نشریه روسی گازتا رو نوشت: روسیه می تواند خرید نفت از ایران را آغاز کند. ارزش قرارداد مورد نظر 20 میلیارد دلار تخمین زده شده است. امریکا که اعلام می کند مسکو با آغاز خرید نفت از تهران، توافق های مربوط به اعمال تحریم ها علیه ایران را نقض خواهد کرد، از عقد این قرارداد ناراضی است. در این میان، تهران قراداد بزرگ نفت و گاز خود با پکن را فسخ می کند.

به گزارش «تیک» Tik.ir، روسیه مجددا مساله خرید نفت از ایران را مطرح کرده است. اینجا از صادرات 500 هزار بشکه نفت (در حدود 5/68 هزار تن) در شبانه روز سخن در میان است و باید گفت که روسیه از طریق صادرات کالاها و تجهیزات تولید داخلی خود این مبلغ را پرداخت خواهد کرد، نه با پرداخت پول نقد. از جمله، از تولیدات صنایع فلز سازی، خودروسازی و تجهیزات انرژی زا سخن در میان است. براساس خبرهای منتشره از سوی خبرگزاری «رویترز»، احتمال دارد که بلغ کل این معامله تا 20 میلیارد دلار بالغ شود. با در نظر گرفتن نرخ فعلی نفت ( 110 دلار برای هر بشکه )، روسیه قادر خواهد شد از ایران در حدود 25 میلیون تن نفت خریداری کند.

برای نخستین بار در ماه ژانویه، از عقد قرارداد با ایران سخن به میان آمد و در همین ایام، امریکا با این معامله مخالفت کرد، زیرا ظاهرا، این قراداد توافق های مربوط به اعمال تحریم ها علیه ایران را نقض می کند. در اوایل ماه آوریل، مشخص شد که دولت روسیه طرح واردات نفت از ایران را بررسی می کند و وزارت نیرو این کشور آماده است تا شرکتی را به عنوان مسئول این پروژه برگزیند.

وزارت دارایی امریکا نیز در پاسخ به آن هشدار داد که عقد قراداد نفتی با ایران می تواند شالوده ای شود در اعمال تحریم های امریکا علیه روسیه. 

البته، باید گفت جاکوب لیو، وزیر دارایی امریکا، دقیقا نگفت که از اتخاذ چه نوع تدابیری سخن در میان است.

روسیه نیز به نوبه خود اعلام کرد که فقط تحریم های اعمالی از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران را به رسمیت می شناسد. و اینجا از ممنوعیت فروش تسلیحات سنگین به ایران سخن در میان است. این تحریم ها در سال 2010 میلادی به خاطر نگرانی های کشورهای عضو سازمان ملل متحد از برنامه هسته ای ایران، علیه این کشور به اجرا درآمد. به گفته آنتون سیلوآنوف، وزیر دارایی روسیه، با توجه به این موضوع، معامله «نفت در ازای کالا» منطقی به نظر می رسد.

در هفته جاری، یک خبرگزاری ایرانی خبر داد که شرکت ملی نفت ایران خود را برای صادرات نفت از طریق بندر نفتی نکا، واقع در شمال ایران، آماده می کند که قرار است در اینجا نفت ایران با کالاهای روسیه مبادله شود. در این میان، مقامات رسمی ایران بارها تصریح کرده اند که اگرچه مذاکرات ادامه دارد، اما توافق مورد نظر حاصل نشده است. 

تمایل ایران برای انجام این معامله قابل درک است. پروفسور ولادیمیر ساژین، کارمند علمی ارشد انستیتوی خاور شناسی، می گوید: «در حال حاضر، ایران در وضعیت اقتصادی دشواری قرار دارد و تحریم ها بر اقتصاد این کشور ضرباتی وارد می کنند».

ایران پیش از به اجرا در آمدن تحریم های نفتی، در شبانه روز در حدود 2/4 میلیون بشکه نفت تولید و 5/2 میلیون بشکه از آن را صادر می کرد. 

بعد از اعمال تحریم ها، حجم صادرات نفتی کشور در شبانه روز تقریبا تا 1 میلیون بشکه نفت کاهش یافت. ساژین معتقد است: «بی تردید عقد قرارداد یاد شده با روسیه به معنای تلاش ایران برای از سرگیری صادرات نفتی خود است. در این میان، حجم صادرات (500 هزار بشکه نفت در شبانه روز) برای ایران بسیار عظیم است. برای مقایسه باید گفت که در حال حاضر، ایران در شبانه روز حدود 420 هزار بشکه نفت به چین صادر می کند».

امین حسین رحیمی، رئیس دیوان محاسبات ایران، اعلام کرد که در سال مالی گذشته (20 ماه مارس به پایان رسید)، سهم درآمدهای حاصل از فروش نفت در بودجه دولت ایران 41 درصد از کل بودجه را شامل می شده است. به گفته وی، 35 درصد از بودجه دولت این کشور از طریق وصول مالیات ها و 65 درصد از طریق دیگر منابع درآمدزا تامین شده است.

