خبرگزاری فارس-سید احسان حسینی؛ سالانه 305 میلیون تن گازمایع در دنیا مصرف می­شود که 10 درصد آن به عنوان سوخت در خودروها (با نام اتوگاز) استفاده می­شود. گزارش‌ها نشان می‌دهد که کشور لهستان بزرگترین بازار مصرف اتوگاز در اروپا و بعد از ترکیه، کره جنوبی و روسیه چهارمین بازار اتوگاز در دنیا است.

تا سال 1990 انحصار سوخت خودرو در لهستان متعلق به بنزین و گازوییل بود . در دهه 1990 و نیمه اول دهه 2000، مصرف گاز مایع در خودروهای لهستان به سرعت افزایش یافت، اما با وجود افزایش خودروهایLPG سوز از سال 2006 تا 2013 به دلیل بهبود قابل توجه خودروها در مصرف سوخت، نوسازی خودروها و جایگزینی خودروهای قدیمی با مدل­‌های کم مصرف‌­تر، مصرف LPG به طور موقت کاهش یافت.

در سال 2014 به دلیل تداوم رشد مزایای مالیاتی سوخت LPG خودروها و قیمت جذاب آن در جایگاه­‌ها، تقاضا برای استفاده از این سوخت دوباره افزایش یافت تا این­که میزان مصرف اتوگاز لهستان در سال 2017 به 1.91 میلیون تن در 3 میلیون دستگاه خودرو رسید و اوج مصرف تاریخی خود که بیش از 1.8 تن در سال 2007 بود را پشت سرگذاشت. اما با وجود ادامه افزایش تعداد وسایل نقلیه LPGسوز تا 3 میلیون و 135 هزار خودرو در سال 2018، مصرف اتوگاز با 4 درصد کاهش به 1.83 میلیون تن رسید (شکل 1). دلیل این کاهش مصرف نیز جایگزینی خودروهای فرسوده بود. البته از طرف دیگر برخی کارشناسان معتقدند ممکن است دلیل کاهش مصرف اتوگاز نسبت به افزایش تعداد خودروها عدم استفاده دائم و منظم از این خودروها باشد.

شکل 1- تعداد خودرو LPG سوز و مقدار مصرف اتوگاز در لهستان از سال 2000 تا 2018 

اکنون 9 درصد کل مصرف سوخت جاده­ای در لهستان اتوگاز است که 76 درصد از کل مصرف LPG این کشور را شامل می­شود. بیش­تر نیازهای LPG کشور عمدتا از طریق واردات از روسیه، قزاقستان و لیتوانی و بلاروس تأمین می­شود. شکل 2 کشورهای اصلی تأمین کننده گازمایع لهستان را با نشان می­دهد.

شکل 2- سهم مبادی مختلف واردات گازمایع لهستان

وسایل نقلیه قابل تبدیل به دوگانه LPG سوز، از دهه 1990 به طور پیوسته رشد کرده است؛ به گونه‌­ای که در پایان سال 2018 تعداد این خودروها 13 درصد از کل وسایل نقلیه لهستان را تشکیل می­داد. بیش­تر خودروهای سبک LPGسوز در لهستان خودروهای شخصی و تجاری هستند، اما اخیرا استفاده از اتوبوس‌­های با سوخت اتوگاز نیز رونق یافته است. اغلب خودروهای LPG سوز این کشور از نوع تبدیلی هستند اما در سال 2018 ، 63 هزار کیت LPG در خودروهای لهستان نصب شده است، 25 هزار دستگاه خودروی تبدیل شده LPG سوز وارد شده و 9100 دستگاه خودرو پایه گاز سوزLPG  مورد ستفاده قرار گرفته است. این درحالی است که این تعداد خودرو جایگزین 44 هزار خودرو اسقاطی در این سال شده است.

*اتوبوس­های لهستان LPG سوز می‌­شوند

گزارش‌ها نشان می‌دهدکه فروش خودروهای پایه LPG سوز نیز در لهستان رو به افزایش است. در حال حاضر شرکت­های خودروسازی داچیا و اشکودا عمده بازار اتومبیل LPG سوز لهستان را در اختیار دارند.Hyundai-Kia ،Opel ، Renault-Nissan و شرکت‌های دیگری نیز در حال شروع به بازاریابی و عرضه خودروهای LPG سوز به بازار لهستان هستند.

