سجاد حسین نیا*

با بهره‌برداری از جایگاههای جدید گاز طبیعی فشرده(CNG) تعداد این جایگاه‌ها از 1760 باب گذشته و پیش‌بینی می‌شود تا انتهای سال 90 به 2250 جایگاه برسد. میزان عرضه روزانه این سوخت در حال حاضر 17 میلیون لیتر بوده و تا سقف دو برابر قابل افزایش است . کاهش هزینه سوخت، افزایش ایمنی و کاهش آلودگی‌های زیست محیطی از جمله مزایایی است که باعث گسترش مصرف CNG در بخش حمل‌ونقل شده است. با فرض قیمت 300 تومان به ازای هر مترمکعب گاز طبیعی صادراتی، یارانه این سوخت در همان مرحله اول اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها به طور کامل حذف شده است. از آنجا که می‌توان پیمایش خودرو حاصل از مصرف یک مترمکعب را معادل یک لیتر بنزین در نظر گرفت، برای طی مسافت 100 کیلومتر به طور متوسط 7 لیتر بنزین یا 7 مترمکعب گاز طبیعی مورد نیاز است. در نتیجه هزینه سوخت در صورت مصرف بنزین آزاد، بنزین یارانه ای و گاز طبیعی به ترتیب برابر 4900، 2800 و 2100 تومان میشود. بنابراین CNG مورد نیاز در مقایسه با بنزین آزاد 57 درصد و در مقایسه با بنزین یارانهای 25 درصد ارزانتر است. در نتیجه استفاده از CNG در مقایسه با بنزین در حمل‌ونقل به‌صرفه‌تر بوده و مصرف این سوخت بدون اختصاص یارانه، ارزانتر از بنزین یارانه‌ای است. در ادامه سیاست‌های تکمیلی جهت هدفمند کردن اختصاص CNG و بنزین حمل‌ونقل عمومی پیشنهاد می‌شود:
الف- تاکسی‌ها: با توجه به افزایش جایگاه‌های اختصاصی CNG از یک سو و سهم این وسایل در حمل‌ونقل عمومی از سویی دیگر، جایگاه‌های عرضه CNG به نحوی در اختیار تاکسی‌های دوگانه‌سوز قرار گیرد که زمان سوخت‌گیری این خودروها از 10 دقیقه بیشتر نشود و سهمیه بنزین تاکسیها به 60 لیتر در ماه کاهش یابد.
ب- وانت‌بارها: از آن جا که درصد قابل توجهی از مالکان وانت‌بارها صاحب مشاغل آزاد هستند، اختصاص سهمیه بنزین به این گروه نمیتواند به صورت هدفمند و تنها به فعالان این بخش صورت گیرد. همچنین برخی از مالکان وانت‌بارها انگیزه کمی در دوگانه‌سوز کردن وسیله نقلیه خود دارند. از طرفی گاز طبیعی بر خلاف بنزین قابلیت جابجایی ندارد و سوء استفادهای از آن صورت نمیگیرد. با فراهم کردن امکان استفاده وانت‌بارها از جایگاه‌های عرضه CNG مشابه تاکسی‌ها و کاهش سهمیه بنزین تمامی وانت‌بارها به 60 لیتر، سوء استفاده از سهمیه اختصاصی بنزین توسط وانت‌بارها از بین رفته و انگیزه دوگانه‌سوز کردن این خودروها افزایش می‌یابد. به علاوه بازده موتورهای احتراق داخلی وسایل نقلیه پایه گازوئیل‌سوز، پایه گازسوز و بنزین‌سوز به ترتیب 40، 35 و 30 درصد است. بنابراین مناسب است نسبت به گازسوز کردن وانت‌بارها در کوتاه‌مدت و جایگزین کردن آنها با موتورهای گازوئیل سوز در میان‌مدت اقدام شود.
ج- خودروهای شخصی دوگانه‌سوز: در صورت سهمیه بندی CNG به علت کارکرد بهتر موتورهای بنزین‌سوز با مصرف بنزین، مالکان خودروها ترجیح میدهند تا از سهمیه بنزین در مقایسه با گاز استفاده نمایند. این امر باعث بالا رفتن مصرف بنزین کشور و افزایش وابستگی کشور به بنزین وارداتی میشود. از طرف دیگر با توجه به آزاد بودن قیمت این سوخت بر اساس قیمت‌های صادراتی، یارانه‌ای به این بخش اختصاص نمی‌یابد. بنابراین ضروری است سهم CNG در سبد سوخت کشور افزایش یافته و اختصاص آن بدون محدودیت و سهمیه‌بندی انجام شود و با اولویت دادن به وسایل حمل‌ونقل عمومی مسافر و بار در استفاده از CNG، باقی جایگاه‌های عرضه این سوخت در اختیار خودروهای شخصی دوگانه‌سوز قرار گیرد. حمایت از گسترش CNG و کاهش تکیه بر بنزین، میتواند منابع اختصاص یافته به بنزین یارانه‌ای را آزاد کرده و صادرات بنزین مازاد بر مصرف داخل در گام بعد میتواند مزایای بیشتری را نسبت به صادرات گاز طبیعی نصیب کشور کند.

--------------------------------
*کارشناس شبکه تحلیلگران فناوری ایران

فرآیند کاهش تولید پارس جنوبی آغاز شده و هر سال سرعت خواهد گرفت  هیچ جای جهان مثل ایران نیست که تمامی خانه‌ها گازکشی شده باشند  پایان قرن نفت و هزاران میلیارد دلار سرمایه ای که کم ارزش می شود  طرح تبدیل دودکش نیروگاه به خوراک واحد پتروشیمی  تحلیل مقایسه ای مصرف واقعی انرژی برق در ایران