سیستم گرمایش مرکزی مسکو

سیستم گرمایش مرکزی مسکو

در جای جای کلانشهر مسکو می توان لوله های  غول پیکری را دید که خیابان ها و کوچه پس کوچه های شهر را در می نوردند و با گذر از بالای معابر و میادین در میان کوچه های شهر ناپدید می گردند تا گرمابخش منازل ساکنان پایتخت روسیه در زمستان های یخ زده و سرمای زیر ۲۰ درجه سانتیگراد باشند.

این ساده ترین توصیفی است که می توان از شبکه به هم پیچیده سامانه حرارت مرکزی مسکو ارایه داد، سامانه بزرگی که تمامی مناطق کلانشهر چهار برابری تهران از نظر وسعت را پوشش می دهد.

در واقع سیستم گرمایش مرکزی مسکو به شکل ناحیه ای است و ساکنان پایتخت هیچ دخالت یا کنترلی در امر تامین حرارت منازل خود در فصل سرما ندارند.

ورود شرکت های خصوصی

گرما رسانی به خانه ها در این کلانشهر توسط شرکت های خصوصی طرف قرارداد شهرداری انجام می گیرد.
سیستم حرارت رسانی منطقه ای از مزیت هایی برخوردار است که از آن جمله صرفه جویی در مصرف انرژی، کاهش خطرات آتش سوزی منازل و نبود دردسر دائمی تامین سوخت زمستانی است.
علاوه بر آن در این سیستم نیاز به تعمیر موتورخانه شوفاژ که در ایران هر چند سال یک بار انجام می گیرد وجود ندارد.

این سیستم گرمایش زندگی را برای مردم مسکو آسان تر کرده است و در واقع می توان گفت مردم مسکو بقدری به این سیستم عادت کرده اند که بدون آن تامین حرارت منازل خود را غیر ممکن می دانند.
در این سیستم موتورخانه های غول پیکر که معمولا با گاز طبیعی کار می کنند به صورت متمرکز و به شکل کوره های تولید آب داغ در محوطه های مشخصی در مناطق متعدد مسکو واقع شده اند.

در سیستم گرمایش مرکزی مسکو، آب در موتورخانه گرم می شود و از طریق لوله ها به ساختمانها و شوفاژهای واقع در آن منتقل شده و در لوله ها بطور دائم جریان می یابد و تنظیم درجه حرارت منازل بدون اختیار ساکنان آنها، انجام می گیرد.

زمان فعالیت

در پایتخت روسیه، معمولا از اواخر فروردین ماه با افزایش تدریجی درجه حرارت هوا، گرما رسانی بته تدریج متوقف می شود و در اواسط مهرماه که هوا به سردی می گراید با جریان کنترل شده آب گرم در لوله های شوفاژ ها واحدهای مسکونی، حرارت رسانی به خانه ها آغاز می شود.

البته زمان توقف یا آغاز حرارت رسانی به منازل مسکو به درجه برودت یا حرارت هوا در این شهر بستگی دارد و ممکن است دیرتر یا زودتر از موعدهای ذکر شده انجام گیرد. اما آب گرم منازل در مسکو هیچوقت و حتی پس از قطع آب گرم شوفاژها، قطع نمی شود.
قطع یا وصل سیستم گرمایش مرکزی مسکو طبق جدول زمانبندی انجام می گیرد و از طریق رسانه های خبری به اطلاع مردم می رسد. معمولا در مسکو اوایل تابستان به منظور تعمیر لوله ها یا موتورخانه ها، سیستم انتقال آب گرم به مدت سه هفته قطع می شود.

هزینه ها

هزینه حرارتی نیز با قبضی مانند هزینه گاز و آب و برق به بانک پرداخت می شود که برای آپارتمان یکخوابه با وسعت حدود 70 متر مربع ماهانه حدود 500 روبل (19 دلار است) و افراد دارای امتیازات اجتماعی (بازنشستگان و معلولین) نصف این مبلغ را پرداخت می کنند.

تلاش برای متمرکز کردن تامین حرارت در مسکو و دیگر شهرهای روسیه به عنوان یک سنت دیرینه در حالی صورت می گیرد که این کشور یکی از بزرگترین دارندگان منابع نفت و گاز و نیز دارای دهها نیروگاه هسته ای است که روزانه 9 میلیون بشکه نفت خام استخراج می کند.

