امروزه سرمایه گذاران در صورت تعیین نرخ های بلند مدت خوراک می توانند امکان سنجی بهتری برای حضور در طرح ها و آینده طرح های پتروشیمی در هر کشوری داشته و اقدام به سرمایه گذاری کنند.

اگر بخواهیم علاقه سرمایه گذاران را برای حضور در ایران عملیاتی کنیم باید سه اصل را رعایت کنیم: اول تعیین قیمت خوراک در دراز مدت که قابل رقابت با کشورهای رقیب باشد، دوم ایجاد زیرساخت‌ ها از سوی دولت و سوم ثبات قوانین.

صنعت پتروشیمی ایران که با اتکاء به خوراک فراوان مایع و گازی، نیروی کار تحصیل کرده و جوان، موقعیت جغرافیایی منحصر بفرد با دسترسی به آب های آزاد و نزدیکی به بازارهای هدف، حمایت های دولت و سرمایه گذاری های کلان صورت گرفته، اکنون نقشی فراملی و فرا منطقه ای در اقتصاد ایران داشته و با وجود اعمال محدودیت های گوناگون سیاسی و تجاری، موقعیت ممتاز خود را در بازارهای بین المللی حفظ کرده است.

تعیین بلند مدت نرخ خوراک

اکنون فرمول قیمت خوراک برای پتروشیمی های موجود و جدید در ایران نهایی شده، بر اساس این فرمول، وزارت نفت ایران مکلف است قیمت خوراک گاز و خوراک مایع تحویلی به واحدهای صنعتی، پالایشی و پتروشیمی ها را با رعایت معیارهایی مانند درآمد حاصل از فروش گاز، قیمت گاز و یا مایع تحویلی برای سایر مصارف داخلی، متوسط قیمت گاز و یا مایع صادراتی و وارداتی و قیمت محصول تعیین کند.

علاوه بر این مقرر شده، تخفیف پلکانی تا 30 درصد با انعقاد قرارداد بلند مدت برای واحدهایی که بتوانند برای تأمین مواد اولیه واحدهای پتروشیمی داخلی که محصولات میانی و نهایی تولید می کنند اعمال شود و زنجیره ارزش افزوده را افزایش دهند. در این قرارداد، بنگاه هایی که در مناطق کمتر توسعه یافته راه اندازی می شوند، از تخفیف بیشتری برخوردار می شوند.

ایران با تعیین بلند مدت قیمت خوراک گازی مجتمع های پتروشیمی به نوعی به سرمایه گذاران داخلی و خارجی علاقه مند به حضور در این صنعت چراغ سبز نشان داد، چراغ سبزی که تا 10 سال آینده روشن خواهد ماند.

قرار است 21 درصد از تولید یک میلیارد و 400 میلیون متر مکعبی گاز ایران به محصولات پتروشیمی تبدیل شود. امروزه سرمایه گذاران در صورت تعیین نرخ های بلند مدت خوراک می توانند امکان سنجی بهتری برای حضور در طرح ها و آینده آن ها داشته و اقدام به سرمایه گذاری کنند.

تعیین نرخ گاز مصرفی واحدهای پتروشیمی در بازه زمانی بلندمدت موجب می شود تا سرمایه گذاران، تولیدکنندگان و فعالان در این صنعت در سال های آتی به افق قیمتی مشخصی دست یابند و برای آنها نگرانی از بابت نوسانات عوامل تأثیرگذار بر این فرمول وجود نداشته باشد.

بی‌تردید مهمترین مزیت رقابتی برای سرمایه‌ گذاری و توسعه صنایع پتروشیمی در ایران دسترسی به خوراک مناسب این صنعت یعنی گاز طبیعی، اتان، نفتا و میعانات گازی در احجامی گسترده و با قیمتی رقابتی است.

‌اکنون ظرفیت صنایع تصفیه و انتقال گاز در کشور حدود 800 میلیون متر مکعب در روز است که به زودی تا حد یک هزار میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید و علاوه بر این، دسترسی به اتان به عنوان خوراک پتروشیمی در تحکیم وضعیت رقابتی ایران برای تولید محصولات پتروشیمیایی نقش اساسی دارد.

با کامل شدن فازهای پارس جنوبی یعنی اتمام طرح‌ های توسعه فازهای 12 تا 27 این میدان به میزان 650 هزار بشکه در روز میعانات گازی و 6.7 میلیون تن LPG (شامل پروپان و بوتان) و چهار میلیون تن اتان در سال قابل وصول خواهد بود که اتان به طور کامل و سایر موارد بر حسب نیاز در اختیار صنعت پتروشیمی قرار می‌گیرد.

اتان رمز موفقیت سرمایه گذاری

ایران با دارا بودن بزرگترین منابع گازی در جهان یکی از منابع اصلی خوارک برای مجتمع های پتروشیمی به شمار می رود، در این میان جداسازی و تولید اتان برای تامین خوراک پتروشیمی ها همواره یکی از اولویت های مسئولان این صنعت بوده است.

ایران مزیت های فراوانی برای سرمایه گذاری در بخش پالایش و صادرات اتان برای سرمایه گذاران جهانی را دارد. اتان گازی بی رنگ و بی بو در دما و فشار عادی بوده و بیشترین میزان مصرف آن خوراک اتیلن است و مصارف کمی همچون سوخت صنعتی و مصارف جزی دیگری نیز دارد.

