بازار؛ گروه انرژی: چند وقتی از تدوین سند تامین انرژی حمل و نقل کشور در وزارت نفت سپری می شود. در این سند تنها سوخت‌های بنزین، گازوئیل و CNG به عنوان سوخت‌های رسمی کشور در نظر گرفته شده‌اند و خبری از LPG نیست. این موضوع در حالی است که بسیاری از کشورهای دنیا از LPG در سبد سوخت خودروها استفاده می‌کنند و در ایران نیز مازاد LPG، قابل توجه است. 

آنگونه که آمارها نشان می دهد سالانه ۱۴ میلیون تن LPG در کشور تولید می‌شود که از این مقدار تنها شش میلیون تن به عنوان مصرف داخل و صادرات است. ۸ میلیون تن باقیمانده نیز احتمالاً یا در خطوط لوله گاز طبیعی تزریق شده یا در فلرها می سوزد. چنین سرمایه با ارزشی در حالی خیلی راحت سوخت می شود که «جواد سلیمان پور» کارشناس انرژی معتقد است استفاده از سوخت ال پی جی در خودروهای عمومی می تواند منجر به کاهش سطح آلودگی هوا و همچنین امکان رشد صادرات محصولاتی همچون گاز و بنزین را فراهم کند.

بی توجهی زنگنه به یک میلیون ارابه مرگ
در حالی ال پی جی حداقل روی کاغذ، جایگاهی در سبد سوخت مصرفی خودروها ندارد که بر اساس برآوردهای موجود حدود یک میلیون خودرو از کپسول‌های LPG در خودروها استفاده می‌کنند. خودروهایی غیر ایمن که حکم ارابه های مرگ در خیابان های کشور را دارند، گویا جایگاهی در تصمیم گیری های وزارت نفت ندارند.

آنگونه که بیژن زنگنه وزیر نفت ایران مدعی است این خودروها هستند که سهمیه گاز مایع استان های فقیر کشور را می بلعند. زمستان پارسال بود که وزیر نفت درباره مشکل ایجادشده در تخصیص سهمیه گاز مایع (ال‌پی‌جی) در استان سیستان و بلوچستان هم گفت: شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، رقم قابل‌ توجهی را بیش از نیاز استان‌هایی که از ال‌پی‌جی استفاده می‌کنند، به شرکت‌های توزیع‌کننده تحویل داده است و توزیع‌کنندگان نیز اعلام می‌کنند همه آن میان مردم توزیع می‌شود، اما مشکل این است این کپسول‌ها به دست مصرف‌کننده خانگی نمی‌رسد. پیش‌بینی ما این است که بخشی از آن به ‌صورت غیرمجاز و خطرناک در خودروها مصرف می‌شود و بخشی هم ممکن است قاچاق شود.

بر اساس آماری که وزیر نفت اعلام کرده نیاز واقعی مردم روزانه دو هزار تن است در حالیکه چیزی حدود شش هزار تن در روز گار مایع توزیع می‌شود و بازهم گاز مایع کم می آید.

چالش های صادرات ال پی جی برای ایران 
بر اساس معاملات LPG و گازوئیل در رینگ صادراتی بورس انرژی، میانگین قیمت صادراتی LPG در دو سال گذشته (۹۸ و ۹۷) ۳۶۹.۵ دلار به ازای هر تن بوده است و میانگین قیمت صادراتی گازوئیل ۵۴۷ دلار به ازای هر تن. در نتیجه بر اساس این آمار، قیمت یک تن گازوئیل از یک تن LPG حدود ۱۷۷.۵ دلار بیشتر است.

جدای از این طبق گفته های کارشناس انرژی صادرات ال پی جی به راحتی گازوییل نیست شرایط حمل خاصی را می طلبد. به همین دلیل صادرات آن به راحتی گازوییل نیست. ضمن اینکه مصرف کننده های گاز مایع در دنیا محدودتر از گازوییل است.

