در فاصله ١٣٠ کیلومتری جنوب غربی شهر بیرجند معدنی بنام معدن مس قلعه زری واقع شده است این معدن حدود 70 سال قبل توسط مرحوم زاهدی کشف و با همکاری یک شرکت ژاپنی به بهره برداری رسید. محتویات این معدن زیر زمینی عبارتند از مس ، نقره و طلا؛  در سال های ١٣٨٠ تا ١٣٨٣ به دلیل افت قیمت محصول، برخی مشکلات مدیریتی و هزینه های بالای استخراج این معدن به زیان دهی رسید و زیان انباشته آن به حدی رسید که معدن به مدت چند سال تعطیل شد و بیش از ٧٠٠ نفر از کارکنان معدن بیکار شدند

 

تعطیلی معدن روی اقتصاد منطقه نیز تاثیر منفی گذاشت چرا که میلیاردها تومان درآمدی که از طریق معدن در زندگی مردم منطقه جاری بود متوقف شد خرید و رونق اقتصادی آن منطقه از کار افتاد. بیکاری و عوامل محیطی منجر به این شد که ده ها نفر از کارکنان معدن مسلح شده و با تشکیل گروه به قاچاق مواد مخدر پرداختند  بخش انتهای جنوبی معدن به بارانداز مواد مخدر تبدیل شد و درگیری مسلحانه بین نیروهای انتظامی و اطلاعاتی با اشرار شروع به اوج گیری نمود و تعدادی در این درگیری ها کشته و زخمی شدند. با توافقی که بین مدیران معدن و IMIDRO حاصل شد در سال ١٣٨٣ مهندس مولابیگی مدیر عامل شرکت مس میناکان شد و شروع به راه اندازی معدن نمودند،  در مدت کوتاهی و با وجود تنش ها و مشکلات ناشی از راه اندازی مجدد، معدن با سعی و تلاش فراوان راه اندازی شد برخی کارکنان که جذب گروه های مسلح شده بودند در معدن مشغول کار شدند  حتی برخی سران گروه های مسلح با دریافت امان نامه در پائین ترین طبقات معدن مشغول بکار شدند  این معدن زیر زمینی در عمق ٢٠٠ تا ٢٥٠ متری زیر زمین در تونل های با طول صدها متر یا یک کیلومتری در طبقات مختلف بهره برداری می شد. در اوایل راه اندازی مجدد معدن شنیدم شبی درگیری شدیدی در جاده خاکی بیرجند به قلعه زری رخ داد و در همان زمان کامیون حمل دینامیت در حال حرکت به سمت معدن بود. بدون دینامیت امکان استخراج از آن معدن وجود نداشت در اوج درگیری و تیراندازی بین اشرار و نیروی انتظامی  یک تویوتای گروه های مسلح که مسلح به تیربار بود خود را به کامیون حمل دینامیت رسانید و شخص تیربارچی با پارچه ای پوشانیده بر سر و صورت به راننده کامیون گفت سریع به سمت معدن حرکت کن من پشت سرت می آیم  و کامیون را سالم از معرکه خارج و به معدن رسانید و برگشت . علت این کار را پرسیدم گفتند چون بسیاری از نزدیکان و اقوام اینها در معدن کار می کنند و رزق و روزی و زندگیشان از طریق این معدن تامین می شود اینها نمی خواهند تحت هیچ شرایطی معدن که در حال راه اندازی است دوباره تعطیل شود. به مرور همین افراد با دریافت امان نامه  استخدام و جزو بهترین و انقلابی ترین نیروهای معدن شدند 

 

بنده در آن مقطع بازرس ویژه وزیر صنایع و معادن و بعد عضو و رئیس هیات مدیره شرکت مس میناکان(قلعه زری) بودم، بعد از مدتی با پیگیری های خوب مهندس مولابیگی و همکاری مناسب مسئولین محترم استان خراسان جنوبی، جاده بیرجند به معدن آسفالت شد، در روزهای اولیه راه اندازی معدن خودرو های اندکی در منطقه تردد می کردند و ماشین که وارد منطقه معدن می شد بچه های کوچک به دنبال خودرو ها می دویدند و بعضا این بچه ها کفش هم نداشتند اما با رونق گرفتن کار معدن  و آسفالت شدن جاده قلعه زری به بیرجند به مرور مدیران و کارکنان معدن شروع به خریدن خودرو نمودند و با افزایش تعداد خودروها و تردد مستمر خودروها در مسیر بیرجند امنیت جاده بیشتر و بیشتر می شد  از دیگر اقدامات مهمی که توسط مدیریت شرکت پیگیری شد همکاری با طرح مسکن مهر و ساخت یک شهرک در شهر خوسف(نزدیک بیرجند) برای بازنشستگان معدن بود که اقدام ارزشمندی بود و تعلق خاطر کارکنان به شرکت را افزایش داد اقدام دیگر ساخت درمانگاه مناسب و مجموعه ورزشی با همکاری خوب مسئولین استانداری و سایر مدیران استان بود با این خدمات ماندگار و ارزشمند منطقه معدن مس قلعه زری که تا چند سال قبل از آن  جولانگاه گروه های مسلح و قاچاقچیان مواد مخدر و درگیری خونین با مسئولین امنیتی بود به بزرگترین و مجهز ترین پایگاه بسیج شرق کشور تبدیل شد حدود ٤٠٠ نفر عضو فعال بسیج شدند و  در واقع معدن به یکی از بزرگترین  محل های تجمع نیروهای زبده دوستدارنظام و میهن در شرق تبدیل شد نیروهایی که ضمن کار و تلاش شبانه روزی با زبدگی جسمی و تعلیمات نظامی معادلات منطقه را تحت تاثیر خود قرار می دادند. به دلیل رضایت مردم از عملکرد نظام در آن حوزه در همه انتخابات تا حدود 90 درصد مردم منطقه  به نامزد مد نظر جریان انقلابی رای داده اند. محل زندگی خانواده کارکنان معدن در جوار معدن بود و بخش عمده ای از هزینه های زندگی خانواده نیز توسط شرکت تامین می شد حتی واحدهای مسکونی محل زندگی کارکنان نیز متعلق به شرکت بود که در اختیار کارکنان قرار گرفته بود، تا این مقطع شرکت به ثبات و سود دهی رسیده بود.  در سال 1388 که مدیریت شرکت در اختیار بخش خصوصی قرار گرفت هیات مدیره مصوبه  ای  را تصویب و ابلاغ نمودیم که بر اساس آن تا میزان مشخصی (میانگین ماه های گذشته ) کنسانتره تولید شود همان حقوق و مزایا پرداخت شود و هر چه از آن میزان پایه  تولید بیشتر شود به نسبتی پاداش به مدیران و سرپرستان  و کارکنان پرداخت شود، با این مصوبه  تولید شرکت در حد قابل توجهی افزایش یافت و آن شرکت با وجود داشتن زیان انباشته به سود کم سابقه ای تا آن مقطع دست یافت، این خاطره ماندگار نشان دهنده نقش اشتغال پایدار در پایبندی به نظام و تاثیرات آن بر توسعه فکری فرهنگی مردم مناطق مختلف کشور را نشان می دهد. با ایجاد اشتغال مولد در معادن مختلف استان های مرزی و صنایع معدنی و صنایع پائین دستی پتروشیمی می توان اشتغال گسترده ای ایجاد نمود

 

منبع