بیشتر اتان تولید شده برای مصرف صنایع اتیلن استفاده می شود و رقیب دیگر خوراک ها از جمله نفتا، پروپان، بوتان و ... است. برای تولید هر تن اتیلن باید 1.2 تناژ اتان برش شود. اتان بهترین و ارزان ترین خوراک برای تولید اتیلن در جهان است و به همین علت پس از رکود اقتصادی سال های 2008 و 2009 بسیاری از پالایشگاه های برش بخار که توانایی داشتند به سمت اتان رفتند.

هزینه حمل گاز گران است و به همین دلیل سعی می شود تا فاصله حمل تا حد امکان کم شود و بر این اساس، تلاش می شود اتان نزدیک به منبع آن مصرف شود، ساخت مجتمع های پتروشیمی در کنار مخزن عظیم پارس جنوبی و پالایشگاه های گاز می تواند سودآوری خوبی برای سرمایه گذاران خارجی به همراه داشته باشد.

با توجه به اهمیت اتان برای صنعت پلاستیکی پلی اتیلن و قیمت مناسب آن به عنوان خوراک پالایشگاهی و پیش بینی افزایش تقاضای پلی اتیلن، اتان از اهمیت بالایی در صنعت پتروشیمی برخوردار است.

همچنین با برداشته شدن تحریم های علیه ایران، کشور ما توانایی پیشرفت و جذب سرمایه های خارجی را به دست آورده است. ایران با توجه به منابع فوق العاده خود موقعیت خوبی برای بالاتر آوردن رتبه خود را در تولید اتان دارد و حتی با مدیریت درست می تواند از آمریکا و عربستان پیش تازی کند.

مزیت های دیگر

ایران در کنار مزیت دسترسی آسان به خوراک در بخش پتروشیمی، مزیت‌ های رقابتی دیگری دارد که نمی توان به آسانی از کنار آن گذشت.

بازار بزرگ و روبه‌ رشد داخلی محصولات پتروشیمی، دسترسی به نیروی کار متخصص و ماهر، زیربناهای گسترده ارتباطی کشور، موقعیت جغرافیایی کشور در هم مرزی با 15 کشور دیگر به ویژه کشورهای آسیای میانه و قفقاز جنوبی، ایجاد مناطق ویژه اقتصادی پتروشیمی با لحاظ کردن ثبات سیاسی و وجود قوانین حامی سرمایه‌ گذاری، ارائه تسهیلات ویژه به سرمایه‌ گذاران از جمله معافیت‌ های مالیاتی و در عین حال وجود زنجیره ‌ای از واحدهای فعال صنایع پتروشیمی برشمرد که هر کدام می‌توانند در توسعه صنایع پایین‌دستی و بالادستی خود نقش تعیین‌کننده ایفا کنند و استفاده از منافع صندوق توسعه ملی نیز امکان مهم دیگری است که تمرکز علاقه ‌مندان بر این فرصت نیز توصیه می ‌شود.

اکنون برای اجرای 55 میلیون تن پروژه در پتروشیمی نیاز به 33 میلیارد دلار سرمایه گذاری است، از این سرمایه گذاری می توان سالانه 26 میلیارد دلار درآمد کسب کرد.

همچنین حدود 15 طرح در حال احداث وجود دارد که به عنوان اولویت به آنها توجه ویژه شده، این طرح ها تا چهار سال آینده به بهره برداری خواهد رسید و حدود 10 میلیون تن به ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی کشور اضافه خواهد کرد.

با نهایی شدن تامین مالی هفت پروژه متانول در عسلویه نیز حدود 10 میلیون تن متانول وارد بازار جهانی خواهد شد. پیش از این توسعه پتروشیمی کشور بیشتر در بخش اتیلن بوده، زیرا به علت وفور اتان بیشتر محصولات، اتیلن محور شدند و صنایع پایین دستی هم تا حدی که می توانستند رشد کردند اما برای رشد بیشتر این صنایع باید زمینه تولید پروپیلن را فراهم کرد.

پروپیلن زنجیره گسترده ای از صنایع پایین دستی را ایجاد و تعذیه می کند، از این رو برنامه ایران تولید پروپیلن از متانول است تا هم قیمت متانول در بازارهای جهانی افت نکند و هم زمینه تولید آن برای توسعه صنایع پایین دستی در کشور فراهم شود.

امنیت نقطه عطف مزیت های رقابتی

در ایران با توجه به ثبات سیاسی و امنیت بالا، سرمایه گذاران داخلی و خارجی مشغول فعالیت هستند و دور تا دور کشور ما به فاصله بیش از 100 کیلومتر گروه های تروریستی آزادانه به فعالیت های خود می پردازند و اجازه حضور هیچ سرمایه گذار خارجی را در کشور خود نمی دهند.

کاهش هزینه تمام شده، امنیت و سرعت انتقال، مهمترین دغدغه های سرمایه گذاران برای ترانزیت کالاست که هر سه از شمال تا جنوب و از غرب تا شرق، در گستره مرزهای ایران تأمین شده است.

یکی از مزیت‌ های سرمایه‌ گذاری در ایران که هیات‌ های خارجی همواره به آن اشاره می ‌کنند، وجود نیروی انسانی ماهر در بخش‌ های مختلف مهندسی و ساخت و پیمانکاری است که اهمیت ویژه ‌ای در مقایسه با کشورهای رقیب برای ما ایجاد کرده است.