بیشتر از ۵۰۰۰ سال است که قیر به عنوان عایق رطوبتی و عامل اتصال به کار می‌رود. قدیمی‌ترین کاربرد ثبت‌شده به ۳۸۰۰ سال پیش از میلاد توسط سومری‎ها باز می‌گردد. اما هنر استفاده از قیر را می‌توان به سال ۱۷۱۲ میلادی نسبت داد که سنگ‌های قیر طبیعی در فرانسه کشف شدند.

به گزارش نفت ما ،بهاره محبی در ماهنامه عصر کیمیاگری نوشت:

گفته شده از این سنگ‌ها برای هموار و مسطح کردن سطح جاده‎ها استفاده می‎شده است که همان شکل ابتدایی آسفالت امروزه است. استفاده از آسفالت برای نخستین بار در ایران به سال 1312 هجری شمسی در خیابان فلسطین باز می‌گردد . مخلوط آسفالت تقریبا شامل پنج درصد قیر است.

گردش مالی 100 میلیارد دلاری

بیشترین کارکرد قیر، استفاده از این محصول در ساختمان‎سازی و احداث و توسعه جاده‌ها و بزرگراه‌ها است و از آنجایی که در کشورهایی مانند هند، چین و برزیل ـ موسوم به قدرت‌های نوظهور ـ توسعه بزرگراه‌ها و اتوبان‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است انتظار می‌رود که این کشور‌ها در آینده‎ای نه چندان دور نقش عمده‌ای در این بازار‌ها داشته باشند. بر اساس تحقیقات جدید مرکز مطالعاتی گرند ویو، انتظار می‌رود که گردش مالی بازار جهانی قیر تا سال 2020 میلادی به چیزی در حدود 95 میلیارد و 770 میلیون دلار برسد. مطالعات انجام گرفته نشان می‌دهد، بیشترین مصرف قیر در سال 2013 میلادی برای احداث خیابان و سواره‎رو‌ها بوده است به طوری که بیش از 80 میلیون تن قیر در جهان برای این منظور صرف شده است. وسایل و ابزارهای ضدآب، عایق و چسب نیز به ترتیب از دیگر مواردی است که بیشترین میزان استفاده از قیر را داشته‌اند و انتظار می‌رود که این روند رو به رشد در آینده نه چندان دور شتاب بیشتری به خود بگیرد. این در حالی است که مسائل زیست محیطی در ارتباط با استخراج قیر طبیعی از ماسه‌های نفتی همچنان به عنوان چالشی کلیدی در این زمینه مطرح است و احتمالا در آینده‌ای نزدیک متقاضیان این محصول در بازارهای جهانی را با مشکل مواجه خواهد کرد.

آسیا در صدر متقاضیان

در هفت سال اخیر تغییرات چشمگیری در بازار جهانی قیر ایجاد شده است. همچنان که در نمودار شماره یک مشاهده می‌کنید در سال 2005 میلادی آمریکا در صدر فهرست متقاضیان قیر بوده و 39 درصد از مجموع یکصد و پنج میلیون و 500 هزار تن قیری که در جهان تولید شده بود را مصرف کرده است. در این رده بندی اروپا دوم و آسیا در مقام سوم قرار داشت. در سال2012 آسیا با پشت سر گذاشتن آمریکا بزرگ‌ترین مصرف کننده قیر در جهان شد. بر اساس تحقیقات انجام گرفته در این سال آسیا با مصرف سی و دو و نه دهم درصد از مجموع نود و پنج و نیم میلیون تن قیری که در جهان تولید شده بود، به بزرگ‌ترین مصرف کننده قیر در جهان بدل شد و اروپا با مصرف 18 درصد در جایگاه سوم قرار گرفت. (نمودار شماره یک)

کار‌شناسان معتقدند که این نمودار نیز به زودی دستخوش تغییراتی جدی خواهد شد. چرا که کشورهای در حال توسعه در آسیا و بخش‌هایی از آفریقا نیاز به قیر بیشتری خواهند داشت. روزنامه فایننشیال تایمز اخیرا با اشاره به کاهش تقاضا در اروپا و افزایش آن در آسیا گزارش داده بود که میزان صادرات نفت روسیه به اروپا به پایین‌ترین میزان خود در 10سال اخیر رسیده؛ به طوری که مسکو را وادار کرده تا به انتقال نفت خود از طریق لوله‌های نفتی به چین بیندیشد.

