جذب سرمایه خارجی و ورود آن به اقتصاد ایران یکی از مهمترین موضوعاتی است که به نظر می می رسد در سال های اخیر با موانع بسیاری بر سر راه خود مواجه شده است که اصلی ترین علت آن را می توان تحریم ها و فشارهای سیاسی دانست. این امر موجب خودداری سرمایه گذاران و یا جلوگیری دولت ها از ورود آنها به کشور شد .
اقتصاد ایران طی 20 سال گذشته ( 72 تا 93) تنها موفق شده 42 میلیارد دلار سرمایه خارجی را جذب کند که نشان می‌دهد حداکثر سالانه 2 میلیارد دلار از سرمایه‌های خارجی وارد ایران شده است.
تحریم ها موجب معطل ماندن و یا عدم برنامه ریزی جهت راه اندازی پروژه های بزرگ نیازمند منابع مالی کلان شد ، به همین دلیل است که توافق برجام را می توان یکی از تاثیر گذار ترین اقدامات دولت در باز تعریف طرح های اقتصادی و تعاملات خارجی ها با ایران دانست .
سرمایه گذاران خارجی درگذشته برای در امان ماندن از محدودیت دولت های خود و یا کشورهای متخاصم با ایران بسیار محتاطانه عمل می کردند و در بسیاری از موارد ناچار می شدند تا به دلیل مشکلات پیش روی تحریم از منافع بلند مدت و جدی خود در مسیر سرمایه گذاری ایران بگذرند این وضعیت در کاهش ارقام سرمایه های ورودی به ایران کاملا مشهود بود .
قرار گرفتن ایران در بهترین نقطه خاورمیانه و وجود بازار 400 میلیون نفری در اطراف از نظر هیچ سرمایه گذاری -که از این پس محدودیت های کمتری در این مسیر خواهد داشت - دور نخواهد ماند و باید پذیرفت که تنش زدایی دولت یازدهم در عرصه بین الملل فضای جدیدی را برای سرمایه گذاری ایجاد کرده است.
از طرفی تنوع جغرافیایی ، منابع طبیعی فراوان ، انرژی ارزان ، نیروی کار ماهر ، امکانات زیربنایی مناسب ، بازار مصرف انبوه برای تجارت و سرمایه گذاری از عمده ترین موضوعاتی است که هر سرمایه گذار را به سمت ایران سوق می دهد ،
ورود سرمایه های خارجی علاوه بر رونق بخشی به اوضاع اقتصادی، ایجاد اشتغال و توسعه پایدار عقب ماندگی موجب بهره مندی از مزایای نسبی و توانایی های بالقوه اقتصادی می شود و حرکت اقتصاد را به سمت برنامه های توسعه سرعت بیشتری می بخشد .
طبق آمارهای رسمی سرمایه‌گذارانی از بیش از 50 کشور دنیا بین سال‌های 1992 تا 2008 سرمایه‌های خود را به ایران آورده‌اند که در این میان آسیایی‌ها و اروپایی‌ها بیشترین سهم را داشته‌اند.
براساس آمارهای آنکتاد (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل)؛ در طول یک دهه منتهی به سال 2016 میلادی، سالی که بیشترین سرمایه خارجی جذب بازارهای ایران شد، سال 2012 بود. در این سال رقمی نزدیک به چهار میلیارد و 700 میلیون دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران صورت گرفت .
پس از سال 2012 اما میزان ورود سرمایه های خارجی به ایران سیر نزولی داشت به طوری که در سال 2013، سه میلیارد و 100 میلیون دلار سرمایه خارجی جذب اقتصاد ایران شد. و در همان سال پیش‌بینی شد که این میزان سرمایه‌گذاری در مدت چهار سال، 100 درصد رشد داشته باشد.همچنین ایران حدود 380 میلیون دلار در دیگر کشورها سرمایه‌گذاری کرده است.
استان‌های بوشهر و خوزستان نسبت به دیگر مناطق کشور سرمایه خارجی بیشتری به خود جذب می‌کنند که عمده آن هم در بخش نفت و گاز است. فارس، گیلان، تهران، کرمان و مازندران از دیگر استان‌های مهم کشور در جذب سرمایه‌های خارجی هستند.
در فاصله سال های 2014 و 2015 رقم سرمایه گذاری خارجی کاهش یافت و به ترتیب به سطح 2 میلیارد و 100 میلیون دلار و 2 میلیارد و 50 میلیون دلار افت کرد.
حال پس از برجام توجه سرمایه گذاران خارجی دوباره به سمت بازارهای ایران جلب شده است به طوری که تنها در سه ماهه اول سال 2016 میزان سرمایه گذاری خارجی به 4.5 میلیارد دلار رسید. پیش بینی های موسسه های خارجی هم حاکی از آن است که میزان ورود سرمایه های خارجی به ایران تا پایان امسال به هشت میلیارد دلار خواهد رسید.
