قطعی برق طی هفته گذشته و روزهای اخیر در شهرهای مختلف خوزستان باعث ایجاد مشکلات متعددی برای مردم این استان شده به‌گونه‌ای که غلظت بسیار بالای گرد و خاک هوا در خوزستان و همراه شدن آن با رطوبت بالای هوا، در نهایت منجر به آسیب به دکلها و پستهای برق استان و قطعی برق بسیاری از شهرهای خوزستان شده است.

در پستهای برق و دکلهای انتقال برق فشار قوی، برای نگه داشتن و اتصال سیم برق به دکل از قطعه‌ای استفاده می‌شود که هم عایق باشد و برق را به دکل که فلزی است، انتقال ندهد و هم دارای استحکام بالایی باشد که تحمل وزن کابلها را داشته باشد، برای این کار از قطعاتی استفاده می‌شود که به آن «مَقَرِ�'ه» می‌گویند.

مشکل کنونی قطعی برق خوزستان مربوط به ترکیب رطوبت با گردوخاک نشسته روی مقره‌ها و تأسیسات برق است که لایه‌ای از گل با خاصیت رسانندگی ایجاد کرده و جریان الکتریسیته موجود در سیمها به دکلهای برق منتقل می‌شود؛ با وجود اینکه در ابتدا به نظر می‌رسد راهی برای از بین بردن گرد و غبار نشسته به‌روی مقره‌ها و تأسیسات به‌جز شستشوی آنها در این مواقع وجود ندارد اما در جریان بحران اخیر خوزستان، راهکار ساده‌ای که مورد غفلت قرار گرفته، «فناوری نانو» است که سالهاست این فناوری در اختیار کشورهای مختلف قرار دارد.

در توضیح این مطلب باید گفت که در حال حاضر در تمام دنیا برای مکانهایی مانند نمای ساختمانهای بلندمرتبه که از نمای شیشه‌ای در آنها استفاده شده همچنین برای شیشه و بدنه اتومبیل، ظروف آشپزخانه، انواع پارچه و ... که در معرض گرد و خاک، گل‌ولای، آب و انواع آلودگیها و آلاینده‌ها قرار دارند از لایه‌ای از مواد «خودتمیزشو» استفاده می‌شود.

این مواد یا در کارخانه سازنده و حتی توسط مصرف‌کنندگان به‌روی سطوح مورد نظر به‌صورت لایه‌ای خیلی نازک اسپری می‌شوند؛ این مواد پس از خشک شدن، سطوح موردنظر  را در مقابل هر نوع جذب آلودگی و مواد خارجی، حفظ می‌کنند و دیگر آب، روغن، گرد و خاک و ... امکان جذب و نشستن به‌روی این سطوح را نخواهند داشت.

برای بررسی امکان اجرایی استفاده از این فناوری در تأسیسات برق و مشکل ایجاد شده در قطعی برق خوزستان، گفت‌وگویی با عباس غلامی؛ یکی از فعالان حوزه تولیدات نانو در قالب شرکتی دانش‌بنیان داشتیم که در ادامه آمده است.

عباس غلامی درباره امکان استفاده از فناوری نانو در تأسیسات برق از جمله در مقره‌ها برای حل مشکلاتی نظیر قطعی برق که هم‌اکنون در خوزستان شاهد آن هستیم، اظهار کرد: در حال حاضر «پوششهای نانویی فوق آب‌گریز، آسان تمیز‌شونده و خود تمیز‌شونده» برای مقره‌ها وجود دارد.

وی افزود: علاوه بر این می‌توانیم در مقره‌ها لایه عایق رزینی ایجاد کنیم که تا مدت 15 سال هیچ اتفاقی نه‌تنها در شرایط گرد و غبار و رطوبت بلکه در شرایط بارش سنگین برف و تگرگ هم که می‌توانند نقش هادی را داشته باشند، پیش نمی‌آید و آنها دچار سانحه‌ای نمی‌شوند.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان در حوزه نانو خاطرنشان کرد: در پوششهای تمیزشونده، لایه‌ای با پوشش نانویی ایجاد می‌شود که در بارندگی و آبی که به سطح می‌رسد، آب زاویه بالای 150 درجه پیدا می‌کند که به آنها اصطلاحاً فوق آب‌گریز می‌گویند؛ در نهایت زمانی که آب در مسیرش به‌سمت پایین حرکت می‌کند، می‌تواند هر نوع آلودگی را با خود جمع کرده و سطح را مثل روز اول تمیز کند.

