می خواهیم مصاحبه را در دو محور پیش ببریم: یکی" صنعت پتروشیمی در داخل ایران" و دیگری "اتفاقاتی که اخیراً برای پتروشیمی درعرصه خارجی رخ داده و نحوه مقابله و مدیریت آن". چند ماه پیش بود که شما به همراه عده ای از مدیران مجتمع های پتروشیمی طی نامه ای از قیمت گذاری محصولات پتروشیمی‌ ‌انتقاد و صریحاً اعلام کردید که از این پس ، محصولات خود را برای فروش به بورس عرضه نخواهید کرد. چرا نتوانستید نهایتاً‌ به توافق برسید؟ 
قبل از این که به سوالتان پاسخ دهم،‌ به گذشته برمی گردم. من از نظر باور به روشی که قادر است ساختار اقتصادی را اصلاح کند،‌ ‌به بورس علاقمندم.اگربه سوابقم زمانی که درشرکت ملی صنایع پتروشیمی بودم،‌ ‌رجوع کنید،می بینید خودم برای اولین بار محصولات پتروشیمی را در بورس عرضه کردم. حتی بورس صادرات در کیش را هم دو روز قبل از جابجایی از سمت مدیرعاملی شرکت ملی صناپتروشیمی راه اندازی کردم یعنی به بورس اعتقاد کامل دارم.چون ما در حال اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی وهدفمندی یارانه ها در کشور هستیم و در کل،‌ سیاست کشور در جهت آزادسازی قیمت ها و به قول معروف،‌ ‌کاهش دخالت دولت در امور اقتصادی حرکت می کند. برای پیاده سازی این ها،‌ ملزوماتی وجود دارد؛‌ ‌از جمله اجرای اصل ۴۴ و خصوصی سازی مراکز اقتصادی. و بورس از ابزاری است که به تحقق این امور کمک می کند. من به شرکت پتروشیمی امیرکبیر هم که وارد شدم،‌ اولین دستوری که صادر کردم این بود که کسی حق ندارد یک کیلو از محصولات را خارج از بورس بفروشد. ما تقریباً‌ تا پایان خرداد سال ۱۳۹۰ یک کیلو محصول خارج از بورس عرضه نکردیم. اگر هم خارج از بورس فروختیم،‌ محصولات اضافی بود که در بورس فروش نرفت و ما با قیمت کشف شده در بورس به متقاضیان عرضه کردیم. ولی به یک باره قیمت را از فوب منهای 5 درصد تا فوب منهای 15 درصد اعلام کردند که من نفهمیدم این مدل از کجا آمد. 
آن ها هم توضیحی ندادند؟ 
-آن ها هم توضیح ندادند. ما چندین بار جلسه گذاشتیم و گفتیم که این اصلاً مخالف با قانون بورس است. بورس حد و مرز نمی شناسد بلکه عرضه و تقاضا است که قیمت را تعیین می کند. اگر بازار از من چیزی نخرد،‌ من که نمی توانم محصولات را بفروشم! و جالب است که ما بررسی کردیم و دیدیم با قیمتی که در بورس به عنوان محدودیت اعلام کردند،‌ دلال ها و واسطه گرها فعال شدند. اصلاً مصرف کننده های اصلی محصولات ما مستاصل شده بودند و می گفتند یک کیلو محصول هم نمی توانند گیر بیاورند. چون دلال ها با قیمت پایین می خریدند و با قیمت بالا به مصرف کننده های اصلی می فروختند. در واقع ‌حتی اگر هدف دولت یا هر نهادی که این تفکر از آن برمی خاست،‌ کنترل قیمت هم بود،‌ ‌با موفقیت روبرو نشد فقط قیمت های بازار را بالاتر برد. ما چندین بار در جلسات توضیح دادیم ‌اصلاً ‌امکان پذیر نیست. وقتی من خوراک را به قیمت فوب منهای 5 درصد  ‌می خرم هزینه های تولید هم دارم. چطور می توانم به قیمت فوب منهای 1 درصد بفروشم؟ اصلا این منطقی است؟! ما به جلسات مختلفی رفتیم و دیدیم کسی ترتیب اثر نداد. مجبور شدیم از بورس خارج شویم. 