ال پی جی سوخت ملی نیست 
آمارهای موجود حکایت از این دارد که حدود ۸ میلیون تن گاز مایع تقریبا هیچ فایده ای برای اقتصاد ایران ندارد. این مقدار گازمایع در حالی در فلرها سوخته یا در خط لوله تزریق می‌شود که در بسیاری از مناطق دنیا از جمله ترکیه، کره جنوبی، روسیه، ایتالیا و … گاز مایع به عنوان سوخت اول جایگزین بنزین مطرح است. 

اما مسئولان وزارت نفت مدعی‌اند که گاز مایع سوخت مناسب خودرو نیست. یکی از دلایل این مخالفت هزینه حمل‌ونقل بالا، اشتعال‌زایی فراوان و محدودیت در حمل‌ونقل آن بوده است.

سلیمان پور می‌گوید که حمل و نگهداری ال‌پی‌جی نیاز به مخازن خاصی دارد.  ال‌پی‌جی در پالایشگاه‌ها در مخازن کروی ذخیره‌سازی می‌شود، حمل آن نیز با نفتکش‌های عادی حمل سوخت ممکن نیست. ضمن اینکه زیرساخت های موجود در کشور متناسب با عرضه سی ان جی است و اینکه شبکه حمل و نقل کشور را به یک سوخت دیگر سوییچ کنیم هزینه بالایی به اقتصاد تحمیل می کند.

او ادامه داد: درست است که الان امکان صادرات ال پی جی وجود ندارد اما ممکن است ۱۰ سال دیگر این امکان فراهم شود. در این صورت نمی توان دوباره شبکه حمل و نقل کشور را روی سی ان جی سوییچ کرد.

کاهش خسارت ۶ میلیارد دلاری آلودگی هوا 
این گفته های کارشناس انرژی البته به معنی رد استفاده از گاز مایع در سبد سوخت مصرفی کشور نیست. سلیمان پور می گوید که می توان از ال پی در جی در حمل و نقل عمومی کشور و خودروهای سنگین استفاده کرد. این کار هزینه زیادی را به کشور تحمیل نمی کند و اتفاقا توجیه اقتصادی بالایی هم دارد. ضمن اینکه در صورت نیاز دولت خیلی راحت می تواند سوخت مصرفی در این خودروها را تغییر دهد.

اما کاهش سطح آلایندگی هوا از مهم ترین اثرات مفید استفاده از گاز مایع در حمل و نقل عمومی کشور و خودروهای سنگین است که نمی توان راحت از کنار آن گذشت. آنگونه که آماری که انجمن اقتصاد شهری منتشر کرده آلودگی هوا چیزی حدود شش میلیارد دلار در سال به اقتصاد ایران آسیب وارد می‌کند. خسارتی که با توجه به پایین بودن سطح آلایندگی گاز مایع، می تواند با تغییر سوخت مصرفی خودروهای عمومی و سنگین تا حد زیادی آن را کاهش داد.  

جدای از این مساله هر چه خودروها سنگین‌تر باشد، استفاده از ال. ‌پی. ‌جی در آن مطلوبیت بیشتری دارد. تعداد زیادی از مردم گله می‌کنند که سی. ان. جی اصطلاحا سوخت خشکی است و کشش لازم را در موتور ایجاد نمی‌کند. در نتیجه در ماشین‌های سنگین به خصوص در وانت‌بارها که بارهای سنگین جابه‌جا می‌کنند، ال. ‌پی. ‌جی به دلیل توان بالاتر و ارزش حرارتی بیشتر به سایر سوخت‌ها ترجیح داده می‌شود.

کمیسیون تلفیق مجلس در تبصره یک لایحه بودجه ۱۴۰۰، دولت را مکلف کرده است که سال آینده برای دو میلیون تن LPG در بخش حمل و نقل اقدام کرده و زیرساخت‌های لازم مثل احداث جایگاه‌های LPG را ایجاد کند. همچنین در شیوه قیمت‌گذاری LPG نیز تغییراتی انجام شده است و قیمت LPG معادل دو سوم قیمت یارانه‌ای بنزین تعیین شده است، یعنی اگر قیمت هر لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومان است، قیمت هر کیلو LPG معادل ۱۰۰۰ تومان خواهد بود.