یکی از وقایع مهم اخیر در عرصه تحولات نفت و انرژی، امضای قرارداد میان دو دولت عراق و اردن برای احداث یک خط لوله عظیم بود. دو دولت قبلا تفاهمنامه‌ای را در مورد احداث خط‌لوله انتقال نفت‌خام از بصره در جنوب عراق به بندر عقبه در اردن امضا کرده بودند و این یادداشت تفاهم در هفتم آوریل به قرارداد تبدیل شد. براساس این قرارداد در فاز یک، خط‌لوله‌ای به طول 680 کیلومتر و به قطر 56 اینچ از تلمبه‌خانه موسوم به PS-1A در بصره در جنوب عراق به شهر «حادیثا» در شمال غربی عراق احداث خواهد شد و در فاز دوم خط‌لوله‌ای به طول تقریبی هزارکیلومتر با قطر 42 اینچ از شهر مذکور به بندر عقبه در اردن کشیده خواهد شد. ظرفیت خط لوله فاز یک 2/25 میلیون بشکه در روز و ظرفیت خط‌لوله فاز دوم یک‌میلیون بشکه خواهد بود و همچنین در این بخش خط‌لوله‌ای به ظرفیت 160 هزار بشکه در روز برای تامین نفت‌خام خوراک پالایشگاه «زرقا» در اردن از خط‌لوله اصلی منشعب خواهد شد.   یک خط‌‌لوله گاز نیز برای انتقال و فروش گازهای همراه نفت تولیدی عراق به اردن، در کنار این مسیر کشیده خواهد شد. همچنین پروژه شامل مخازن ذخیره نفت‌خام در مبدأ بصره، با ظرفیت هفت‌روز تغذیه خط‌لوله و تلمبه‌خانه‌های لازم در مسیر و نیز مخازن ذخیره‌سازی در مقصد و در بندر عقبه خواهد بود. براساس برنامه‌ریزی به‌عمل‌آمده، خط‌لوله 680کیلومتری فاز در چارچوب بودجه‌های سالانه دولت عراق تامین مالی خواهد شد و طراحی و خرید تجهیزات و ساخت آن (EPC)، براساس مناقصه به پیمانکار واگذار خواهد شد. اما بخش هزارکیلومتری فاز دو به‌صورت BOOT (ساخت، تملک، بهره‌برداری و انتقال) 20ساله احداث خواهد شد. به این صورت که شرکت سرمایه‌گذاری که کار به او واگذار می‌شود، خط‌لوله و تاسیسات جنبی آن را احداث نموده و تحت تملک خود بهره‌برداری خواهد کرد و برای بازگشت سرمایه‌ خود قرارداد حق‌العمل کاری را با دو دولت عراق و اردن به امضا خواهد رساند که در چارچوب آن براساس توافقی که با دو دولت انجام می‌شود هزینه انتقال نفت و گاز را دریافت خواهد کرد و بعد از 20سال بهره‌برداری از این خط‌لوله و بازگشت سرمایه خود، خط‌لوله را به دولت‌ها واگذار خواهدکرد. خط لوله 680کیلومتری فاز یک، در مسیر خط‌لوله‌ای که در گذشته نفـت‌خام عراق را به بندر بانیاس در سوریه منتقل می‌کرده است، احداث خواهد شد و این مساله مشکل تحصیل اراضی برای احداث خط‌لوله را حل کرده و هزینه‌های این بخش را کاهش خواهد داد.  برای پی‌بردن به اهمیت این خط‌لوله باید توجه داشت که براساس سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده و در حال انجام، تولید نفت عراق در سال‌های اخیر در حال افزایش بوده و براساس چشم‌انداز میان‌مدت بازار جهانی نفت که اخیرا توسط آژانس بین‌المللی انرژی منتشر شده است، تولید نفت عراق تا سال 2018 میلادی با 1/57 میلیون بشکه افزایش نسبت به سال 2012، به 4/76 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. در حال حاضر 17 شرکت نفتی بین‌المللی در قالب کنسرسیوم‌های مختلف در میادین مختلف نفتی عراق در حال توسعه میادین نفتی هستند و دولت عراق متعهد است که زیرساخت‌های لازم را برای صادرات نفت تولیدی توسط این شرکت‌ها فراهم‌ آورد و در غیراین‌صورت سرمایه‌گذاری‌ها و بازپرداخت قراردادها دچار مشکل خواهند شد. از طرف دیگر امکانات و پایانه‌های صادراتی نفت عراق دچار محدودیت است.