وی با اشاره به راهکار مبنایی برای از بین بردن ریشه‌ای معضل تأسیسات برق در هنگام گردوغبار غلیظ و رطوبت بالای هوا متذکر شد: افزودن لایه نانویی به تجهیزات دکلهای برق، راهکار مشکل مقره‌ها می‌تواند باشد اما نمی‌تواند اصل مشکل ریزگردها را حل کند؛ در این زمینه هم پیشنهادی برای از بین بردن ریشه‌ای معضل ریزگردها وجود دارد به این صورت که ماده‌ای داریم که مثل آب‌انبار زیر خاک عمل می‌کند که داخل این ماده می‌توان از کود هم استفاده کرد.

غلامی ادامه داد: با استفاده از رزینهای پلیمری می‌توانیم جاهایی که خاک کاملاً غیرقابل کشت است، عملیات کشت را انجام دهیم؛ این ماده علاوه بر اینکه باعث صرفه‌جویی در مصرف آب مناطق خشکسالی می‌شود، برای جلوگیری از گسترش بیابان‌زدایی هم کارایی دارد.

وی افزود: می‌توانیم با استفاده از تکنیکی، خاک را مجبور به نگهداری آب داخل خودش کنیم تا در برابر باد بلند نشود؛ در این زمینه پیشنهادی را به پتروشیمی ماهشهر ارائه دادیم که مزیتش این است که خاک حاصلخیز از بین نمی‌رود و صرفه‌جویی 80درصدی در منابع آبی مناطق قابل کشت ایجاد می‌کند.

این کارشناس حوزه نانو عنوان کرد: بنابراین هرچه به‌مرور زمان سطح زیر کشت ما افزایش یابد، مسئله ریزگردها به‌کلی حل می‌شود؛ مسئولان در پتروشیمی ماهشهر در حال حاضر مشغول تحقیقات میدانی روی این موضوع هستند و قرار است در منطقه‌ای مطالعاتی برای آزمایش اجرایی شود.

غلامی با بیان اینکه ریزگردها زمانی که با باد همراه می‌شوند عمل «سندبلاست» را انجام می‌دهند که موجب لایه‌برداری از سطوح می‌شود، تصریح کرد: در چنین شرایطی برخورد ریزگردها با برجهای تقطیر و ستونهای پتروشیمی باعث از بین رفتن سطوح می‌شود؛ برای جلوگیری از آسیب سطح، پیشنهادی را برای گنبد حرم مطهر حرم امام خمینی(ره) که در معرض ریزگردهای قم بود، داشتیم و نتیجه خوبی هم گرفتیم و به‌دنبال آن در مسجد جمکران نیز پروژه‌ای را به انجام رساندیم  تا از تخریب شمسه‌های مناره‌ها در برابر عمل سندبلاست، جلوگیری شود.

وی در پاسخ به این سؤال که وزیر نیرو اخیراً در مواجهه با بحران برقی خوزستان عنوان کرده که 100 میلیارد تومان بودجه برای دستگاه‌های مقره‌شوی در نظر گرفته شده است؛ با چه‌هزینه‌ای امکان ایجاد پوشش نانویی برای مقره‌ها وجود دارد، گفت: به‌نظرم اگر به‌سمت پوشش نانویی مقره‌ها حرکت کنیم، بهتر است چرا که می‌توان تا 15 سال تأسیسات برق را در مقابل گردو غبار، گارانتی کرد.

این کارشناس حوزه نانو یادآور شد: با توجه به اینکه در بلندمدت بر اثر هر سانحه‌ای ممکن است بخشی از تجهیزات از بین رود و مجبور به نوسازی کل سیستم باشیم، بهتر است هزینه‌ای معادل آنچه وزیر نیرو گفتند یا حتی کمتر از آن را برای ایجاد پوشش نانویی اختصاص دهیم تا تجهیزات در برابر تغییرات جوی و حتی اسید با PH1 هم مقاوم شود.

غلامی درباره اینکه چه‌مدت زمانی برای ایجاد پوشش نانویی مقره‌ها نیاز است، گفت: شستشوی مقره‌ها در حال حاضر با پمپهای آتش‌نشانی از پایین انجام می‌شود و پوشش نانویی تا 24 ساعت بعد از اسپری شدن، خشک می‌شود لذا باید این زمان را به بعد از شستشو اضافه کرد.

 

 

تسنیم