این رقم پیش از این و در اولین روزهای سال‌جاری، از سوی یوری اوشاکوف، مشاور پوتین نیز اعلام شده بود و حالا علی‌اکبر ولایتی حامل این پیام به ایران است. اوشاکوف در فروردین‌ماه سال‌جاری اعلام کرده بود «انرژی امیدوارکننده‌ترین حوزه برای همکاری میان روسیه و ایران است؛ شرکت‌های پیشتاز نفت و گاز روسیه، همچون گازپروم، گازپروم نفت، روسنفت، لوک اویل، زاروبژنفت و تاتنفت به‌طور ساختارمند توسعه میدان‌ها را در ایران بررسی می‌کنند؛ حجم مورد انتظار سرمایه‌گذاری بیش از ۵۰ میلیارد دلار است.»

این حجم از سرمایه‌گذاری در حالی از سوی روسیه قابل‌انتظار بوده است که به گزارش خبرگزاری فارس، ولایتی در بخشی از صحبت‌های خود در رابطه با دیدار حدودا دو ساعته‌اش با پوتین که پنج‌شنبه گذشته رقم خورد، گفت: یکی از شرکت‌های مهم نفتی روسیه با وزارت نفت قرارداد ۴ میلیارد دلاری را در حال انعقاد دارد. دو شرکت نفتی مهم نیز صحبت‌هایی را شروع کرده‌اند که رقم قرارداد آنها تا ۱۰ میلیارد دلار می‌تواند باشد. او در ادامه افزوده است: آماری که خود پوتین بیان کرد حاکی از این بود که ایشان تاکید داشتند که روابط نفتی ایران و روسیه تا سقف ۵۰ میلیارد دلار ادامه داشته باشد؛ یعنی روسیه آمادگی دارد این رقم را در نفت ایران سرمایه‌گذاری کند، که رقم مهمی است و می‌تواند جایگزین شرکت‌هایی باشد که ایران را ترک کرده‌اند.

هر چند به گزارش اسپوتنیک عربی، سخنگوی کرملین این حجم از سرمایه‌گذاری یاد شده در صنعت نفت ایران را تایید نکرده و از بیان جزئیات بیشتر نیز خودداری کرده است، اما با توجه به اظهارنظرهایی که پیش از این از سوی مقامات رسمی روسیه در این زمینه وجود داشته، این سوال مطرح است که آیا اصولا این حجم از سرمایه‌گذاری از سمت روس‌ها، در شرایط فعلی ممکن است؟ سوال دیگری که وجود دارد این است که آیا انعقاد ۵۰ میلیارد دلار قرارداد با شرکت‌های نفتی روس، به معنای وابستگی فنی و مالی صنعت نفت ایران به این شرکت‌ها است؟
منوچهری: مذاکره با روس‌ها ادامه دارد

در کنار سوالاتی که به آنها اشاره شد، مساله‌ دیگری که مهم به‌نظر می‌رسد اخبار مبنی بر خروج شرکت‌های نفتی روسیه از ایران در پی بازگشت تحریم‌های آمریکا است. خبرگزاری رویترز، رسانه‌ای بود که چندی قبل از خروج یکی از شرکت‌های روس حاضر در ایران خبر داد. اما معاون امور توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» تاکید کرد «تماس‌ها با شرکت‌های روسی برای ارائه مطالعات انجام شده ازسوی آنها ادامه دارد.» غلامرضا منوچهری، در ادامه با اشاره به اینکه «مدت‌هاست با روسیه در حال مذاکره هستیم»، گفت: طرح مطالعه حدود 25 میدان گازی و نفتی برای توسعه تولید در دست شرکت‌های روس است که حالا از مرحله مطالعه عبور کرده و کارشناسان در حال مقایسه طرح‌های پیشنهادی آنها با طرح‌هایی هستند که شرکت ملی نفت ایران از قبل داشته است. بعد از این مرحله نیز وارد بحث‌های اقتصادی می‌شویم از جمله اینکه چه میزان سرمایه نیاز است، مدت‌زمان بازگشت سرمایه چقدر خواهد بود و.... منوچهری با اشاره به این جزئیات، عقیده دارد حجم کل سرمایه‌ای که برای توسعه ۲۵ میدان یاد شده، عددی به بزرگی ۵۰میلیارد خواهد بود و این عدد به فروش روزانه ۱۰۰ هزار بشکه نفت خام ایران به روسیه ارتباطی ندارد.حضور شرکت‌های نفت و گاز روس در ایران به طرح‌های مطالعه میادین منحصر نمی‌شود.