منعی نداشت؟ 
خیر، بررسی کردیم و دیدیم کار ما خلاف قانون نیست بلکه این محدودیت تعیین کردن در بورس است که با قانون تعارض دارد. از بورس بیرون آمدیم و با توجه به بازار،‌ ‌لیست مصرف کنندگانمان را به دست آوردیم با پروانه ی تولید و ... . با توجه به ظرفیت،‌ ‌محصولاتمان را مستقیماً به مصرف کننده ها دادیم که رضایت کامل هم از ما داشته اند و دست واسطه گری قطع شده است. در جریان هستید که مجتمع های پتروشیمی دو گروهند که ‌خوراک یکی گاز است و خوراک دیگری مایع و قیمت و هزینه تولید این دو گروه متفاوت است . وقتی این جا قیمت نامتعادل باشد،‌ باید درِ کارخانه را بست. این اقدام به قیمت گذاری،‌ ‌قطعاً باعث بسته شدن تعدادی از کارخانه ها می شود. حالا اگر فشارهایی هم وارد شود مثلاً‌ تعزیرات و این قضایا خودبخود اصلاً قطع می شود. مجتمع هایی که خوراکشان مایع است سود نمی کنند. الان کسی برای مجتمعی مثل امیرکبیر سرمایه گذاری نمی کند. توجیه ندارد . پنج هزار نفر درآمدشان از آن تامین می شود، سهامداران خرد و کلان. در هر صورت ما به قیمت گذاری در بورس اعتقاد نداریم. و تا زمانی که هم که قانون بورس اجرا نشود و به اصول اصلی اش برنگردد،‌ ‌نمی توانیم به بورس برویم. 
از سمت بورس به شما فشاری وارد نکردند؟ 
فشار خیلی وارد شد. حتی سازمان حمایت تا الان هفده شرکت را در این زمینه به تعزیرات معرفی کرده است. 
جریمه هم شدید؟ 
جریمه شدیم. دادگاه داشتیم. فعلاً‌ درگیر هستیم. ما هم مواردی را رو کردیم و قضیه در حال بررسی است. 
به جز این موضوع که چند ماهی ازآن می گذرد، صنعت پتروشیمی شاهد تحولات دیگری هم بوده است از جمله تحریم.‌ با اتفاقاتی که طی چند روز اخیر مبنی بر تحریم صنعت پتروشیمی کشور رخ داده، فکر می کنید چه تدابیری می توان برای مقابله اتخاذ کرد؟ 
خب،‌ ‌بالاخره در برابر رویه ای که کشورهای غربی مثل آمریکا در مورد ما به کار گرفته اند، نمی توانیم تسلیم شویم . ولی این جا مدیران ما در قسمت های اقتصادی و ارگان های دیگر باید از مدیریت علمی بحران برای اداره سازمان ها استفاده کنند. یعنی ما باید در مقابل محدودیتی که برایمان ایجاد کرده اند بسیج شویم و تا حدودی با اعمال مدیریت جلویش را بگیریم. چون وقتی تحریم ها اعمال می شود،‌ ‌دو مسئله پیش می آید. یکی فروش محصولات و انتقال پول محصولات است و دیگری مربوط به‌ بعضی کاتالیست ها و مواد و قطعات شیمیایی می شود که ما وارد می کنیم. البته خوشبختانه،‌ ‌ما توانسته ایم در صنعت پتروشیمی ساخت حدود 40 تا ۵۰ درصد قطعات را داخلی کنیم. ولی بالاخره،‌ قطعات هنوز صد در صد داخلی نیست و گاهی نیاز داریم که قطعاتی را از سازندگان خارجی تامین کنیم.این، یکی از اثراتی است که تحریم دارد،‌ البته ما خیلی از راه ها را یاد گرفته ایم. چون سی سال است که تحریم هستیم. هر دفعه محدودیت های دیگری اضافه می شود. این باعث شده تا اندازه ای پخته شویم و بدانیم چگونه با آن مقابله کنیم والبته این مقابله هزینه دارد. 
این بارهم محدودیت های تازه ای تعریف شده است. 