و در شرایطی که تصور می شد تمایل اروپایی ها و آمریکایی ها برای سرمایه گذاری در ایران اندک است ، توافقات اخیر در سرمایه گذاری به ویژه در حوز های نفت ، صنعت ، گاز و ... نشان داد که خارجی ها دیگر نگرانی از بابت تامین منابع و سرمایه خود در ایران ندارند و منافع خود را در ورود به ایران می دانند .
طبق برخی برآوردها کشورمان به سرمایه‌گذاری در بخش ریلی 15 میلیارد دلار، در بخش انرژی 200میلیارد دلار و در بخش گردشگری 30میلیارد دلار نیاز دارد .
همچنین برای اجرایی شدن کامل برنامه پنج‌ساله توسعه، ایران نیازمند 300میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی است و با در نظرگرفتن افق کشور در سال 2025 میلادی باید طی دو دهه (2025-2005) حدود 7.3 تریلیون دلار سرمایه‌گذاری در کشور انجام شود که از این مقدار 3.1 تریلیون دلار نیاز کشور به سرمایه‌گذاری خارجی پیش‌بینی شده است.
براساس پیش بینی های صورت گرفته انتظار می رود 25 میلیارد دلار در برنامه ششم توسعه سرمایه گذاری خارجی جذب ایران شود ، اعداد و ارقام پیش بینی شده از جذب سرمایه گذاری به جز فاینانس‌هایی است که قرار است از این پس در اختیار ایران قرار گیرد. این فاینانس‌ها برای سال آینده به تنهایی 45 میلیارد دلار برآورد شده است.
کارشناسان دراین باره می گویند : جذب سرمایه های خارجی براساس برنامه ششم توسعه بستگی به این دارد که سرمایهگذار خارجی به این مسئله علاقهمند باشد. ما در کشور علاقهمند به ورود سرمایهگذار خارجی هستیم و ورود آنان را به نفع تولید می‌دانیم.
سرمایهگذار خارجی در شرایطی وارد کشور میشود که ما دارای دو مزیت در اقتصاد کشور هستیم که این دو مزیت میتواند بازار ایران را برای ورود سرمایه جذب سازد. یکی میزان دستمزد پایین نیروی کار در ایران و دیگری مزیت انرژی و سوخت ارزان است. نرخ دستمزد حقیقی (به نسبت سایر کشورهای مطرح منطقه) پایین است و این شرایط را برای ورود سرمایه به کشور جذاب میکند. »
باید پذیرفت که اقتصاد دولتی و کنترل دولت بر تمامی حوزه های اقتصادی ، قوانین دست و پاگیر، نظام حقوقی و قضایی غیر منطبق با سرمایه گذاری ، بی ثباتی نرخ ارز موجب شود تا که سرمایه گذاران چندان با اطمینان خاطر با طرف ایرانی وارد گفت وگو نشوند ، اما این نکته قابل ذکر است درجایی که منافع کشور حکم می کند دستگاه های مسئول ضروری است در تعاملی دو سویه و چند سویه موانع بر سر راه سرمایه گذار خارجی را با پیشانی قرار دادن منافع ملی از سر راه بردارند ، این رویکرد نه آنچنان غیر ممکن است و نه سخت .فقط به اراده و همیت ملی بستگی دارد .
لغو تمامی تحریم های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران در زمستان سال گذشته به طور قطع فصل جدید و موقعیت های متنوعی را ایجاد کرده است هر چند که ممکن است در کوتاه مدت ثمرات آن ناملموس باشد . با این حال در همان ماه های اول توافق برجام شاهد عزیمت دهها هیات خارجی اقتصادی به ایران بودیم و ایران کانون توجه برنامه ریزی و علاقه مندان به سرمایه گذاری شد .
با این وجود هر چند برجام راهگشای جذب سرمایه های خارجی شده و برخی از سرمایه گذاران خارجی با اطمینان بیشتر از ثبات اقتصادی ایران در دوره نو، برای ورود به بخش های مختلف اقتصادی کشورمان دست به کار شده اند هنوز هم موانعی بر سر راه جذب سرمایه های خارجی وجود دارد که باید نسبت به رفع آن اقدام کرد/
من ِ خبرنگار
تکمیل طرح قطار پرسرعت تهران ــ قم ــ اصفهان تا پایان دولت؟
فرآیند کاهش تولید پارس جنوبی آغاز شده و هر سال سرعت خواهد گرفت
انرژی برق باید جایگزین مصارف گاز در بخش خانگی شود
