باشد محصول نهایی نیز قابلیت انعطاف پذیری و هماهنگی بیشتری با بازار مصرف خواهد داشت به این ترتیب واحد های پتروشیمی با خوراک گاز همچنان مزیت نسبی ایران می باشد به شرط اینکه مطالعه بازار و بازار یابی و مکان یابی احداث کارخانه به درستی انجام شود و همه فعالیت ها برنامه محور و بر اساس سیاستگذاری های کلان و متمرکز انجام پذیرد و شرکت ملی صنایع پتروشیمی نقش سیاستگذاری و هماهنگی خود را به بهترین شکل اجرا نماید که انشاء ا... همواره چنین خواهد بود.

در حال حاضر سیاستگذاری در خصوص کود اوره تولید کشور چگونه انجام می شود؟

شرکت خدمات حمایتی هر ساله میزان مصرف کشور را پیش بینی و اعلام می نماید وبرای هر کارخانه متناسب با میزان تولید آن کارخانه سهمیه فروش کود با قیمت یارانه ای اعلام می کند و شرکتهای تولید کننده موظف هستند که سهمیه خود را درب کارخانه تحویل شرکت خدمات حمایتی نمایند تا این شرکت نسبت به انتقال کود به مقاصد مصرف در هر استان اقدام نماید در این خصوص چند نکته حائز اهمیت وجوددارد اول اینکه میزان مصرف باید به درستی اعلام شود مثلا اگر مصرف کشور 1.7میلیون تن است و به اشتباه 2.2 میلیون تن اعلام شود این موضوع باعث ایجاد رانت و خدای ناکرده سوء جریان خواهد شد چرا که بر اساس اعلام نیازی که شرکت خدمات حمایتی اعلام می کند سهمیه کود یارانه ای برای شرکتهای تولید کننده تعیین می شود و به این ترتیب امکان فشار بر برخی شرکتها جهت تحویل کود یارانه ای زیادتر و اختصاص سهمیه یارانه ای کمتر به شرکتهای تولید کننده بزرگ و یا تولیدکنندگانی با نفوذ بیشتری، بوجود خواهد آمد.لذا انتظار است میزان مصرف داخل بصورت دقیق تر اعلام شود و اگر خطای محاسباتی وجود دارد هر ماه بررسی و اصلاح لازم انجام پذیرد چرا که اگر جز این باشد ممکن است زمینه سوء جریانات اقتصادی بوجود آید و فشارهای آزار دهنده و ناحقی بربرخی شرکتها اعمال شود.البته شرکت خدمات حمایتی از تیم مدیریتی نسبتا قوی برخوردار است و آنها نیز در حال بررسی و یافتن راهکار برای حل این مشکل هستند بهر حال سایر دستگاه های اجرایی مرتبط نیز می بایست اطلاعات درست و دقیق تر در اختیار سازمان خدمات حمایتی قرار دهند تا این سازمان بتواند بر اساس ایناطلاعات برنامه ریزی دقیق تری انجام دهد.

نظر به اینکه احداث کارخانه در مناطق دور از دریا، هزینه صادرات و تولید را افزایش می دهد راهکار حمایتی از اینگونه شرکتهای پتروشیمی چیست؟

احداث هر واحد تولیدی خصوصا کارخانه پتروشیمی که از توجیه اقتصادی برخوردارنباشد برای سرمایه گذاری که سودمتناسب با سرمایه را رصد می کند نه عاقلانه ونه منطقی است اما انتظار است برای حمایت از سرمایه گذاری در مناطق دور دستمزیت هایی برای سرمایه گذار اختصاص یابد که از جمله آنها عبارتند از برخی معافیت های مالیاتی و کاهش مالیات بر سود و حمایت جهت بازار یابی و عرضه محصول به قیمت مناسب و سایر حمایت ها البته احداث برخی کارخانه ها در مناطق دور دست برای خدمات رسانی های دولت یک مزیت است به عنوان مثال دولت کود اوره را به قیمت یارانه ای بین کشاورزان توزیع می کند و مناطق شمال و شمال شرق کشور یکی از مصرف کنندگان عمده کود اوره می باشند انتقال کود از مناطق جنوبی کشور به مناطق یاد شده هزینه آشکار و پنهان زیادی به ذنبال ددارد لذا احداث کارخانه کود شیمیایی در نزدیکی مناطق پر مصرف برای دولت(نه برای سرمایه گذار غیر دولتی) یک مزیت است.یکی از سیاست های درستی که اکنون اعمال می شود این است که

