صابر گلعنبری

هر چند روسیه در کنار دیگر طرف‌های باقیمانده در برجام در سه سال اخیر به دنبال خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها شدیدتر از قبل اقدام عملی خاصی برای جبران پیامدهای این خروج و بهرمندی ایران از منافع از دست رفته برجام نکرد، اما همواره از موضع سیاسی کشور در قبال این توافق حمایت کرده است. اخیرا هم نقش روسیه در برجام پررنگ شده است و نمود بارز آن را می‌توان در وساطت میان ایران و آژانس انرژی اتمی برای سفر رافائیل گروسی و توافق وی با رئیس سازمان انرژی هسته‌ای کشور ملاحظه کرد. نقش روسیه به اینجا منحصر نمی‌شود، بلکه در کنار آن تلاش‌هایی را برای اقناع ایران جهت از سرگیری هر چه سریع‌تر مذاکرات وین انجام می‌دهد. 

اما مسکو در کنار این رایزنی‌های پشت پرده، پیام‌های آشکار و به نوعی هشدارگونه از طریق رسانه‌ها نیز به ایران ارسال می‌کند  که خود می‌تواند گواهی بر وجود مشکلات و اختلاف نظرها میان روسیه و ایران درباره سرنوشت برجام و مذاکرات وین باشد. نمونه این نوع پیام‌ها را می‌توان در توئیت امشب میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات وین مشاهده کرد. اولیانوف که این توییت را در واکنش به سخنان امروز سخنگوی وزارت خارجه منتشر کرده است، پس از طبیعی دانستن تغییر ترکیب تیم مذاکره کننده ایرانی با تغییر دولت، تاکید می‌کند که "مذاکرات نه از ابتدا بلکه باید از نقطه‌ای ازسرگرفته شود که تا 20 ژوئن به آن رسیده است".

موضع روسیه مبنی بر ضرورت از سرگیری مذکرات از نقطه‌ای که متوقف شده است، در حالی است که در دو ماه اخیر جسته و گریخته بارها گفته شده است که روند مذاکرات انجام شده رضایت بخش حاکمیت نبوده است و دولت جدید ایران به دنبال بازنگری جدی در این روند و ورود به مذاکرات با رویکردی سختگیرانه است. 
از این رو، توییت اولیانوف نشان از مخالفت جدی روسیه با بازنگری در مذاکرات انجام گرفته است. حال پافشاری احتمالی ایران بر این مساله و تاخیر در از سرگیری مذاکرات وین نه تنها ناخرسندی فزاینده آمریکا، اروپا و روسیه به عنوان طرف‌های این مذاکرات به دنبال دارد، بلکه احتمالا موجب نوعی همدلی و همراهی مسکو با طرف‌های غربی و کاهش حمایت سیاسی کرملین از مواضع برجامی ایران گردد. 

از این رو، باید دید تهران چگونه این وضعیت را مدیریت خواهد کرد که هم همراهی سیاسی مسکو را حفظ کند و هم پیش شرط‌های خود قبل از شروع مجدد مذاکرات، اتخاذ رویکردی دیگر معطوف به بازنگری در روند قبلی را پیگیری کند. اساسا آیا جمع میان این دو در وضعیت کنونی و مواضع همسو دیگر طرف‌های مذاکرات وین امکان‌پذیر است؟