سفر دونالد ترامپ، رئیس‌ جمهور آمریکا به عربستان حاوی پیام‌های مهمی برای منطقه و ایران بود. چگونگی ایجاد فشار بر ایران محور اصلی مذاکرات مقامات دو کشور را تشکلیل می‌داد.

در خصوص تبعات اقتصادی توافقات ترامپ و ملک سلمان برای ایجاد محدودیت‌ها و فشارهای اقتصادی بر ایران با مهرداد عمادی، استاد دانشگاه و تحلیلگر اقتصادی ساکن لندن به گفت‌وگو نشستیم.

مشروح این گفت‌وگو به شرح زیر است:

ایلنا: در سفر اخیر‌ ترامپ به عربستان، مقامات عربستانی‌ بر مهار نفوذ ایران در منطقه و افزایش فشارهای اقتصادی به ایران تاکید داشتند. تحلیل و توضیح شما نسبت به این ادعاها چیست؟ امکان همراهی آمریکا با خواست اعراب چقدر است؟

عمادی: اگر به سفرهای ترامپ طی ماه‌های اخیر به عربستان و سایر کشورها نگاهی داشته باشیم‌ متوجه می‌شویم که این سفرها در واقع آماده‌سازی سناریوی جدید آمریکا برای فلج کردن اقتصاد ایران است. اگر به درستی به این چهارچوب را نگاه کنیم می‌بینیم هدف اصلی اقتصاد ایران است ضمن آن که بسته خرید نظامی که در این سفر توافق شد بی‌سابقه بود.

در این بسته عنوان شد تا ظرف مدت یازده سال ۴۰۰ میلیارد دلار سخت افزار و نرم افزار نظامی به عربستان فروخته شود.

 این موضوعی بود که  عربستان سعودی سال‌ها از دولت اوباما درخواست داشت و آمریکایی‌ها در دوران اوباما به دلایل مختلف و از جمله دلایل امنیتی انجام آن را به صلاح نمی‌دانستند.

اگر ما به گام‌های بعدی سفر ترامپ به عربستان دقت کنیم متوجه می‌شویم که این سفر در واقع یک هماهنگی اجرایی بود. در این سفر گام‌های مؤثری برای محدود کردن دسترسی‌ ایران به سرمایه‌گذاری خارجی و سیستم بانکی جاهانی و حضور ایران در بازارهای منطقه‌ای برداشته شد.

به ایران نباید اجازه داد تا قدرت اقتصادی صادراتی منطقه شود

 یکی از بسته‌هایی که آقای کوشنر با خود به همراه داشت این بود که نباید به ایران اجازه داد تا تبدیل به قدرت اقتصادی صادراتی شود زیرا اگر تبدیل به قدرت صادراتی شود، محدود کردن و فلج کردن اقتصاد ایران بسیار دشوارتر خواهد بود.

این در حالی است که در ایران، رهبری در ابتدای سال بر موضوع افزایش توان صادراتی ایران تاکید داشتند. همچنین رهبری گفتند چالش جدی ایران، جنگ اقتصادی است.

سفر ترامپ به عربستان به صورت عریان نشان داد که تخفیفات ویژه‌ای‌ از سوی آمریکا برای عربستان در نظر گرفته شده و آقای کوشنر مستقیما (برای اولین بار از تاریخ تشکیل دولت امریکا) به نمایندگی از کشوری خارجی (عربستان سعودی) برای خرید نظامی با شرکت لاکهید مارتین برای تخفیف مذاکره می‌کند و چانه می‌زند و آنها نیز با آقای کوشنر مستقیما در تماس هستندکه این موضوع بی‌سابقه است.

موضوع مهم دیگر در خصوص این بسته نظامی‌، امکان استفاده آن در یمن است. این در حالی است که رفتار سعودی‌ها در حمله به شهروندان غیر نظامی در یمن قابل قبول نیست.

هماهنگی اجرایی برای کاهش تردد تجاری کالاهای ایرانی

ایلنا: به جز موضوع خرید‌های نظامی، اهداف دیگر این سفر چیست؟

عمادی: گام بعدی این سفر در حقیقت هماهنگی اجرایی برای کاهش تردد تجاری کالاهای ایرانی است. آنچه شاهدیم این است که هدف این سفر در حقیقت این‌ است که هزینه کار با ایران بین ۳۵ تا ۵۰ درصد افزایش پیدا کند.

این موضوعی است که در برخی اتاق‌های فکر در آمریکا بر آن تاکید شده است. یعنی گفته‌اند افزایش  ۵۰ درصدی  هزینه‌ها باعث می‌شود تا از رشد اقتصادی ایران کاسته شود. این موضوع باعث خواهد شد ایران بیشتر به سمت چین و روسیه برود و اقتصادش رنگ این کشورها را بگیرد. ضمن آن که این باعث می‌شود در دراز مدت، عقب افتادگی فناوری اقتصاد تولیدی ایران بیش از گذشته شود.

من در برنامه‌ای با یکی از پژوهشگران آمریکایی صحبت می‌کردم او به من گفت بیش از ۲ ماه است که بزرگ‌ترین تیم کاری در کاخ سفید بر روی این موضوع کار می‌کند که چطور می‌توان اقتصاد ایران را از کار انداخت و فلج کرد.

