کنت دو گوبینو، سفیر فرانسه در دربار ناصرالدین شاه قاجار، که ماموریتش در ایران به حدود ۱۶۰ سال پیش برمی‌گردد، رفتار اقتصادی ایرانیان را، که طبعا از اوضاع آشفته اقتصاد ایران در آن دوران نشات می‌گرفته، در کتاب «سه سال در ایران» خود چنین توصیف کرده است:

به گزارش انتخاب، در ادامه بخش‌هایی از توصیف  تهران را توسط این سفیر را می‌خوانید:

من تصور می‌کنم که در هیچ‌یک از کشورهای جهان مردمی نباشند که مثل ایرانیان برای دلالی صلاحیت داشته باشند زیرا تمام خصایلی که باید یک نفر دلال داشته باشد در ایرانی جمع است.

آدم دلال باید زرنگ و موقع‌شناس و خوش‌صحبت و متملق و متقلب و روان‌شناس باشد. که تمام این صفات در ایرانیان مجتمع است.

همان‌طور که ایرانی‌ها برای حرفه دلالی بیش از تمام مردم جهان صلاحیت دارند، همان‌طور هم کشور ایران برای دلالان ایرانی بهترین بازار معاملات است. زیرا در ایران همه‌کس کم و بیش با دلال‌ها سر و کار دارد و علتش هم این است که همه‌کس کم و بیش مقروض است و دارایی خود را گرو می‌گذارد.

وقتی بنده عرض می‌کنم «همه‌کس» تصور نکنید که اغراق می‌گویم بلکه عین حقیقت است. برای این‌که ناصرالدین‌شاه که اول شخص کشور است به وسیله دلال‌ها جواهرات خود را گرو می‌گذارد و زنان حرم‌سرای او نیز نظیر شاه زینت‌آلات خود را گرو می‌گذارند و اعیان و اشراف ملک و باغ و خانه خود را برای تحصیل پول به وسیله دلال‌ها به گرو می‌دهند و زن و مرد طبقات متوسط نیز هریک به اندازه وسع خود مقروض هستند و اثاثیه آن‌ها در گروه پول است.

من تصور نمی‌کنم در میان مردم شهرنشین ایران و لااقل تهران کسی باشد که بگوید من قرض ندارم.

ایرانیان به قدری در فکر وام هستند که وقتی یک گوشواره یا دست‌بند و یا قالیچه خریداری می‌کنند قبل از همه چیز فکر می‌نمایند که آیا در مورد لزوم می‌توان آن شی را گروه گذاشت و یا فروخت و به زبان ساده مبدل به پول کرد.

من کرارا از زبان ایرانیان شنیده‌ام که می‌گویند آقا این جنس را بخرید «هر وقت بخواهید پول است» یعنی هر وقت مایل باشید می‌توانید آن را گروه بگذارید و یا بفروشید و تحصیل پول نمایید.

در بعضی از مواقع سال بازار گرو گذاشتن و فروختن اجناس رونق می‌گیرد به طوری که می‌توان گفت نصف شهر تهران اثاثیه خود را نزد نصف دیگر شهر گرو می‌گذارند.

یکی از این مواقع روزهای آغاز سال است که مردم برای مخارج عید نوروز احتیاج مبرمی به پول دارند و دیگری ایام سوگواری محرم است که باز مردم به واسطه تعطیلی تمام کارها و بسته شدن معاملات احتیاج به پول پیدا می‌کنند و به طور کلی در تمام موارد سرور و جشن و یا عزا مردم شهرنشین ایران و یا اقلا سکنه تهران نیازمند پول هستند...

منبع: کنت دو گوبینو،‌سه سال در ایران، ترجمه و اقتباس ذبیح‌الله منصوری، چاپ دوم، ۱۳۸۷، صص ۳۸ و ۳۹.