فعلاً فقط گفته اند. تنها چند روز است که این بحث پیش آمده و باید صبر کرد و جلو رفت .بعد ببینیم تا چه حدی عملی است. در بعضی موارد،‌ ‌قبلاً‌ چنین صحبت هایی مطرح کرده بودند اما ما توانستیم روابطمان را با شرکت هایی که پیشتر با آن ها خرید و فروش داشتیم،‌ ‌حفظ کنیم. این بار باید ببینیم داستان چقدر جدی است. جدی تر که می شود،‌خب کار ‌برای ما تولید کننده ها سخت تر خواهد بود.باید آمادگی وجود داشته باشد. سختی هم که عرض کردم در عرصه ی تامین قطعات شیمیایی و فروش محصولات خواهد بود که انشاالله با درایت سیستم رفع می شود. با تحریم اروپا،شما برای فروش ،به مشتریانی مثل چین و هند چشم دارید؟ 
ببینید،‌اتفاقاً‌ تحریم اروپا برای ما زیاد تاثیری ندارد. ما در حال حاضر هفت درصد محصولاتمان را به اروپا می دهیم که اگر این هفت درصد را هم نخرند،‌مشکلی برایمان ایجاد نمی شود. بازار عمده ما چین و برخی کشورهای دیگر است که با آن ها مشکلی نداریم و آن ها هم فعلا در تحریم ها وارد نشده اند. 
از لحاظ مالی چطور؟ 
از این لحاظ هم مشکل خاصی نداریم. گفتم،‌اروپا در نفت و محصولات پتروشیمی نقشی در اقتصاد ما ایفا نمی کند. 
یعنی اگر تحریم بین المللی نشود،‌آسیب جدی در این زمینه به ما وارد نمی شود؟ 
به نظر من این طور خواهد بود. 
درباره تامین قطعات چطور؟باز هم چین؟ 
در بعضی موارد الان هم می گیریم، اتفاقا هزینه چین ارزان تر است. 
فقط ‌ارزانی مد نظرما نیست. 
دریک مورد خاصی که حتما مجبور باشیم از اروپا وارد کنیم، به دلیل این که ازطریق واسطه ها و عملاً بازار سیاه تامین می شود، ممکن است هزینه در بر داشته باشد ولی در مورد چین و چنین کشورهایی،‌هنوز این شرایط حاکم نیست. 
با این توصیف پیش بینی می کنید تحریم ها هزینه چندانی به ما وارد نکند؟ 
همان طور که گفتم چند روز است حرفش را زده اند و باید دید در عمل چه خواهد بود. باید جلو رفت و تجربه کرد و دید عملاً چه اتفاقی خواهد افتاد. به هرحال بحث، بحث های سیاسی است و امکان دارد حرف و عمل اختلاف داشته باشد. ولی ما راه هایی را برای مقابله با این مسائل بلدیم و می دانیم. 
باتوجه به سابقه شما در تدوین برنامه استراتژیک صنعت پتروشیمی، در حال حاضر، تهدید اصلی صنعت پتروشیمی را تحریم می دانید‌؟ 
گفتم. تا حالا،‌ تحریمی اعمال نشده است اما اگر اجرا کنند،مشکلاتی خواهد بود که راه حل پیدا می کنیم . 
منظور،نقش تحریم ،در قیاس با سایر مولفه ها از قبیل سوء مدیریت و ... است 
ببینید مثلا عدم بهره برداری از ظرفیت های خالی صنعت پتروشیمی که اصلا ارتباطی با این ها ندارد.چه ما تحریم شویم چه نشویم، باید از چیزی که احداث و سرمایه گذاری کرده ایم، بهره برداری کنیم. نظر من درمورد تحریمی که تا الان تجربه کرده ایم این است که امکان دارد در جاده برایتان مانع بگذارند، ولی می توانید از آن عبور کنید حالا سرعتتان را کم می کنید، جهتتان را تغییر می دهید.تا حالا که ما با بن بست مواجه نشده ایم و فعلا هم آنها یک حرفی زده اند اما بالاخره خودشان هم منافعی دارند . همان طور که در نظر دارید این اواخر اقتصاد اروپا و آمریکا شدیدا به هم ریخته است . آنها که نمی توانند کارخانجات قطعه سازی و غیره را ببندند . اگر آن تحریمی که ادعا می کنند را واقعا اجرا کنند به نظر من خودشان بیشتر آسیب می بینند . 