فناوری استفاده از اتوگاز در موتورهای دیزل مانند اتوبوس­‌ها نیز در لهستان به سرعت در حال پیشرفت است و اکنون تعداد زیادی خودروهای سنگین دیزل- LPG سوز در این کشور وجود دارد. همچنین تعداد جایگاه‌­های تحویل سوخت اتوگاز در لهستان به سرعت افزایش یافته و در پایان سال 2018، تعداد ایستگاه سوخت­گیری در سراسر این کشور به 7432 رسیده است که نسبت به سال 2017، 18 درصد افزایش را نشان می­دهد.

*تشویق دولت لهستان به استفاده از اتوگاز

موفقیت گسترش استفاده از اتوگاز در لهستان نتیجه قیمت پایین این سوخت نسبت به بنزین و گازوییل است. هزینه تبدیل و استهلاک کم نیز از دلایل دیگر استقبال مردم این کشور از LPG به عنوان سوخت خودروها است. در این راستا امین مرادی، کارشناس نفت و انرژی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس می‌گوید: «هزینه تبدیل خودرو بنزینی به LPG سوز در لهستان حدود 700 دلار بوده که این سرمایه برای یک خودرو شخصی در یک سال جبران می­شود و برای خودروهای با پیمایش زیاد مانند تاکسی­ها این زمان کم­تر از یک سال است».

وی در ادامه اظهار داشت: «همچنین مالیات خودروهای LPGسوز یک سوم خودروهای بنزینی و دیزلی است. در این راستا از ماه فوریه سال 2015 تعرفه واردات نیز از سوخت LPG برداشته شده که این امر به پایین ماندن قیمت این سوخت کمک کرده است. به طوری که در سال 2018 قیمت اتوگاز 45 درصد قیمت بنزین و گازوییل بود».

*قیمت پایین اتوگاز، عامل اصلی استقبال مردم

بر خلاف سایر کشورهای مطرح در استفاده از اتوگاز که با ارائه وام و تسهیلات تشویق به استفاده از این سوخت می­کنند، کشور لهستان تنها از طریق کاهش و کنترل قیمت اتوگاز صاحبان خودروها را به استفاده از این سوخت تشویق می­کند. در حالت کلی یک خودرو پایه LPG سوز با طی مسافت 21 هزار کیلومتر، از نظر اقتصادی از خودرو بنزینی به صرفه ­تر بوده و بازگشت سرمایه پس از طی این مسافت صورت می­گیرد درحالی که برای خودرو تبدیلی این مسافت 17 هزار کیلومتر است. همچنین بدون توجه به مسافت، استفاده از یک خودرو LPG سوز ارزان­تر از دیزلی است، زیرا هم قیمت خودروهای دیزلی بسیار گران است و هم قیمت سوخت دیزل 45 درصد بیش­تر از اتوگاز است.

مهمترین دلیل حمایت دولت لهستان از توسعه خودروهای LPG سوز، آلایندگی کم آن نسبت به سایر سوخت­ها است. مطالعه وضعیت لهستان در استفاده از گازمایع در خودروها، نشان می­دهد که یکی از اهداف استفاده از این سوخت، کاهش ذرات آلاینده هوا است و این هدف با تشویق صاحبان­ خودرو از طریق کاهش و کنترل قیمت LPG و پایین بودن قیمت آن نسبت به بنزین و گازوییل ممکن شده است.

در ایران نیز می­توان با اعمال تصمیمات و سیاست­‌های صحیح از جمله ایجاد جایگاه­های رسمی سوخت­‌گیری گازمایع و استانداردسازی تبدیل خودروها، مخصوصا در کلان­شهرها و شهرهایی که با معضل آلودگی هوا رو به رو هستند، به پاک­سازی هوا در این شهرها و مدیریت پخش گازمایع در مناطق فاقد گاز طبیعی کمک شایانی نمود.