به گفته این کارشناس، در حال حاضر، مذاکرات ایران با «گروه 1+5» میانجی گران بین المللی (اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد بعلاوه آلمان) در رابطه با مساله هسته ای این کشور با روند مثبتی در جریان است و ایران قرارداد منعقده در نوامبر سال گذشته را که با برنامه هسته ای این کشور، از جمله، غنی سازی اورانیوم مرتبط است، اجرا می کند. هدف از این مذاکرات – تدوین قرارداد جامع است. 

ساژین پیش بینی می کند: «در صورت حل و فصل نهائی مساله مربوط به برنامه هسته ای ایران، می توان در انتظار لغو تحریم ها بود».

در این زمینه، این موضوع بسیار اهمیت دارد که آیا این توافقنامه روسیه – ایران تا لغو تحریم ها و یا بعد از آن منعقد خواهد شد یا خیر. امریکا و اتحادیه اروپا از لحاظ حقوقی قادر نخواهند بود روسیه را از خرید نفت ایران منع کنند، زیرا روسیه فقط تحریم های شورای امنیت سازمان ملل متحد را به رسمیت می شناسد.

ساژین هشدار می دهد : «اما غرب معامله نفتی روسیه – ایران را به سادگی راحت نخواهد گذاشت و اگر نه مستقیم ، به طور غیر مستقیم موجبات دشواری فعالیت تجار روسی در خارج از کشور را فراهم خواهد کرد».

در این میان، چندان قابل درک نیست که در مجموع، روسیه چرا به نفت ایران نیاز دارد. این کشور با کمبود نفت خام مواجه نیست و نخواهد بود. در سال گذشته، 3/523 میلیون تن نفت استخراج شده که 6/236 میلیون تن آن صادر شده است. 

آندری پولیشوک، تحلیلگر بانک رایفایزن، خاطر نشان می کند: «از سوی دیگر، باید گفت که صادرات نفت روسیه به تدریج رو به افت است (در سال 2012 میلادی، روسیه 9/239 میلیون تن صادر کرد) که با افزایش میزان مصرف نفت خام در کارخانه های تولید مواد نفتی روسیه مرتبط می باشد که در حال حاضر، روند مدرنیزه شدن را طی می کنند». بدین ترتیب، به اعتقاد پولیشوک، احتمال دارد که نفت ایران مجددا از روسیه صادر شود.

سرگی آگیبالوف، معاون رئیس بخش اقتصادی انستیتوی انرژی و مالی، می افزاید که احتمال دارد نفت ایران برای صادرات به چین استفاده شود. موضوع از این قرار است که در سال گذشته، شرکت «روس نفت» قرارداد صادرات 360 میلیون تن نفت طی 25 سال، به ارزش در حدود 270 میلیارد دلاری را منعقد کرده است. اما ظرفیت خط لوله نفتی «سیبری شرقی – اقیانوس آرام» برای تامین این صادرات نفت کافی نیست، زیرا، شرکت های «گازپروم نفت» و «باش نفت» نیز در صادرات نفت از طریق این لوله مدعی سهم اند.

آگیبالوف می گوید: »در صورتی که خط لوله نفتی «سیبری شرقی – اقیانوس آرام»، عریض تر نشود، احتمال دارد، به جای نفت روسیه نفت ایران به چین صادر شود».

گفتنی است که ایران طی سالیان متمادی به چین نفت صادر می کند. طی پنج سال اخیر، صادرات نفت ایران به این کشور تا 100 میلیون تن افزایش یافته است و در سال 2013 میلادی، حجم آن تا 4/21 میلیون تن رسید. در این میان، مناسبات تهران و پکن در زمینه مواد هیدروکربنی چندان هم بر وفق مراد نمی باشد. در روز چهارشنبه، رسانه های گروهی رسمی ایران خبر دادند که این کشور قرارداد شرکت ملی نفت با چین در رابطه با استخراج از معدن آزادگان شمالی ایران ( ارزش این قرارداد 5/2 میلیارد دلار برآورد شده است) را فسخ کرده است، زیرا چین در اجرای مفاد قرارداد مربوط در زمان تعیین شده موفق نبوده است.

احتمال دارد که مذاکرات نفتی روسیه – ایران و همچنین تلاش های امریکا برای مداخله در این امر، در مبارزه ای بر سر دستیابی به بازار ایران نیز تاثیر خود را نشان دهند. ولادیمیر ساژین تصریح می کند: «در صورت لغو تحریم های جاری، بسیاری از شرکت های جهان به ایران راه خواهند یافت و در حال حاضر نیز «استارت» فعالیت برخی از آنها زده شده است. و در چنین شرایطی، برای روسیه مهم است که فرصت را از دست ندهد».

سرگی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، اعلام کرده که احتمال دارد تهدیدهای امریکا به اعمال تحریم ها در صورت انجام معامله نفتی، با مبارزه بر سر دستیابی به بازار نفت ایران مرتبط باشد.

ریابکوف در مصاحبه ای با خبرگزاری «ریانووستی» گفت: «دیر یا زود، تحریم های اعمالی علیه ایران لغو خواهند شد و ظاهرا، در واشنگتن و دیگر پایتخت های کشورهای اروپایی خواهان دستیابی به اولویت های رقابتی هستند و نمی خواهند با این وضعیت روبرو شوند که مسکو و تهران در عرصه تجاری – اقتصادی به توافق رسیده باشند».