سو آپ کود شیمایی در داخل کشور فعال شده یعنی شرکتی که 500 هزار تن کود اوره تولید می کند و 200 هزار تن آن سهمیه کود یارانه ای است که باید با قیمت های مصوب تحویل شرکت خدمات حمایتی نماید و 300 هزار تن مابقی را طبق نظر خود در داخل یا خارج کشور به فروش رساند چنانچه این شرکت بخواهد 300 هزار تن کود را به جنوب کشور حمل کند بیش از 10 میلیارد تومان هزینه یارانه گازوئیل می شود که دولت پرداخت می نماید از طرف دیگر شرکتی که در عسلویه واقع شده می بایست بیش از 300 هزار تن سهمیه کود اوره یارانه ای را تا مناطق شمالی حمل کند لذا با هماهنگی دو شرکت تولید کننده و شرکت خدمات حمایتی شرکتی که در مناطق شمالی واقع شده 300 هزار تن کود در اختیار را تحویل دولت می دهد و معادل آن کود جهت صادرات از عسلویه تحویل می گیرد این اقدام مزیت های زیادی برای دولت و اقتصاد ملی دارد اول اینکه از تردد ده ها هزار کامیون در این مسیر جلو گیری می شود که این امر منجر به پیشگیری از تصادفات هولناک جاده ای خواهد شد از طرف دیگر منجر به صرفه جویی قابل توجه در مصرف گازوئیل می شود و از آلودگی محیط زیست و هزینه های ناشی از آن جلوگیری می نماید. به این ترتیب واقع شدن شرکت تولید کننده کوداوره در منطقه شمال شرق صرفه جویی زیادی برای دولت به دنبال داشته است صرفه جویی که سرمایه گذار انتفاع چندانی از آن نمی برد حمایت از سرمایه گذار که در سخنان نخستین به آن اشاره شد در اینجا باید اعمالشود. 

همه شرکتهای تولید کننده کود اوره مکلف هستند سهمیه کود یارانه ای خود را درب کارخانه تحویل شرکت خدمات حمایتی نمایند لذا این شرکتها نباید از اجرای طرح سو آپ به دنبال کسب درامد باشند دولت اینجا باید از سرمایه گذار در مناطق دور دست حمایت کند و اجازه ندهد هزینه مازاد از چنین شرکتی دریافت شود و حتی در اختصاص سهمیه کود یارانه ای نیز باید فشار کمتری به سرمایه گذار در مناطق دور دست اعمال کند این سیاست گذاری های کلان می بایست توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی مورد پیگیری قرار گیرد و چنانچه لازم باشد از دولت مصوبه دریافت نماید.

اینجاست که سیاست گذار کلان و واحد می توان نقش خود را به شکل مناسبی اعمال نماید.

فرآیند کاهش تولید پارس جنوبی آغاز شده و هر سال سرعت خواهد گرفت  هیچ جای جهان مثل ایران نیست که تمامی خانه‌ها گازکشی شده باشند  پایان قرن نفت و هزاران میلیارد دلار سرمایه ای که کم ارزش می شود  طرح تبدیل دودکش نیروگاه به خوراک واحد پتروشیمی  تحلیل مقایسه ای مصرف واقعی انرژی برق در ایران