آفریقا، تشنه توسعه و قیر

با وجودی که تقاضا برای قیر در اروپا به شدت کاهش یافته است، تقاضا برای این محصول در بخش‌های زیادی از آسیا و برخی مناطق آفریقایی در حال افزایش است. ناصرین تسکر، کار‌شناس مسائل اقتصادی در حوزه پتروشیمی، در این باره می‌گوید: "از آنجایی که این روز‌ها همه به فکر سرمایه‌گذاری در آفریقا افتاده‌اند و دنبال ایجاد کسب و کار در آنجا هستند تقاضا برای ساخت ساختمان‌ها، خیابان‍‌ها و جاده‌ها نیز افزایش یافته که این یعنی افزایش تقاضا برای قیر." به گفته تسکر، از 10 کشوری که پیش بینی شده در جهان سریع‌ترین رشد اقتصادی را در بازده زمانی 2011 تا 2015 میلادی خواهند داشت، هفت کشور در قاره آفریقا قرار دارد و این در حالی است که در ازای هر 1000 کیلومتر مربع تنها 204 کیلومتر جاده در این قاره وجود دارد؛ یعنی تنها یک چهارم جاده هموار. این در حالی است که در جهان به ازای هر 1000 کیلومتر مربع، 994 کیلومتر جاده هموار وجود دارد؛ یعنی چیزی نزدیک به نصف.

قیر ایران در راه جنوب شرق آسیا و آفریقا

در این میان شرکت‌هایی مانند گیلدا تار (Gilda Tar) که مقرش در دبی قرار دارد، به دنبال متقاضیان قیر در آفریقا هستند. این شرکت با خرید قیر از بحرین، عربستان سعودی و ایران، آن را به متقاضیان در کشورهای جنوب شرق آسیا و شرق و غرب آفریقا می‌فروشد. گفته می‌شود این شرکت در حال حاضر تامین قیر پروژه‌هایی در گابن، اوگاندا، اتیوپی، کامرون و کنگو را به دست گرفته است. ادمان نافریه (Edman Nafrieh) بنیانگذار این شرکت در دوبی می‌گوید: "بیشتر متقاضیان در آفریقا به حجم زیادی قیر احتیاج ندارند و در اندازه‌های کم این محصول را تهیه می‌کنند." به گفته پریا کریم، رئیس عملیات و تدارکات عرضه کننده قیر طبیعی ایران (بیناس) حدود 40 تا 50 درصد قیر ایران به امارات متحده عربی و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس برده شده و از آنجا دوباره به مقصد بعدی برده می‌شود . چرا که به دلیل اعمال تحریم‌های اقتصادی، امکان رساندن مستقیم کالا به دست متقاضیان از ایران وجود ندارد. کریم در ادامه با اشاره به مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب و احتمال برچیده شدن تحریم‌ها در صورت تغییر شرایط موجود می‌گوید: "اگر شرایط سیاسی تغییر کند و مسیر حمل و نقل‌ها به ایران باز شود، آفریقا یکی از بزرگ‌ترین بازارهای صادراتی برای شرکت بیناس انرژی خواهد بود." به گفته وی، آفریقا هنوز بازار بکری برای قیر ایران است. اگرچه به دلیل بی‌ثباتی سیاسی و امنیتی نمی‌توان با اطمینان گفت که فردا چه اتفاقی در این نقطه از جهان خواهد افتاد و شرایط به چه گونه‌ای پیش خواهد رفت.

نوسان قیمت، خبر بد برای تاجران

یکی از تبعات افزایش تقاضا برای قیر، نوسانات شدید قیمت این محصول است. به ویژه این که بسیاری از پالایشگاه‌های جهان از جمله در اروپا تولید قیر را به دلیل مشکلات فنی و عدم صرفه اقتصادی متوقف کرده‌اند. برند اشمیت، مدیرعامل شرکت بین‌المللی "سی‌ای او" که به بیش از 60 کشور قیر و تکنولوژی مربوط به استخراج قیر صادر می‌کند، در این باره می‎گوید: "پالایشگاه‎ها ترجیح می‎دهند تا به جای تولید قیر محصولات قیمتی‎تر دیگر را از باقی مانده نفت سنگین تولید کنند. به ویژه اینکه پالایشگاه‏های کوچک هیچ صرفه اقتصادی برای تولید قیر ندارند و مجبور به تعطیلی می‏شوند." گفته شده در چند سال اخیر حدود 13پالایشگاه تنها در اروپا کار خود را متوقف کرده‎اند؛ 15پالایشگاه مدیریت خود را تغییر داده‎اند و سه پالایشگاه نیز در انتظار خریدارهای جدید هستند. این در حالی است که برای فروشندگان قیر و کسانی که از این محصول استفاده می‎کنند تعطیلی پالایشگاه‎ها به معنی تغییر الگوی تجارت و عدم اطمینان از عرضه و قیمت قیر در بازار است. به این بی ثباتی‎ها باید مسائل زیست محیطی و آلودگی‎های ناشی از تولید قیر ـ که به یکی از چالش‎های جدی تولیدکنندگان این محصول ـ تبدیل شده است را هم افزود.