 سرمایه گذاری ۴۵ میلیارد دلاری عربستان در راه‌های امریکا

عربستانی‌ها برای تاثیرگذاری بر سیاست‌ آمریکا توافق کردند در این کشور سرمایه‌گذاری زیادی انجام دهند. در این راستا عربستان سعودی توافق کرد تا ۴۵ میلیارد دلار به صورت مستقیم در زیرساخت‌های اقتصادی امریکا و در ایالت‌هایی‌ که دچار فرسودگی راه و راه آهن هستند سرمایه‌گذاری کند.

این موضوع باعث خواهد شد که صفحه جدیدی از همکاری دو کشور باز شود و روابط دو دولت آمریکا و عربستان سعودی عمیق‌تر از قبل شود.

 چطور اقتصاد ایران را از توان بیاندازیم؟

مهم‌ترین هدف این سفر تلاش برای فشار شدید اقتصادی بر ایران بود و  مسئله فشار بر ایران محور مذاکرات محمدبن سلمان ولیعهد عربستان با ترامپ بود. عربستانی‌ها نگران بازگشت مجدد ایران به اقتصاد جهانی و افزایش توان اقتصادی ایران هستند.

ایلنا: عربستان و آمریکا با چه ابزارهایی می‌خواهند جلوی صادرات ایران را بگیرند؟ آیا بار دیگر تحریم های بانکی وضع می‌کنند؟ یا بدون وضع تحریم‌های جدید، فشارها را افزایش می‌دهند؟

عمادی: از چند ماه پیش تا کنون آلمان و فرانسه تاکید کرده‌اند که اروپا با تحریم های جدید همراهی نخواهد کرد زیرا سازمان ملل بارها عنوان کرده که ایران به تمامی تعهدات خود در چارچوب برجام وفادار بوده است.

 در گیری با خزانه داری آمریکا / تور تحریمها پاره شد

آمریکا می‌داند که تور تحریم‌ها در حال حاضر پاره شده و شبکه سازی و زمینه‌ای که برای تحریم ایران در دولت احمدی‌نژاد ایجاد شد از بین رفته و به راحتی امکان ایجاد مجدد آن وجود ندارد. بارها از تهران شنیده‌ شده که ایران به دنبال سازندگی و تعامل با جهان است هستیم. این موضع ایران  هزینه ایجاد تحریم‌های جدید را نه تنها بالا برده است بلکه در عمل غیرممکن کرده است.

مسئله بعدی موضوع عربستان سعودی و قطر است. این دو کشور در پروژه دولت جدید آمریکا کارکرد  ابزاری دارند. ممکن است برخی فشارهای اقتصادی بر ایران به صورت مقطعی افزایش پیدا کند اما بازگشت تحریم ها به صورتی که سال ۲۰۱۲ صورت گرفت دیگر تکرار نخواهد شد. در حال حاضر برای فشار به ایران مثلثی بین واشنگتن، تل‌آویو و ریاض شکل گرفته است و این مثلث می‌کوشد برای وضع محدودیت‌های مالی و تجاری علیه ایران به صورت هماهنگ عمل کند.

ایلنا: آقای روحانی در کمپین انتخاباتی خود بارها بر موضوع تعامل با دنیا تاکید داشتند. ایشان حتی عنوان کردند که در صورت اجماع ملی می‌توان به دنبال لغو تحریم‌های غیرهسته‌ای نیز رفت. به نظر شما دولت برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها و لغو آن چه اقداماتی را باید در دستور کار قرار دهد؟

عمادی: بازسازی روابط ایران و بازگشت آن به اقتصاد جهانی و حضور دوستانه در جغرافیای سیاسی منطقه و تعامل با اروپا بسیار مهم است. پیامی که آقای روحانی در انتخابات ریاست جمهوری در حوزه سیاست خارجی داد بسیاری از جنگ طلبان را مایوس کرد. صحبت‌های ایشان در رسانه‌های آمریکا، انگلستان، اسرائیل، عرستان و قطر  مورد استقبال قرار نگرفت.

در حال حاضر دولت دوره‌ای چهار ساله را پیش رو دارد و بابت انتخاب مجدد هم نگرانی ندارد. به نظر من آقای روحانی می‌تواند برای توسعه جهش وار روابط اقتصادی ایران با اتحادیه اروپا تلاش کند زیرا از این طریق می‌توان تلاش‌های مثلث واشنگتن، ریاض و تل‌آویو را تا حدود زیادی خنثی کرد.

 ما در صنایع مهم با اروپا فرصت همکاری داریم مثلا در بخش خودروسازی و نفت. همچنین در صنعت هواپیمایی فرصت‌های همکاری زیادی وجود دارد و می‌توانیم 80 درصد تعمیرات ایرباس را در ایران انجام دهیم. باید بکوشیم با ایرباس کارگاه تعمیر مشترک داشته باشیم. همین مسئله در مورد خودروسازی، پتروشیمی و صنایع استراتژیک نیز مطرح است. جهش ارتباطات اقتصادی  با اروپا یک سپر و هاله حفاظتی دور ایران ایجاد خواهد ک

فرآیند کاهش تولید پارس جنوبی آغاز شده و هر سال سرعت خواهد گرفت  هیچ جای جهان مثل ایران نیست که تمامی خانه‌ها گازکشی شده باشند  پایان قرن نفت و هزاران میلیارد دلار سرمایه ای که کم ارزش می شود  طرح تبدیل دودکش نیروگاه به خوراک واحد پتروشیمی  تحلیل مقایسه ای مصرف واقعی انرژی برق در ایران