منوچهری در بخشی از گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» به قرارداد توسعه میادین آبان و پایدار غرب اشاره می‌کند که میان شرکت ملی نفت ایران، زاروبژنفت روسیه و شرکت دانا انرژی منعقد شده است. این قرارداد که در آخرین روزهای سال ۹۶ به امضا رسید، دومین قرارداد نفتی ایران با یک شرکت خارجی و در قالب قراردادهای جدید نفتی بود. هدف این قرارداد، دستیابی به تولید روزانه حداکثر ۴۸ هزار بشکه در روز و تولید تجمعی اضافی حدود ۶۷ میلیون بشکه طی ۱۰ سال آینده است. برآورد هزینه‌های سرمایه‌ای این طرح توسعه معادل ۶۷۴ میلیون دلار آمریکا (شامل هزینه‌های مستقیم سرمایه‌ای و هزینه تعمیر و جایگزینی‌ پمپ‌های درون‌چاهی) است و هزینه‌های غیرمستقیم آن نیز معادل ۶۸ میلیون دلار تخمین زده شده. معاون شرکت ملی نفت ایران در امور توسعه و مهندسی، در رابطه با کلید خوردن طرح‌های جدید از سوی شرکت‌های نفت و گاز روسیه در ایران می‌گوید: این موضوع در آینده مشخص می‌شود، اما بستگی دارد طرف روس برای ورود به این پروژه‌ها چقدر انعطاف از خود نشان دهد. منوچهری در عین حال ورود شرکت‌های روس به پروژه‌های گازی را با پیچیدگی بیشتری نسبت به میدان‌های نفتی ارزیابی می‌کند زیرا «عرضه گاز تولیدی» در کنار «تولید گاز»، خود پروژه‌ای عظیم و پیچیده است که به سرمایه‌گذاری و تکنولوژی زیادی نیاز دارد.
ایران به‌دنبال وابستگی نیست

اما در شرایطی که ممکن است به‌نظر برسد تا زمانی که قراردادی امضا نشده، صحبت‌ها در سطح کلان باقی می‌ماند، جواد یارجانی، رئیس پیشین امور اوپک در وزارت نفت به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: هرچند هنوز جزئیاتی در مورد سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیارد دلاری شرکت‌های نفت و گاز روسیه در ایران مشخص نشده است، اما هر میزان از این اعلام موضع که در صنعت نفت ایران رقم بخورد، اتفاقی خوشایند خواهد بود و از آن استقبال می‌شود. یارجانی با اشاره به اینکه ایران ذخایر عظیم نفت و گاز دارد و شرکت‌های نفتی روسیه نیز از تجربه‌های خوبی در زمینه تولید برخوردارند، می‌گوید: این حجم از سرمایه‌گذاری ممکن است طی چند سال اتفاق بیفتد، اما قطعا به معنای وابستگی ایران در این زمینه به روسیه نیست. این کارشناس ارشد حوزه نفت و گاز با تاکید بر اینکه «در صنعت نفت ایران کسی به‌دنبال وابستگی صرف به یک کشور نیست»، ادامه داد: امکانات و منابع نفت و گاز ایران به قدری وسیع است که حتی اگر ۵۰ میلیارد دلار سرمایه از سمت شرکت‌های روس به ایران آورده شود؛ باز حجم زیادی از کار باقی می‌ماند که توانایی جذب تکنولوژی و سرمایه خارجی از دیگر کشورها را خواهد داشت.

رئیس پیشین امور اوپک در وزارت نفت نیز مانند منوچهری به «انعطاف شرکت‌های روسی» برای ورود به ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: ممکن است برخی شرکت‌های نفتی روسیه که در بورس‌های بین‌المللی حضور دارند، به علت بازگشت تحریم‌های آمریکا برای ورود به ایران مشکلاتی داشته باشند؛ اما خبرهایی که پیرامون خروج برخی شرکت‌های نفتی روسیه از ایران شنیده می‌شود، تا زمانی که از سوی خود آن شرکت‌ها منعکس نشود، قابل تایید نیست ضمن اینکه مطمئنا راه‌های زیادی برای همکاری شرکت ملی نفت ایران با شرکت‌های نفت روسیه حتی در شرایط تحریم وجود دارد.

دنیای اقتصاد