تهران- ایرنا- هماوردی آمریکا با ایران فرایندی محدود به چهار دهه اخیر و سال های پس از انقلاب اسلامی نیست بلکه ریشه های این تعارض را باید در دهه ها پیشتر جست وجو کرد. کارشناسان سیاسی در گفت وگو با ایرنا به ریشه ها و ابعاد اختلافات و کارشکنی های واشنگتن علیه ایران پرداختند.

گفته های تازه وزیر امور خارجه آمریکا در نشست دانشگاه «شیکاگو» مبنی بر نقش مستقیم واشنگتن در کودتای 28 مرداد 1332، تکرار برخی اعتراف های پیشین مقام های آمریکایی در زمینه مداخله جویی در ایران بود.
«جان کری» پنجشنبه هفته گذشته در دانشگاه شیکاگو اذعان کرد: سازمان سیا به طور مستقیم در کنار زدن نخست‌وزیر (محمد) مصدق در سال 1953 نقش داشت. پس از آنکه ایرانی ها در سال 1979 سفارت ما را اشغال کردند و گروگان‌هایی گرفتند این مساله روی سیاست‌هایمان تاثیری اساسی داشت و این یکی از دلایل اصلی شکست رییس جمهوری (جیمی) کارتر در برابر رونالد ریگان بود.
سخنانی از این دست، پیشتر هم از سوی مقام های آمریکایی بیان و دخالت ها و کارشکنی هایی واشنگتن علیه جمهوری اسلامی ایران را به شکلی رسمی علنی ساخته بود. نگاهی به رفتارها و سیاست های مقام های واشنگتن در قبال ایران که به دهه ها پیش از انقلاب اسلامی باز می گردد و اوج گیری دشمنی های آمریکا طی چهار دهه اخیر تاریخچه ای قابل تامل را به تصویر می کشد.
در این پیوند، گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا به منظور بررسی ریشه و ابعاد اختلاف های 2 کشور و کارشکنی و دشمنی های آمریکا با ایران، با «حشمت الله فلاحت پیشه» نماینده مجلس شورای اسلامی و «مهدی مطهرنیا» تحلیلگر مسایل بین المللی گفت وگو کرد.

** نخستین تلاش های آمریکا برای ورود نرم به ایران
مطهرنیا در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا در زمینه تاریخچه ورود آمریکایی ها به ایران گفت: ورود ایالات متحده آمریکا به ایران از منظر نگرش دیرینه شناسانه به دهه دوم قرن نوزدهم میلادی بازمی گردد؛ زمانی که توجه به گرایش توده های مردمی به مذهب، حربه ای شد تا آمریکا با ارسال نیرو و مبلغان مذهبی وارد ایران شود که می توان آثار آن را در مناطق جغرافیایی همچون منطقه ارومیه در آذربایجان غربی ردیابی کرد. در واقع، پس از ورود ملبغان دینی، پیوند های مذهبی، فرهنگی، رد و بدل منابع اقتصادی و امتیاز های مالی بین کشورها ایجاد شد و همین امر زمینه نفوذ سیاسی را باز کرد تا آن جا که در دهه ششم از قرن نوزدهم میلادی تبادل سفیر میان ایران و آمریکا صورت گرفت.

**کودتای 28 مرداد، خشت اول دیوار بی اعتمادی ایران به آمریکا
به باور کارشناسان سیاسی، اختلاف ها میان ایران و آمریکا از زمان کودتای 28 مرداد سال 1332 خورشیدی و برکناری مصدق موضوعیت یافت. مطهرنیا تحلیلگر مسایل بین المللی در این باره گفت: ورود ایالات متحده آمریکا به ایران، با توجه به جهت گیری های مبتنی بر گسترش دموکراسی آمریکایی در نظام بین الملل ، زمینه ساز نگاه مثبت به این کشور به عنوان نیرویی در برابر نفوذ اتحاد جماهیر شوروی، انگلیسی ها و تا حدی آلمان ها در زمان رضاشاه یا پهلوی اول شد. اما این نگاه مثبت با کودتای 28 مرداد و نقش آمریکا در طراحی و برپایی آن، آرام آرام تغییر کرد.
به گفته مطهرنیا، دومین عامل تغییر نگاه ایرانیان به آمریکا و واگرایی از این کشور به حمایت های آمریکا از محمدرضا پهلوی در محدود سازی توسعه سیاسی در ایران و اتکای تک پایه ای به توسعه اقتصادی و رشد پولی برمی گردد. همین امر موجب شد تا ایرانیانی که گفته می شد به توسعه اقتصادی بیش از توسعه سیاسی اهمیت می دهند، به واسطه فقدان توسعه سیاسی به تحرک های انقلابی دست بزنند؛ تحرک هایی که در پانزدهم خرداد سال 1342 به طور برجسته خود را نشان داد و زمینه ساز ایجاد یک حرکت انقلابی در بهمن ماه 57 شد.

