قطعي برق طي هفته گذشته و روزهاي اخير در شهرهاي مختلف خوزستان باعث ايجاد مشكلات متعددي براي مردم اين استان شده به‌گونه‌اي كه غلظت بسيار بالاي گرد و خاك هوا در خوزستان و همراه شدن آن با رطوبت بالاي هوا، در نهايت منجر به آسيب به دكلها و پستهاي برق استان و قطعي برق بسياري از شهرهاي خوزستان شده است.

در پستهاي برق و دكلهاي انتقال برق فشار قوي، براي نگه داشتن و اتصال سيم برق به دكل از قطعه‌اي استفاده مي‌شود كه هم عايق باشد و برق را به دكل كه فلزي است، انتقال ندهد و هم داراي استحكام بالايي باشد كه تحمل وزن كابلها را داشته باشد، براي اين كار از قطعاتي استفاده مي‌شود كه به آن «مَقَرِ�'ه» مي‌گويند.

مشكل كنوني قطعي برق خوزستان مربوط به تركيب رطوبت با گردوخاك نشسته روي مقره‌ها و تأسيسات برق است كه لايه‌اي از گل با خاصيت رسانندگي ايجاد كرده و جريان الكتريسيته موجود در سيمها به دكلهاي برق منتقل مي‌شود؛ با وجود اينكه در ابتدا به نظر مي‌رسد راهي براي از بين بردن گرد و غبار نشسته به‌روي مقره‌ها و تأسيسات به‌جز شستشوي آنها در اين مواقع وجود ندارد اما در جريان بحران اخير خوزستان، راهكار ساده‌اي كه مورد غفلت قرار گرفته، «فناوري نانو» است كه سالهاست اين فناوري در اختيار كشورهاي مختلف قرار دارد.

در توضيح اين مطلب بايد گفت كه در حال حاضر در تمام دنيا براي مكانهايي مانند نماي ساختمانهاي بلندمرتبه كه از نماي شيشه‌اي در آنها استفاده شده همچنين براي شيشه و بدنه اتومبيل، ظروف آشپزخانه، انواع پارچه و ... كه در معرض گرد و خاك، گل‌ولاي، آب و انواع آلودگيها و آلاينده‌ها قرار دارند از لايه‌اي از مواد «خودتميزشو» استفاده مي‌شود.

اين مواد يا در كارخانه سازنده و حتي توسط مصرف‌كنندگان به‌روي سطوح مورد نظر به‌صورت لايه‌اي خيلي نازك اسپري مي‌شوند؛ اين مواد پس از خشك شدن، سطوح موردنظر  را در مقابل هر نوع جذب آلودگي و مواد خارجي، حفظ مي‌كنند و ديگر آب، روغن، گرد و خاك و ... امكان جذب و نشستن به‌روي اين سطوح را نخواهند داشت.

براي بررسي امكان اجرايي استفاده از اين فناوري در تأسيسات برق و مشكل ايجاد شده در قطعي برق خوزستان، گفت‌وگويي با عباس غلامي؛ يكي از فعالان حوزه توليدات نانو در قالب شركتي دانش‌بنيان داشتيم كه در ادامه آمده است.

عباس غلامي درباره امكان استفاده از فناوري نانو در تأسيسات برق از جمله در مقره‌ها براي حل مشكلاتي نظير قطعي برق كه هم‌اكنون در خوزستان شاهد آن هستيم، اظهار كرد: در حال حاضر «پوششهاي نانويي فوق آب‌گريز، آسان تميز‌شونده و خود تميز‌شونده» براي مقره‌ها وجود دارد.

وي افزود: علاوه بر اين مي‌توانيم در مقره‌ها لايه عايق رزيني ايجاد كنيم كه تا مدت 15 سال هيچ اتفاقي نه‌تنها در شرايط گرد و غبار و رطوبت بلكه در شرايط بارش سنگين برف و تگرگ هم كه مي‌توانند نقش هادي را داشته باشند، پيش نمي‌آيد و آنها دچار سانحه‌اي نمي‌شوند.

مديرعامل اين شركت دانش‌بنيان در حوزه نانو خاطرنشان كرد: در پوششهاي تميزشونده، لايه‌اي با پوشش نانويي ايجاد مي‌شود كه در بارندگي و آبي كه به سطح مي‌رسد، آب زاويه بالاي 150 درجه پيدا مي‌كند كه به آنها اصطلاحاً فوق آب‌گريز مي‌گويند؛ در نهايت زماني كه آب در مسيرش به‌سمت پايين حركت مي‌كند، مي‌تواند هر نوع آلودگي را با خود جمع كرده و سطح را مثل روز اول تميز كند.