مگر صنعت پتروشیمی ما چه سهمی از بازار آنها دارد ؟ 
موضوع فروش تکنولوژی توسط شرکت های اروپایی موضوع مهمی است . از آن طرف در حال حاضر در منطقه ایران و عربستان بدنبال توسعه صنعت پتروشیمی خود هستند و در این زمینه حرفی برای گفتن دارند . حتی ممکن است موقعیت عربستان رو به اشباع رود . و در نتیجه شرکت های غربی بیشتر به ما نیاز دارند تا لیسانس بفروشند ، قطعه عرضه کنند و تکنولوژی بدهند . از این لحاظ من زیاد نگرانی ندارم چون می دانم آنها هم به ما نیاز دارند . به طور مثال ، بازل یا لینده که نمی توانند کارخانه شان را تعطیل کنند . در حال حاضر ما تعداد قابل توجهی لیسانس لینده در الفین داریم و با توجه به چشم انداز بیست ساله کلی طرح و پروژه که لیسانس را باید آنها بدهند . 
صنعت پتروشیمی ایران چه مزیت و ویژگی قابل عرضه ای دارد تا آنها را به نقض تحریم انگیزه مند کند ؟ 
اولا ، نباید در کل به تحریم ها بدبینانه نگاه کنیم . بالاخره این موضوع برکاتی هم داشته است . وقتی در تحریم و تنگنا قرار می گیریم و امیدمان از جایی قطع می شود برای حفظ و حیات تلاش و تفکر بیشتری می کنیم . چنانکه الان موفق شده ایم قطعاتی بسازیم که قبلا تصور ساخت آنها در داخل را هم نمی کردیم . به طور مثال ، طرحی به نام الفین کاویان در عسلویه داریم که ۷۵ درصد تاسیسات آن ساخت داخل شده است .و این روند سال به سال تقویت می شود . در چنین شرایطی ضروری است که صنعتگران داخلی را تقویت کنیم . من در زمان مدیریت در شرکت ملی صنایع پتروشیمی و الان در پتروشیمی امیرکبیر قبل از هر خرید خارجی بررسی می کردم و می کنم که اگر امکان تولید داخلی وجود ندارد از خارج خریداری شود. چنانکه با این تصمیم ظرف ۳ ماه ۴۵ میلیون یورو به نفع کشور شد . به هر حال ما قابلیت های زیادی در داخل داریم اما چیزی باید ما را وادار کند که الان تحریم می تواند محرک مناسبی باشد . 
سئوال قبلی را روشن تر می پرسم . ایران چه بازاری می تواند به شرکت های خارجی عرضه کند تا آنها تحریم را نادیده بگیرند ؟ 
مزیتی که پتروشیمی ایران دارد ، عربستان وقطر هم ندارند . خوراک پتروشیمی ایران هم گاز است و هم مایع. از طرفی مصرف داخلی در کشور هنوز رو به افزایش است . الان برخی از تولیدات مجصولات پتروشیمی ۱۰۰ درصد در داخل مصرف می شود . یعنی حتی اگر مدتی هم از ما جنس نخرند ما می توانیم با مشکل جدی مواجه نشویم . مصرف تولیدات پلیمری در کشور روند رو به رشدی دارد . در دنیا هم برای مواد اولیه پلیمری تقاضای زیادی وجود دارد . یعنی در شرایط تحریم آنها خودشان هم چون مصرف کننده هستند تحت تاثیر قرار می گیرند و نمی توانند کاملا قطع ارتباط کنند . با تحریم ،تکنولوژی را به چه متقاضی بهتر از ایران می توانند بفروشند . ایران با توجه به تعدد پروژه ها و اینکه از عربستان عقب تر است ظرفیت بالقوه بیشتری برای شرکت های خارجی دارد .حدود ۵۰ پروژه پتروشیمی تعریف شده در ایران در حال اجرا است که بالاخره منافع خیلی از شرکت های خدمات مهندسی و تولید کننده های غربی که به آنها مرتبط است را تامین می کند. آیا فکر می کنید قطع رابطه به این آسانی است .با توجه به رکود اقتصادی که الان بر خودشان حاکم شده است. اگرغرب ، اروپا و آمریکا مثل سابق بودند، حرف من صادق نبود. اما الان خود آن ها هم مشکلات دارند.البته بالاخره برای ما زحمت دارد اما امیدواریم از این بحران بگذریم. 