با اینکه روسیه به دلیل برخورداری از منابع عظیم گازی، 30 درصد گاز مورد نیاز اروپا را نیز تامین می کند، ولی سامانه تامین حرارت در شهرهای این کشور به گونه ای برنامه ریزی شده تا انرژی هدر نرود و نسل های آینده نیز از این نعمت خدادادی برخوردار شوند.

اهمیت مسکو

باید توجه داشت که در مسکو، سیستم حرارت مرکزی به معنی چیزی متفاوت از آنچه در ایران وجود دارد، می باشد. در اینجا خانه ها، فروشگاه ها و دفاتر کار هر کدام وسیله گرمایش خود را ندارند و به جای آن ۱۳ میلیون نفر ساکن مسکو با تاسیسات گرمایش متمرکزی گرم می شوند که از طریق یک شبکه لوله آب جوش را به رادیاتورهای واحدهای مسکونی، محل کار و مدرسه پمپاژ می کنند.

در سیستم گرمایش مرکزی مسکو سطح حرارت داخل ساختمان برای همه ساکنان شهر توسط چند مدیر ناشناس تنظیم می شود و افراد خود در کاهش یا افزایش و روشن و خاموش کردن گرمایش خود دخالتی ندارند.
سیستم حرارت مرکزی مسکو علاوه بر تامین گرمایش مورد نیاز ساکنان این کلانشهر در فصول سرد سال، آب گرم مورد نیاز آنان را نیز برآورده می کند و شهرداری به این ترتیب با یک سامانه دو نیاز اساسی شهروندان را رفع می کند.

البته در دو دهه پس از فروپاشی شوروی سابق و به موازات رونق ساخت و ساز در مسکو، برخی از ساختمان ها به سیستم حرارت اختصاصی نیز مجهز شده اند ولی با این وجود شمار آنها هنوز بسیار ناچیز است.

البته باید توجه داشت که سامانه حرارت مرکزی مسکو به هنگام راه اندازی آن در دوره استالین در دهه ۱۹۳۰ میلادی در نوع خود انقلابی بزرگ در تامین رفاه شهروندان شوروی محسوب می شد و علاوه بر تامین عدالت در دسترسی همه به گرما و آب داغ به دلیل حذف مصرف زغال سنگ به عنوان سوخت رایج آن دوره دستاوردهای زیست محیطی بزرگی نیز داشت.

زمان شوروی

در دوران حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی، هزینه های مصرف آب جوش و حرارت به صورت مصنوعی پایین نگه داشته می شد و هر خانواده ماهانه تنها چند سنت برای این منظور می پرداخت.
بر اساس اطلاعات منتشر شده امروزه افزون بر ۲۰۰ مجتمع تاسیساتی ویژه تولید حرارت و آب داغ در کلانشهر ۱۳میلیون نفری مسکو فعالیت می کنند که به طور متوسط هر مجتمع گرمایش و آب داغ بیش از ۵۰ هزار نفر را تامین می کند.

البته سیستم گرمایش مرکزی مسکو معایبی نیز دارد که یارانه ای بودن آن و در نتیجه کم توجهی شهروندان به ارزش واقعی انرژی مصرفی از جمله آنهاست.

یکی دیگر از معایب سیستم گرمایش مرکزی مسکو هدرروی انرژی در مواقع گرم به دلیل نبود ترموستات در واحدهای مسکونی یا محل های کار و اماکن اداری و عمومی است. به عبارت دیگر گرمایش در مسکو از زمان فشار کلید آغاز به کار آن در مهر ماه تا قطع فعالیت آن در اردیبهشت در تمامی ساعات شبانه روز روی یک درجه مشخص است و شهروندان نمی توانند در کاهش یا افزایش آن دخالتی داشته باشند.

این در حالی است که تحقیقات انجام شده نشان می دهد نصب ترموستات در واحدهای مسکونی یا دفتری به منظور تنظیم درجه حرارت در بازه زمانی فعالیت سامانه حرارت مرکزی می تواند ۱۵ تا ۲۰ درصد در میزان مصرف انرژی صرفه جویی کند.
البته در سال های اخیر برای رفع این مشکل نیز تدابیری اندیشیده شده است و شرکت های مسوول امکاناتی را برای تنظیم درجه حرارت سامانه حرارت مرکزی مسکو نصب کرده اند.

سیستم گرمایش مرکزی مسکو – زیما طرح