وي با اشاره به راهكار مبنايي براي از بين بردن ريشه‌اي معضل تأسيسات برق در هنگام گردوغبار غليظ و رطوبت بالاي هوا متذكر شد: افزودن لايه نانويي به تجهيزات دكلهاي برق، راهكار مشكل مقره‌ها مي‌تواند باشد اما نمي‌تواند اصل مشكل ريزگردها را حل كند؛ در اين زمينه هم پيشنهادي براي از بين بردن ريشه‌اي معضل ريزگردها وجود دارد به اين صورت كه ماده‌اي داريم كه مثل آب‌انبار زير خاك عمل مي‌كند كه داخل اين ماده مي‌توان از كود هم استفاده كرد.

غلامي ادامه داد: با استفاده از رزينهاي پليمري مي‌توانيم جاهايي كه خاك كاملاً غيرقابل كشت است، عمليات كشت را انجام دهيم؛ اين ماده علاوه بر اينكه باعث صرفه‌جويي در مصرف آب مناطق خشكسالي مي‌شود، براي جلوگيري از گسترش بيابان‌زدايي هم كارايي دارد.

وي افزود: مي‌توانيم با استفاده از تكنيكي، خاك را مجبور به نگهداري آب داخل خودش كنيم تا در برابر باد بلند نشود؛ در اين زمينه پيشنهادي را به پتروشيمي ماهشهر ارائه داديم كه مزيتش اين است كه خاك حاصلخيز از بين نمي‌رود و صرفه‌جويي 80درصدي در منابع آبي مناطق قابل كشت ايجاد مي‌كند.

اين كارشناس حوزه نانو عنوان كرد: بنابراين هرچه به‌مرور زمان سطح زير كشت ما افزايش يابد، مسئله ريزگردها به‌كلي حل مي‌شود؛ مسئولان در پتروشيمي ماهشهر در حال حاضر مشغول تحقيقات ميداني روي اين موضوع هستند و قرار است در منطقه‌اي مطالعاتي براي آزمايش اجرايي شود.

غلامي با بيان اينكه ريزگردها زماني كه با باد همراه مي‌شوند عمل «سندبلاست» را انجام مي‌دهند كه موجب لايه‌برداري از سطوح مي‌شود، تصريح كرد: در چنين شرايطي برخورد ريزگردها با برجهاي تقطير و ستونهاي پتروشيمي باعث از بين رفتن سطوح مي‌شود؛ براي جلوگيري از آسيب سطح، پيشنهادي را براي گنبد حرم مطهر حرم امام خميني(ره) كه در معرض ريزگردهاي قم بود، داشتيم و نتيجه خوبي هم گرفتيم و به‌دنبال آن در مسجد جمكران نيز پروژه‌اي را به انجام رسانديم  تا از تخريب شمسه‌هاي مناره‌ها در برابر عمل سندبلاست، جلوگيري شود.

وي در پاسخ به اين سؤال كه وزير نيرو اخيراً در مواجهه با بحران برقي خوزستان عنوان كرده كه 100 ميليارد تومان بودجه براي دستگاه‌هاي مقره‌شوي در نظر گرفته شده است؛ با چه‌هزينه‌اي امكان ايجاد پوشش نانويي براي مقره‌ها وجود دارد، گفت: به‌نظرم اگر به‌سمت پوشش نانويي مقره‌ها حركت كنيم، بهتر است چرا كه مي‌توان تا 15 سال تأسيسات برق را در مقابل گردو غبار، گارانتي كرد.

اين كارشناس حوزه نانو يادآور شد: با توجه به اينكه در بلندمدت بر اثر هر سانحه‌اي ممكن است بخشي از تجهيزات از بين رود و مجبور به نوسازي كل سيستم باشيم، بهتر است هزينه‌اي معادل آنچه وزير نيرو گفتند يا حتي كمتر از آن را براي ايجاد پوشش نانويي اختصاص دهيم تا تجهيزات در برابر تغييرات جوي و حتي اسيد با PH1 هم مقاوم شود.

غلامي درباره اينكه چه‌مدت زماني براي ايجاد پوشش نانويي مقره‌ها نياز است، گفت: شستشوي مقره‌ها در حال حاضر با پمپهاي آتش‌نشاني از پايين انجام مي‌شود و پوشش نانويي تا 24 ساعت بعد از اسپري شدن، خشك مي‌شود لذا بايد اين زمان را به بعد از شستشو اضافه كرد.

 

 

تسنيم