همزمان با ورود به پنجاهمین روز از توقف واردات گاز طبیعی از ترکمنستان، شمارش معکوس خودکفایی کامل ایران از واردات گاز آغاز شده است.

در شرایط فعلی هر چند ایران با در اختیار داشتن حدود 34 تریلیون مترمکعب عنوان بزرگترین دارنده ذخایر گاز طبیعی جهان را یدک می‌کشد، اما  سهم کشور از تجارت جهانی گاز حتی یک درصد هم نیست و در طول سال‌های گذشته همواره تراز تجارت گاز کشور شامل مجموع واردات و صادرات گاز منفی بوده است.

از سوی دیگر ترکمنستان هم همواره در طول یک دهه گذشته تاکنون از منفی بودن تراز تولید و مصرف گاز طبیعی به ویژه در فصول سرد سال استفاده کرده و به دلایل مختلف اقدام به کاهش و حتی توقف صادرات گاز به ایران کرده است.

با این وجود به نظر می رسد که با بهره برداری از پنج فاز جدید شامل فازهای 17، 18، 19، 20 و 21 پارس جنوبی و افزایش 150 میلیون مترمکعب ظرفیت تولید گاز طبیعی کشور عملا امکان خودکفایی کامل از واردات گاز فراهم شود و حتی ایران به جمع کشورهای صادرکننده گاز طبیعی جهان و منطقه خاورمیانه بپیوندد.

به عبارت ساده تر، همزمان با ساخت و تکمیل خطوط لوله جدید انتقال گاز، ظرفیت تولید گاز طبیعی ایران هم با بهره برداری از فازهای جدید پارس جنوبی در حال افزایش بوده به طوری‌که هم اکنون به طور متوسط روزانه حدود 500 میلیون مترمکعب گاز از این میدان مشترک با قطر برداشت می‌شود.

از سوی دیگر پیش بینی می‌شود با بهره برداری رسمی از پنج فاز نیمه تمام و در حال ساخت شامل 17 تا 21 پارس جنوبی، تا پایان امسال و یا اواسط فروردین ماه 1396، ظرفیت تولید گاز ایران در پارس جنوبی با ثبت یک رکورد جدید از محدوده 570 میلیون مترمکعب در روز عبور کند.

این افزایش ظرفیت تولید گاز طبیعی چندین دستاوردها اقتصادی برای کشور به همراه دارد، افزایش خوراک اتان مورد نیاز صنایع پتروشیمی و پیش بینی تکمیل زنجیره‌های ارزش در بین پتروشیمی‌ها، افزایش تزریق گاز به مخازن پا به سن گذاشته نفت کشور و افزایش ضریب بازیافت از مخازن نفتی، افزایش سهم گاز طبیعی در سبد سوخت نیروگاه‌ها و عملا امکان صادرات فرآورده‌های نفتی و در نهایت بسترسازی به منظور صادرات گاز به کشورهای همسایه را می‌توان از مهمترین مزیت‌های توسعه پارس جنوبی اعلام کرد.

*صادرات گاز ایران سه برابر می‌شود

در شرایط فعلی با توجه به افزایش ظرفیت تولید گاز داخلی، ایران مذاکرات متعددی را با کشورهای همسایه به منظور نهایی کردن قراردادهای فروش و صادرات گاز طبیعی را آغاز کرده که در صورت تحقق این برنامه‌ها ایران به عضویت باشگاه کشورهای صادرکننده گاز طبیعی جهان می‌پیوندد.

در حال حاضر ترکیه تنها مشتری گاز طبیعی ایران بوده و باید از کشورهای عراق، عمان، کویت، افغانستان، پاکستان، هند و حتی چین به عنوان مشتریان و بازارهای نوظهور گاز ایران نام برد.

هم اکنون ایران مذاکراتی با عمان برای صادرات روزانه تا سقف 30 میلیون مترمکعب گاز طبیعی (صادرات سالانه 10 میلیارد مترمکعب)، با ترکیه برای افزایش 5 میلیون مترمکعبی صادرات روزانه گاز، با پاکستان به منظور نهایی کردن قرارداد فروش روزانه 21.5 میلیون مترمکعب گاز، عراق برای صادرات گاز از مسیر کرمانشاه تا سقف 25 میلیون مترمکعب در روز و از مسیر خرمشهر بین20 تا 25 میلیون مترمکعب در روز را آغاز کرده است.

علاوه بر این باید از افغانستان، امارات متحده عربی و هند هم به عنوان مشتریان آینده گاز طبیعی کشور نام برد ضمن آنکه برخی از کشورهای اروپایی همچون یونان هم گفتگوهایی را با ایران برای واردات گاز طبیعی از دو مسیر خط لوله و یا LNG آغاز کرده است.

از این رو هم اکنون در کنار مزیت ژئوپولیتیکی ایران شامل در اختیار داشتن مرز جغرافیایی و دسترسی به بازارهای بزرگ مصرف در منطقه خاورمیانه و حوزه خلیج فارس، از شبکه خطوط لوله گسترده گاز هم برای نهایی کردن قراردادهای صادرات گاز برخوردار بوده که عملا با بهره‌برداری از فازهای جدید پارس جنوبی ظرفیت مازادی برای تولید و صادرات این حامل انرژی پاک ایجاد خواهد شد.

در مجموع پیش بینی می شود اگر ایران صرفا با کشورهای همسایه خود قراردادهای فروش گاز امضا کند حجم صادرات گاز ایران در یک دوره کوتاه مدت با افزایشی حدود سه برابری نسبت به وضع فعلی از مرز 100 میلیون مترمکعب در روز عبور کند.

*امضای قراردادهای فصلی برای فروش گاز ایران

 هم اکنون اختلاف بین مصرف گاز زمستانی و تابستانی گاز در کشور حدود 300 تا 350 میلیون مترمکعب در روز بوده که قطعا با بهره برداری از فازهای جدید پارس جنوبی این ظرفیت مازاد در فصول گرم سال از مرز 400 میلیون مترمکعب در روز عبور می کند.

از این رو در کنار ظرفیت جدید تولید گاز در پارس جنوبی، موقعیت جغرافیایی ایران یک برگ برنده طلایی و ژئوپولیتکی به منظور حضور ایران در بازارهای منطقه‌ای و حتی جهانی گاز به شمار می‌رود زیرا هم اکنون ایران در دو اقلیم متفاوت از نظر آب و هوایی بین کشورهای گرمسیر حاشیه جنوبی خلیج فارس و کشورهای سردسیر آسیای میانه، مرکزی و حوزه قفقاز قرار گرفته است.

به عبارت ساده تر ایران می‌تواند از فرصت افزایش تولید گاز در پارس جنوبی و موقعیت منحصر به فرد جغرافیایی برای صادرات، ترانزیت و تبادل گاز طبیعی بین این دو اقلیم سردسیر و گرمسیر استفاده کند و در فصول گرم سال اقدام به صادرات گاز به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس کند و حتی قراردادهای فصلی به جای سالانه با این کشورها امضا کند.

علاوه بر این حضور ایران در بازار گاز عمان هم فرصت تازه‌ای پیش روی تجارت و صنعت گاز کشور بوده تا با مشارکت در طرح‌های تولید LNG این کشور در بازار خرده فروشی گاز و LNG جهان مشارکت کند و قطعا افزایش سهم ایران در تجارت جهانی گاز منجر به افزایش قدرت چانه زنی سایر حوزه‌های تجاری و اقتصادی در بین کشورهای همسایه و منطقه خاورمیانه خواهد شد.

 

فارس