** اوج گیری اختلاف ها با کارشکنی آمریکا در انقلاب ایران
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 ، به دلیل بیداری ملت و دور شدن ایران از اهداف آمریکا، اختلاف ها و کارشکنی های آمریکا اوج گرفت؛ موضوعی که درباره آن، فلاحت پیشه در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا، اظهار داشت: آمریکایی ها از سال 1350 به تدریج جایگاه انگلیس را در منطقه خاورمیانه به خود اختصاص داده و پایگاه هایی برای خود بنا کردند. در آن هنگام، ایران هم که به عنوان قلب خاورمیانه به شمار می رفت در زمره کشورهای مورد توجه آمریکا قرار گرفت تا در راستای منافع اقتصادی، به اهداف خود دست یابد. نخستین عملکرد آمریکا در ایران، جلوگیری از توسعه و پیشرفت و دخالت در کودتا بود به این معنا که هرگونه اقدام مترقی که در ایران شکل می گرفت، با مخالفت آمریکا مواجه می شد چرا که آمریکا ایران عقب مانده ای می خواست که به راحتی بتواند اهداف خود را پیش ببرد.
این نماینده مجلس با اشاره به افزایش کارشکنی های آمریکا در ایرانِ بعد از انقلاب اسلامی، افزود: بعد از انقلاب اسلامی در سال 1357، آمریکا به دلیل دور شدن از اهداف خود، در جناح مخالف با ایران قرار گرفت و در حدود چهل اقدام مختلف اعم از بایکوت، تحریم، تهدید، جنگ، حمایت از دشمنان ایران، راه اندازی کودتا و غیره را علیه ایران در پیش گرفت. همه این اقدام ها با هدف تضعیف جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت. به همین دلیل می گوییم دیوار بی اعتمادی میان ایران و آمریکا بلند است.
مطهرنیا هم در مورد علت اوج گیری اختلاف ها پس از انقلاب اسلامی گفت: پس پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، شاهد یک روند آمریکاگریزی در متن و بطن انقلاب اسلامی بودیم. بافت موقعیتی که محمدرضا پهلوی به عنوان پادشاه خودمحور و مستبد مطرح کرده بود، زمینه های واگرایی و شکاف ملت- دولت و دولت-حکومت در ایران را فراهم کرد. این شکاف ها بعد از انقلاب اسلامی ظهور بیشتری پیدا کرد و جهت گیری ارزش های فرهنگی ناشی از پیشتازی قشر مذهبی در انقلاب اسلامی، موجب شد که این اصطکاک ها با آمریکا افزایش یابد.
این کارشناس مسائل بین الملل و مدرس دانشگاه افزود: حمایت آمریکا از محمدرضا پهلوی موجب شد که این خاطره ناگوار در ذهن انقلابیون دهه پنجاه در ایران باقی بماند و در عملکرد دانشجویان پیرو خط امام در حمله به سفارت آمریکا در تهران بازتاب پیدا کند. در آن هنگام، آمریکا روابط خود را با ایران قطع کرد که همین قطع روابط موجب شد تا زمینه های ارتباط میان ایران و آمریکا، از نظر موقعیت زمانی، یک نقطه پایانی بعد از انقلاب اسلامی پیدا کند و همین امر رودررویی بیشتر و تضاد بیشتر میان ایران و آمریکا را فراهم کرد.

**پابرجایی اختلاف های ایران و آمریکا پس از مذاکرات هسته ای
کارشکنی های آمریکا در برنامه هسته ای صلح آمیز ایران و مذاکرات هسته ای، نمونه دیگری از تضادهای آمریکا با ایران است. در این مورد فلاحت پیشه با اشاره به روند کارشکنی های آمریکا در موضوع برنامه هسته ای و وضع تحریم ها علیه ایران گفت: در زمان کنونی و به رغم رسیدن به توافق هسته ای هنوز هم کارشکنی ها ادامه دارد. باز هم شاهد این موضوع بودیم که آمریکایی ها نقش اصلی را در کارشکنی ها علیه ایران بر عهده دارند و همچنان به آن ادامه می دهند که ابعاد این دخالت ها، جنبه حقوقی به خود گرفته است.
مطهرنیا در این مورد معتقد است: در مورد کارشکنی آمریکا در مساله تحریم ها باید گفت تعریفی که آمریکا از برجام دارد یک تعریف محدود است و بیان می کند که تحریم هایی که در غالب توافق هسته ای وضع شده است برداشته می شود اما تحریم های خارج از پرونده هسته ای جزو تعهدهای آمریکا در برجام نیست.
به گفته این کارشناس مسائل بین الملل، ایران بر اساس دیدگاه های خود در زمینه برجام تعارضی نگرشی با آمریکایی ها می یابد و معتقد است تمام تحریم های اقتصادی برگرفته از اتهام های واهی هسته ای، موشکی و حمایت از تروریسم و حقوق بشر و غیره باید برداشته شود. این در حالی است که نگاه متفاوت آمریکایی ها با این خواست ایران همخوانی ندارد.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
خبرنگار: فاطمه دهقان نیری** انتشاردهنده: سیدمحمد موسی کاظمی**پژوهشم*

فرآیند کاهش تولید پارس جنوبی آغاز شده و هر سال سرعت خواهد گرفت  هیچ جای جهان مثل ایران نیست که تمامی خانه‌ها گازکشی شده باشند  پایان قرن نفت و هزاران میلیارد دلار سرمایه ای که کم ارزش می شود  طرح تبدیل دودکش نیروگاه به خوراک واحد پتروشیمی  تحلیل مقایسه ای مصرف واقعی انرژی برق در ایران