نگاه دولت عراق به بازار نفت مدیترانه
اگرچه عراق به‌طور مستقیم به خلیج‌فارس دسترسی دارد اما خط‌ساحلی این کشور بسیار محدود است و امکان احداث اسکله‌های گسترده را فراهم نمی‌کند و بنابراین دولت عراق درحال توسعه ظرفیت بارگیری خود در دریا با استفاده از گوی‌های شناور (SPM) است که در هرحال محدودیت‌های خاص خود را دارد. دیگر مسیر موجود برای صادرات نفت عراق، خط‌لوله 970 کیلومتری کرکوک به بندر سیحان در کشور ترکیه به ظرفیت اسمی 6/1میلیون‌بشکه در روز است که در سال‌های اخیر عملا کمتر از یک‌سوم ظرفیت آن مورد استفاده قرار گرفته است. مشکلات تعمیر و نگهداری، اختلافات میان دولت مرکزی و دولت خودمختار کردستان عراق و وضعیت نابسامان کردستان ترکیه که موجب حملات فزاینده به این خط‌لوله شده است، موانع بهره‌برداری از ظرفیت کامل این خط‌لوله هستند. در حال حاضر امکانات صادراتی عراق به دو مسیر مذکور با مشکلاتی که دارند محدود می‌شود البته همان‌طور که اشاره شد عراق قبلا یک خط‌لوله صادراتی به دریای مدیترانه از طریق خاک سوریه داشته که سال‌هاست به‌دلیل فرسودگی، صادرات از آن متوقف شده است و با توجه به وضعیت سوریه امیدی هم به استفاده از مسیر آن برای احداث خط‌لوله‌ای جدید در آینده نزدیک، نمی‌رود. همچنین خط‌لوله‌ای از عراق به عربستان وجود دارد که به خط‌لوله شرقی - غربی عربستان متصل می‌شود و عراق در دوره جنگ تحمیلی این کشور علیه ایران (در رژیم صدام‌حسین)، از آن برای صادرات بخشی از نفت‌خام خود استفاده می‌کرد، اما سال‌هاست که دولت عربستان امکان استفاده عراق از این مسیر را متوقف کرده است. بنابراین احداث خط‌لوله به بندر عقبه اردن، هم از جهت گشایش در امکانات صادراتی و هم از جهت متنوع‌سازی مسیرهای صادراتی، برای دولت عراق اقدامی راهبردی تلقی می‌شود. ضمنا در حال حاضر حدود 60هزاربشکه در روز نفت‌خام عراق به وسیله تانکرهای نفتکش به اردن صادر می‌شود که هم پرهزینه است و هم مشکلات لجستیکی خاص خود را دارد. نشریه میس هزینه پروژه خط‌لوله بصره - عقبه را بیش از 18میلیارددلار برآورد کرده است. هنوز به‌صورت دقیق مشخص نیست که چرا ظرفیت فاز یک این خط لوله از فاز دو آن بیشتر در نظر گرفته شده است. ممکن است دولت عراق قصد داشته باشد که در آینده این مسیر را به مسیر کرکوک سیحان متصل کند تا از ظرفیت کامل آن مسیر هم استفاده کند. البته هم‌اکنون بخشی از نیاز پالایشگاه‌های داخلی عراق نیز از طریق حمل با تانکرهای جاده‌ای تامین می‌شود که این وظیفه نیز می‌تواند به این خط‌لوله منتقل شود. اطلاعات موجود نشان می‌دهد که اسناد مناقصه هر دو فاز یا قطعه از این مسیر آماده شده و مناقصه‌های مربوطه به‌زودی برگزار خواهد شد.
احداث این خط‌لوله از چند جهت دیگر نیز حایزاهمیت است:
1- احداث این خط‌لوله به تحکیم روابط سیاسی دو کشور عراق و اردن کمک می‌کند.
2- با توجه به اینکه عمده نفت‌خام عبوری از خلیج‌فارس و تنگه‌هرمز به بازارهای شرق دور منتقل می‌شود، انتقال بخشی از نفت‌خام عراق به خلیج عقبه و دریای سرخ وابستگی عراق به خلیج‌فارس و تنگه‌هرمز را کاهش داده و جایگاه نفت عراق در بازارهای اروپا و آمریکا را تقویت می‌کند. این مساله موجب کاهش وابستگی آمریکا و اروپا به خلیج‌فارس و تنگه‌هرمز نیز می‌شود و می‌تواند قدرت مانور آنها در آنجا را افزایش دهد و لذا به نظر می‌رسد که اجرای چنین پروژه‌ای مورد حمایت غرب باشد.
3- با گسترش حضور نفت عراق در بازار‌های غربی، پتانسیل رقابت بالقوه عراق با عربستان‌سعودی بیشتر می‌شود. در حال حاضر در میان کشورهای خلیج‌فارس، عربستان‌سعودی تنها کشوری است که بخش قابل‌توجهی از نفت خود را از طریق خط‌لوله به دریای سرخ منتقل و در آنجا بارگیری کرده و بیشترین سهم را در بازار اروپا و آمریکا برای خود حفظ کرده است. با توجه به اهمیت این خط‌لوله و حسن روابط دو کشور ایران و عراق، حضور فعال و حتی مشارکت ایران در این پروژه قابل بررسی است. با استفاده از خطوط‌لوله و امکاناتی که میان آبادان و بصره وجود دارد ایران می‌تواند مقداری از نفت‌خام خود را به بصره منتقل کند و قراردادی با عراق داشته باشد که بتواند از ظرفیت‌های خالی این خط‌لوله استفاده کند و این امکانی ولو محدود را برای متنوع‌سازی مسیرهای صادراتی ایران نیز فراهم خواهد کرد. همچنین ایران می‌تواند ظرفیت‌های خالی ساخت و پیمانکاری و خصوصا لوله‌سازی خود را در احداث این خط‌لوله به‌کار گیرد و این به حضور فعال‌تر ایران در عراق و تحکیم روابط بین ایران و عراق و اردن نیز کمک می‌کند.
 

این اشتباه محاسباتی گاز ایران را تلف کرد + فیلم  سوختن سالانه ۵ میلیارد دلار در آتش کم تدبیری مجلس و شهرداری  اقدام تحسین برانگیز و قابل ستایش وزارت نفت در قطع گاز نیروگاه های راندمان پائین  فقط ۸ سال تا تغییر چهره انرژی جهان باقی مانده است  ضرورت‌های احداث سریع خط آهن ورزقان