افزایش ظرفیت پالایش نفت همزمان با ارتقای کیفی تولید فرآورده‌های نفتی مطابق با استانداردهای یورو ۴ و ۵ اتحادیه اروپا به ویژه در تولید بنزین و گازوئیل، کاهش سهم تولید نفت کوره در سبد پالایشی و خودکفایی از واردات فرآورده‌های نفتی سه سیاست کلیدی صنعت پالایش نفت ایران در دوران پسا برجام است.

در شرایط فعلی ظرفیت پالایش نفت ایران به حدود یک میلیون و ۸۵۰ هزار بشکه در روز رسیده که مطابق با برنامه‌های تدوین شده با بهره برداری از طرح‌های جدید پالایشگاهی همچون مجتمع پالایشی سیراف، پالایشگاه ستاره خلیج فارس، پالایشگاه آناهیتا، بهمن گنو (جاسک) و پارس شیراز این ظرفیت به سه میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد.

یکی از مهمترین ویژگی‌های طرح‌های پالایشگاهی استفاده از خوراک میعانات گازی بوده به طوری‌که با بهره‌برداری از طرح‌های پالایشگاهی سیراف، پارس شیراز و ستاره خلیج فارس در مجموع روزانه ۸۶۰ هزار بشکه تقاضا برای مصرف میعانات گازی در سطح پالایشگاه های کشور افزایش می یابد.

از این رو با بهره‌برداری از فازهای جدید پارس جنوبی و تامین خوراک پالایشگاه‌های جدید و نوظهور ایران با توقف صادرات میعانات گازی و خام فروشی این محصول هیدروکربوری، اقدام به افزایش ظرفیت تولید و حتی صادرات انواع فرآورده‌های نفتی خواهد کرد.

هم اکنون ایران از بین پنج فرآورده اصلی نفت، صادرکننده چهار فرآورده نفتی شامل گازوئیل، نفت سفید، نفت کوره و گاز مایع بوده و در شرایط فعلی صرفا بخشی از بنزین مورد نیاز کشور از محل واردات تامین و توزیع می شود.

جزئیات راه‌اندازی بزرگترین پالایشگاه خاورمیانه

بر این اساس به دنبال رهنمودهای مقام معظم رهبری مبنی بر خودکفایی جمهوری اسلامی ایران از واردات فرآورده‌های نفتی، شمارش معکوس به منظور بهره برداری از فاز اول پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس آغاز شده است.

پالایشگاه ۳۶۰ هزار بشکه‌ای ستاره خلیج فارس به عنوان بزرگترین پالایشگاه در دست ساخت میعانات گازی منطقه خلیج فارس و حتی خاورمیانه، از ظرفیت تولید روزانه ۳۶ میلیون لیتر بنزین و ۱۴ میلیون لیتر گازوئیل با استاندارد یورو چهار اتحادیه اروپا برخوردار بوده و در کنار این دو فرآورده استراتژیک نفتی محصولات دیگری همچون ۲ هزار تن در روز گاز مایع، سه میلیون لیتر سوخت هواپیما و ۱۳۰ تن گوگرد تولید وعرضه خواهد شد.

در شرایط فعلی پیشرفت ساخت کل طرح پالایشگاه ستاره خلیج فارس به ۸۶ درصد رسیده و پیشرفت ساخت و راه اندازی فاز اول این طرح عظیم پالایشگاهی ایران و خاورمیانه از مرز ۹۰ درصد عبور کرده است.

بر اساس برنامه زمان بندی واحد تقطیر این پالایشگاه میعانات گازی در سال جاری و دیگر واحدهای فرآیندی پالایشگاه ستاره خلیج فارس در سال آینده در مدار بهره‌برداری قرار می‌گیرند که در این صورت در مرحله اول امکان تولید و عرضه روزانه ۱۲ میلیون لیتر بنزین با استاندارد یورو چهار فراهم خواهد شد.

آغاز شمارش معکوس خودکفایی از واردات بنزین

آمارهای رسمی نشان می‌دهد که از ابتدای سال جاری تاکنون به طور متوسط روزانه ۷۳.۹ میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف شده که مطابق با رویه طبیعی چند سال اخیر تا پایان سال جاری متوسط مصرف روزانه بنزین کشور تا سطح ۷۲ میلیون لیتر در روز تثبیت خواهد شد.

در شرایط فعلی ظرفیت تولید بنزین پایه در پالایشگاه‌های نفت کشور حدود ۶۰ میلیون لیتر در روز می باشد که با اصلاح بنزین پایه فوق با تزریق نفتای سبک و مواد اکتان افزا MTBE، میزان نیاز به واردات حدود ۷ میلیون لیتر در روز می باشد.

با این وجود با بهره برداری از فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس عملا ظرفیت تولید بنزین کشور با استاندارد یورو چهار حدود ۱۲ میلیون لیتر در روز افزایش می یابد و با راه اندازی فاز اول این طرح عظیم پالایشگاهی ایران از واردات بنزین خودکفا خواهد شد.

از سوی دیگر در کنار انجام مراحل ساخت و بهره برداری از فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس هم اکنون آخرین مراحل راه‌اندازی طرح جدید توسعه و بهینه‌سازی پالایشگاه نفت بندرعباس و طرح جامع بهبود فرآیند و بهینه سازی ظرفیت در پالایشگاه نفت لاوان هم در دست اجرا بوده که با بهره‌برداری از این دو طرح روزانه حدود ۴ میلیون لیتر به تولید بنزین کشور اضافه خواهد شد  در نتیجه حدود ۱۵ میلیون لیتر بنزین تولیدی پالایشگاه های فوق دارای استاندارد یورو ۴ خواهد بود.

به عبارت دیگر در کنار طرح پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس، با راه‌اندازی طرح های جدید بنزین‌سازی به جای تولید بنزین معمولی با اکتان ۸۷، بنزین یورو۴ با اکتان ۹۱ در کشور عرضه و توزیع خواهد شد که اجرای این طرح‌ها دستاوردهای متعدد زیست محیطی به ویژه در کلانشهرهای کشور به همراه دارد.

هم اکنون در کنار شتاب در تکمیل و راه اندازی فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس، ساخت خط لوله بندرعباس به انبار نفت رفسنجان، اسکله و مخازن ذخیره سازی پالایشگاه با ظرفیت ۱۱ میلیون بشکه هم در دستور کار قرار گرفته تا شرایط به منظور انتقال بنزین تولیدی این پالایشگاه به کلانشهرهای کشور همچون شیراز، اصفهان و تهران هم فراهم شود.