در این میان عربستان یکی از بزرگترین برندگان رشد قیمت‌ها است، این کشور روزانه حدود یک میلیارد دلار از فروش نفت درآمد کسب می‌کند. این در حالی است که به واسطه تحریم‌ها ایران از استفاده حداکثری از این شرایط طلایی محروم است و در بهترین حالت یک‌دهم عربستان در سال جاری میلادی درآمد خواهد داشت. از سوی دیگر ممنوعیت اتحادیه اروپا روی خرید نفت روسیه می‌تواند شرایط را پیچیده‌تر کند.

چرا رشد قیمت نفت ادامه دارد؟

چارلز میشل، رئیس شورای اروپا این نکته را اظهار داشت که در آخرین دور تحریم‌های اتحادیه اروپا، خرید نفت از روسیه را که از طریق دریا ارسال می شود تا پایان سال جاری میلادی ممنوع می‌کند. اما این تحریم‌ها شامل انتقالاتی که توسط خطوط لوله صورت می‌گیرد، نمی‌شود. این بسته به منظور مجازات روسیه به دلیل حمله به اوکراین طراحی شده است. همچنین ممنوعیت بیمه‌ای روس‌ها در حوزه حمل نفت به کشورهای ثالث هم توسط این شورا پیشنهاد شده است.

قیمت نفت خام امسال به دلیل تنش‌های اروپا که همزمان با بازگشت تقاضای جهانی پس از بحران کرونا روی داده است، سر به فلک کشیده. از طرفی ذخایر استراتژیک نفتی تخلیه شده و شاهد افزایش قیمت محصولات در بازارهای جهانی به بالاترین حد تاریخ هستیم. به طور مثال امروز قیمت بنزین در آمریکا به بالاترین سطح خود در تاریخ رسید.

نفت برنت و وست تگزاس اینترمدیت در حال بستن ششمین صعود ماهانه در ماه می هستند. قیمت نفت با شروع فصل شلوغ تابستان توسط رانندگان آمریکایی افزایش یافته است و این اتفاق درست زمانی رخ داده که مقامات چینی محدودیت‌های ضد‌ویروسی را که سمت تقاضا را تضعیف کرده بود، کاهش داده‌اند.

این اقدام اتحادیه اروپا در جریان نشست سران اروپا در بروکسل، پس از غلبه آنها بر مخالفت‌های مجارستان که می‌خواست این تحریم‌ها تصویب نشوند، مورد توافق قرار گرفت. در نهایت بر اساس این قرارداد، مجارستان به دریافت نفت روسیه از طریق خط لوله ادامه خواهد داد.

بزرگترین برنده صعود قیمت نفت

صادرات نفت عربستان سعودی در ماه مارس به 30 میلیارد دلار رسیده است که بالاترین رقم در حداقل 6 سال اخیر است که ناشی از افزایش قیمت‌ها و افزایش تولید است.

به گفته اداره آمار پادشاهی بریتانیا، ارزش صادرات نفت خام عربستان سالانه 123 درصد افزایش یافته است. با رشد قیمت نفت خام به بیش از 100 دلار در هر بشکه و تولید بیش از 10.3 میلیون بشکه در روز توسط عربستان، این کشور شرایط رویایی را تجربه می‌کند. حکومت عربستان هر روز حدود یک میلیارد دلار درآمد حاصل از صادرات نفت دارد. به همین واسطه این کشور برای اولین بار در یک دهه گذشته (یعنی برای اولین بار از زمان به قدرت رسیدن محمد بن سلمان) با مازاد بودجه روبرو شده است. این اتفاقات سبب شده است، عربستان از ژانویه تا مارس 15 میلیارد دلار مازاد بودجه داشته باشد. به گفته صندوق بین‌المللی پول، عربستان امسال به یکی از سریع‌ترین اقتصادهای بزرگ در جهان تبدیل خواهد شد. پنج واردکننده اصلی نفت عربستان، کشورهای چین، هند، ژاپن، کره جنوبی و آمریکا هستند. باید به این نکته توجه داشت که احتمالا صادرات نفت عربستان افزایش پیدا کند. چراکه توافق اوپک پلاس در سپتامبر منقضی خواهد شد و احتمالا شاهد افزایش تولید از سوی 23 کشور عضو این گروه باشیم.

محمد الجدان وزیر دارایی عربستان گفت که مازاد بودجه بدست آمده تا پایان سال در حساب جاری دولت در بانک مرکزی ذخیره خواهد شد. سپس در گام بعد از این منابع برای پرکردن ذخایر ارزی خارجی عربستان در صندوق ثروت دولتی این کشور استفاده خواهد شد. این صندوق به موتور اصلی سرمایه‌گذاری دولت در اقتصاد عربستان تبدیل شده است.

سیاست اتخاذ شده کنونی توسط محمد بن سلمان جهت شکستن چرخه‌های رونق و رکود است که سالهاست عربستان به آن مبتلا شده. مازاد بودجه‌ سال‌های قبل صرف حقوق‌های بخش دولتی و پروژه‌های زیربنایی بزرگ می‌شد. بخش‌های بزرگی از این منابع در سرمایه‌گذاری‌های کم بازده اما با ریسک پایین مانند اوراق خزانه ایالات متحده صرف می‌شد.

محمد بن سلمان می‌خواهد نفرین نفت را از بین ببرد اما هنوز موفق نشده است. در حالی که تورم جهانی در حال افزایش است، سیستم بانکی عربستان سعودی با یکی از سخت‌ترین شرایط خود در سال‌های اخیر مواجه است و سرمایه‌گذاران خارجی که از بزرگ‌ترین طرح‌های شاهزاده برای دور کردن اقتصاد از نفت حمایت می‌کنند، هنوز وارد عمل نشده است.

جا ماندن ایران در دوران طلایی نفت

در حالی که عربستان و دیگر کشورهای نفتی از فرصت طلایی نفت ۱۰۰ دلاری نهایت استفاده را برای استحکام بنیان‌های اقتصادی و سیاسی خود می‌کنند، ایران در استفاده از این فرصت بی‌نصیب مانده است.

بر اساس آخرین برآوردهای انجام شده توسط موسسات خارجی، میزان صادرات نفت ایران در ماه می به کمتر از ۵۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است. گفته می‌شود افت صادرات نفت ایران به دنبال تحریم‌های روسیه و کاهش خرید کشورهای اروپایی در ماه‌های اخیر رخ داده است. به طوریکه روس‌ها به بازار چین که مهمترین بازار نفت ایران در شرایط تحریم است، بیش از قبل نیاز دارند.

البته مسئولین میزان صادرات نفت را حدود یک میلیون بشکه اعلام کرده و افت صادرات نفت کشور را تکذیب می‌کنند. حتی با فرض صادرات روزانه یک میلیون بشکه میزان درآمدهای نفتی ایران امسال حدود ۳۶ میلیارد دلار خواهد بود که حدودا معادل درآمدهای نفتی یک ماه عربستان است.

در این میان ممنوعیت خرید نفت روسیه توسط پالایشگران اروپایی که دیروز به تصویب رسید می‌تواند که ۹۰ درصد صادرات نفت روسیه به اروپا را قطع و این کشور را از درآمد ماهانه ۱۰ میلیارد دلاری محروم کند و این می‌تواند شرایط را برای ایران دشوارتر از همین حالا بکند.

چراکه روسیه از این پس به بازارهای چین و هند بیشتر نیاز دارد و این رقابت را برای ایران دشوار خواهد کرد.

منابع:

وال‌استریت ژورنال

بلومبرگ

world oil

اداره آمار پادشاهی بریتانیا