در خلال صحبت هایتان به موضوع ظرفیت های بلا استفاده صنعت پتروشیمی اشاره کردید. چقدراز این محل، خسارت به اقتصاد کشور تحمیل شده است؟ 
اتفاقاً خیلی مفید است که روی همین موضوعات بحث کنیم. این ها در اختیار ماست، چیزی است که نقاط ضعف و قوت ما و صد در صد در اختیار ماست. یکی از معضلاتی که ما واقعاً نگرانش هستیم عدم استفاده از ظرفیت خالی تولید است. شما حساب کنید. ما در پتروشیمی حدود پنجاه و یک میلیون تن ظرفیت نصب شده داریم که پارسال حدود هفتاد درصد این را تولید کردیم. 
اعتبار مورد نیاز برای ایجاد این میزان ظرفیت چقدر است؟ 
اگر فرض کنیم این سی درصد را نداریم و میخواهیم احداثش کنیم، فکر میکنم بالای بیست میلیارد دلار پول نیاز دارد. حالا ما سی درصد از ظرفیتمان را استفاده نمیکنیم! ما دنبال توسعه هستیم و فکر کنم این توسعه ی بسیار بزرگی است.ظرفیت، احداث شده و اگر به علت ضعف مدیریتی، ضعف فرآیندی و این قبیل مشکلات از آن استفاده نکنیم ،این ها درد ماست. 
-به نظر شما کدام عامل بیشترین نقش را در عدم بهره برداری داشته است؟ 
-تا جایی که در ذهنم است، حدود ده درصد مربوط به کمبود خوراک بود البته باید از طرف نفت و ... مشخص شود. بقیه،مدیریتی و فرآیندی و عدم برنامه ریزی است.واقعاً باید به این مسئله توجه شود. همین بحث است که هرکس نمی تواند هرجا مدیریت کند.من واقعاً به این باور دارم. تخصص گرایی چه می شود؟ ما باید در مدیریت بخش اقتصادی واقعاً دقت کنیم. مدیری سر کار باشد که به اصول اقتصاد و تولید آشنا باشد. چرا سی درصد از ظرفیت ما بلااستفاده مانده است؟ چه کسی پاسخگو است؟ 
مشکل از چه زمانی حادث شده؟ 
مشکل از اول بوده ولی آیا باید با همین روند ادامه بدهیم؟! 
یعنی در دهه هفتاد و هشتاد هم چنین مشکلی داشتیم؟ 
ما اوایل راه وارد نبودیم و تخصص نداشتیم. الان که دیگر این مشکلات رفع شده و جای این حرف ها نیست. 
خسارتش را چقدر تخمین می زنید؟ 
اول این که سرمایه شما خوابیده است و ازآن استفاده نمی شود. حدود بیست میلیارد دلار برای احداث این سی درصد ظرفیت بلااستفاده، پول نیاز دارید. یعنی سرمایه بیست میلیارد دلاری تان را خوابانده اید و ازآن استفاده نمی کنید. حالا شما خودتان بهره اش را حساب کنید و ببینید چقدر خواهد شد. ظرفیت خالی است و استفاده نمی شود. 
این ظرفیت های خالی بیشتر در دست بخش دولتی است یا خصوصی؟ 
-فرقی نمیکند. البته، سازمان خصوصی سازی در اعمال بعضی واگذاری ها دقت کافی به عمل نیاورد. از واگذاری های ما، چند درصد واقعاً به بخش خصوصی داده شده است؟ یکی از معضلات هم به همین بر می گردد. آیا واگذاری به شستا خصوصی سازی است؟! آیاواگذاری به صندوق بازنشستگی کشوری خصوصی سازی است؟! در حالی که اگر در اختیار بخش دولتی می ماند و به این ها واگذار نمیشد به نظر من خیلی بهتر بود.الان انسجام از بین رفته است و اگر دولتی بود حداقل اعمال مدیریتی می کردیم.الان اسمش بخش خصوصی است و تماماً در اختیار چهره های غیر اقتصادی است. 

فرآیند کاهش تولید پارس جنوبی آغاز شده و هر سال سرعت خواهد گرفت  هیچ جای جهان مثل ایران نیست که تمامی خانه‌ها گازکشی شده باشند  پایان قرن نفت و هزاران میلیارد دلار سرمایه ای که کم ارزش می شود  طرح تبدیل دودکش نیروگاه به خوراک واحد پتروشیمی  تحلیل مقایسه ای مصرف واقعی انرژی برق در ایران