شرکت‌های دولتی که سال‌های طولانی به عنوان پیمانکاران و مجریان بزرگ صنایع مختلف در ایران به شمار می‌رفتند، به‌تدریج در حال تغییر کارکرد به سوی رگولاتوری، سیاستگذاری و هدایتگری هستند. براساس اصل 44 قانون اساسی، شرکت‌های دولتی باید به‌تدریج تصدیگری را رها کرده و به سوی وظایف حاکمیتی و سیاستگذاری حرکت کنند. چرا که این شرکت‌ها باید زمینه تحول اقتصادی، افزایش تولید و اشتغال را فراهم کنند.

سیاستگذاری نیازمند ابزار مناسب

برای واگذاری نقش رگولاتوری باید ابزار‌های لازم نیز به شرکت‌های مادرتخصصی اعطا شود که در مورد صنعت پتروشیمی می‌توان این ابزار را خوراک واحدهای پتروشیمی دانست. در واقع دولت می‌تواند از طریق نرخ خوراک، واحدهای بخش خصوصی را بیشتر به سوی طرح‌های دارای ارزش افزوده هدایت کند. بیژن زنگنه، وزیر نفت درباره جزئیات این سیاست در صنعت پتروشیمی می‌گوید: صنعت پتروشیمی محور اصلی تخصیص خوراک است و باید با اهرم خوراک صنعت جدیدی را ایجاد کنیم و سرمایه‌گذاری‌های جدید با این ابزار فعال شود. زنگنه با بیان این که مزیت صنعت پتروشیمی ایران وجود خوراک فراوان است گفت: خوراک بزرگ‌ترین ابزار در صنعت پتروشیمی است و شرکت ملی صنایع پتروشیمی محور تخصیص خوراک به واحدهاست و این شرکت باید با استفاده از مزیت خوراک یک صنعت جدید را فعال کند؛ البته در این کار سرمایه‌گذاران خارجی نیز باید فعال شوند.

وزیر نفت با تاکید بر این که شرکت ملی صنایع پتروشیمی نباید تنها به دنبال تولید و فروش یوتیلیتی‌ها باشد، گفت: این شرکت باید تخصیص خوراک و مدیریت آن، کمک به شرکت‌ها برای فاینانس طرح‌ها و تأمین منابع مالی و آماده کردن زیرساخت‌ها را انجام دهد و نباید الزاما خودش متصدی باشد و می‌تواند مدیریت امور را در دست داشته باشد. برنامه‌های آینده صنعت پتروشیمی حدود ٧٠ تا ٨٠ درصد ترسیم شده‌اند؛ باقیمانده برنامه مربوط به تخصیص خوراک است و ما به دنبال سرمایه‌گذار برای این بخش هستیم.

هدایت طرح‌ها به سوی ارزش افزوده بیشتر

با وجود این که خوراک فراوان گازی و مایع به عنوان مزیت اقتصادی ایران به شمار می‌رود، اما به دلیل بی‌توجهی به توسعه صنایع تکمیلی، میان و پایین‌دستی، ایران نتوانسته است از این مزیت به‌خوبی استفاده کرده و محصولات قابل رقابت در بازارهای داخلی و خارجی تولید کند. براساس نظر کارشناسان، وجود خوراک ارزان باعث تنبلی تولیدکنندگان در ایران شده و باعث شده آنها سراغ تولید محصولات کم ارزش بروند. بر این اساس، در طرح‌های اختصاص خوراک باید بازنگری اساسی انجام شود تا واحدهای تولیدی به سوی تولید محصولات ارزشمندتر هدایت شوند. مقامات صنعت نفت ایران نیز در اظهارات خود بارها بر این نکته تاکید کرده‌اند که ماموریت شرکت‌هایی نظیر شرکت ملی صنایع پتروشیمی به سوی هدایتگری و سیاستگذاری سوق یافته و در این مسیر بهترین ابزار، خوراک و نحوه اختصاص آن خواهد بود.

به نظر متخصصان، در صورت استفاده درست از خوراک، می‌توان جهشی بزرگ در صنعت پتروشیمی و به تبع آن در دیگر صنایع کشور ایجاد کرد؛ زیرا محصولاتی که در صنعت پتروشیمی تولید می‌شود، طیف گسترده‌ای از صنایع مانند خودروسازی، غذایی، پلیمر و حتی پزشکی را پوشش می‌دهد و بر این اساس هر چه محصولات متنوع تر و کامل تری تولید شود به همان نسبت، کار صنایع وابسته پر‌رونق‌تر خواهد شد. باتوجه به مشکل بیکاری در کشور، توسعه صنایع وابسته می‌تواند، وضعیت اشتغال در کشور را نیز بهبود ببخشد و سروسامان دهد.