به گزارش باشگاه خبرنگاران؛ دومین کنفرانس نقش پژوهش و فناوری های نوین در مدیریت مواد زائد صنعت نفت (بخش بالادستی) با تاکید بر سه بخش پسماند (مواد زائد جامد)، پساب (مواد زائد مایع) و آلاینده های هوا برگزار شد.

 

براساس این گزارش، از اهداف این کنفرانس می توان به فرهنگ سازی مدیریت مواد زائد، بهره وری و اصلاح الگوی مصرف و تولید، آشنایی با مسائل روز مرتبط با مدیریت مواد زائد و سازماندهی و اصلاح مصرف و تولید با نگاه ویژه به حفظ ذخایر و توسعه پایدار در برنامه های بلند مدت، آشنایی مدیران، کارشناسان و صاحب نظران با آخرین تحولات و سیاست ها در زمینه مدیریت مواد زائد، هم اندیشی و هم افزایی مدیران، صاحب نظران، متخصصان، کارشناسان، اساتید، شرکت ها و سازمان های مرتبط به منظور تبادل اطلاعات و ارائه راهکارهای کلیدی در زمینه مدیریت مواد زائد، توجه ویژه به بعد بازیابی انرژی در مدیریت مواد زائد، اشاره کرد.

 

هدایت الله خادمی مدیرعامل شرکت حفاری شمال، در دومین کنفرانس پژوهش و فناوری های نوین در مدیریت مواد زائد صنعت نفته بخش بالادست) اظهار داشت: بحث نقش پژوهش و فناوری، در مدیریت مواد زائد  صنعت نفت  که موضوع کنفرانس امروز و فرداست، از جنبه های گوناگون با سرشت و سرنوشت فردای این بخش مهم از اقتصادی کشور گره خورده است.

 

وی تصریح کرد:  نفت و درآمدهای حاصل از آن به عنوان رکن مهم تامین بودجه مورد نیاز توسعه کشور در نیم قرن گذشته از نقشی بدون رقیب برخوردار بوده است؛ و برآوردی منصفانه  از چشم اندازهای آتی اقتصاد ایران و فراز و فرودهای نرخ جهانی نفت نیز نشان می دهد در مقاطع بیست ساله و پنجاه ساله ی آینده ، این ماده همچنان نقشی ممتاز در اقتصاد کشور ما ایفا خواهد کرد.

 

 پس ضروری است که برای این چشم انداز زمانی ، خود را برای مواجهه با چالش هایی همچون مواد زائد حاصل از اکتشاف ، استخراج و فرآورش نفت وگاز آماده کنیم.

 

خادمی گفت: مدیرت پسماند یا waste management که به طور خلاصه عبارت از جمع آوری، مرتب سازی، حمل و انجام فرآیند های مختلف و در نهایت دفن و یا  بازمصرف مواد ناشی از عملیات بالادستی و پایین دستی صنعت  نفت است؛ امروزه و قطعا در سالهای آینده یکی از پرچالش ترین مباحث برای کشورهای مهم نفت خیز جهان است .

 

وی تاکید کرد: حال که بیش از یک و نیم قرن از شکل گیری صنعت نفت در جهان می گذرد و پیشتاز بودن در این صنعت برای بسیاری از کشورهای صنعتی کنونی، به مایه مباهات و علت ظهور قدرت های هژمون در اقتصاد جهان تبدیل شده است حتی در خود جهان صنعتی نیز این پرسش مطرح است که قدر و قیمت توسعه بر مبنای نفت چقدر است؟ و به تعبیر دیگر این پرسش پدید آمده است که آیا انسان با تداوم تولید پرآسیب طلای سیاه می خواهد برای نسل بعدی اش اقتصادی پرثروت اما محیط زیستی تخریب شده برجای گذارد؟

 

خادمی افزود: مطابق بررسی های انجام شده و نیز بر اساس مشاهدات عینی در این کشور ها ،همزمان با توسعه میادین ، زیر ساختها نیز فراهم می شود بطوریکه الزامات و قوانین و مقررات زیست محیطی در اولویت اصلی قرار می گیرد و در صورت فرآهم نشدن این الزامات، توسعه نیز متوقف و از ادامه کار جلوگیری بعمل می آید، در کشورهای توسعه یافته سیستم Zero discharge  به معنای واقعی  آن استفاده می شود بطوریکه هیچگونه آلودگی و پسماندهای آسیب رسان، در اثر فعالیت های نفتی به محیط زیست وارد نشده و از این طریق از طبیعت به عنوان ارزشمندترین منبع ثروت بشر صیانت می شود.

 

وی تصریح کرد:  توجه به فعالیتهای شرکت حفاری شمال  در خارج از ایران ، در شرق دریای خزر، که حتی از نظر قدمت حفاری و توانمندی قابل مقایسه با ایران نمی باشد در عملیات حفاری در دریا شاهد این هستیم که ضایعات حفاری پس از انجام تصفیه ابتدایی و خشک کردن آنها از طریق جعبه های فلزی (skip ) و توسط کشتی به خشکی حمل شده و به این طریق حداکثر دقت برای جلوگیری از انتشار آلودگی به محیط زیست دریایی، در حین فعالیت نفتی انجام می گیرد.

 

مدیرعامل شرکت ملی حفاری شمال اظهار داشت: باید پذیرفت روش و شیوه مواجهه با مواد زائد ناشی از عملیات حفاری و نفتی در کشورهای جهان، برخاسته از جدیت  آنها در اعمال استانداردهای زیست محیطی و پروتکل های منطقه ای  است و نیز در اثر اعتقاد قلبی  و باور عمومی آنها برای حفظ سرمایه ای به نام طبیعت است، این باور عمومی در جهان توسعه یافته، تنها در بخش های صنعتی و صنایعی خاص مثل نفت خلاصه نمی شود و به مثابه یک فرهنگ عمومی فراگیر عمل می کند.

 

وی ادامه داد: اما موضوعی دیگر در کشور خودمان اگر بخواهیم اثرات زیانبار عملیات نفتی را با دیگر عملیات شهری و عمرانی نظیر فعالیت های شهرداری ها، مردم و سازمان ها  مقایسه کنیم ، خواهیم دید که متاسفانه اثرات زیست محیطی عملیات نفتی حتی کمتر از اثرات مضر ناشی از دیگر فعالیت ها همانند قطع درختان، سد سازی ها و برداشت نا مناسب از آبهای زیر زمینی است. 

اگر به صورت متوازن عمل نشود هرگونه مدیریت پسماند درصنعت نفت صورت گیرد باز هم در شاخص های کلان تاثیر گذار نخواهد بود.

 

وی خاطرنشان کرد: همه می دانیم که ایران تنها کشوری است که  حتی یکی از میدان های شهرهای بزرگ آن محلی برای حضور پرندگان و کبوتر ها ندارد تا مردم جمع شوند و به آنها دانه دهند، ارتباط برقرار کنند تا روح آنها لطیف تر گردد که شاید با محیط زیست دوستانه تر برخورد کنند.  

خادمی با تاکید براینکه تا فرهنگ زیست محیطی و HSE را پیدا نکنیم مشکلات حل نخواهد شد افزود: باید اذعان کرد که طی 14 سال اخیر به دلیل توجه ویژه وزارت نفت و وزیر محترم فعلی که در دوران وزارت قبلی نیز منشاء دستاوردهای ارزشمندی در حوزه صیانت از محیط زیست بودند و همچنین با تلاش های سازمان حفاظت محیط زیست  اقدامات مناسبی در صنعت نفت صورت گرفته است .

 

وی گفت: به طور مثال حضور پیمانکاران خارجی متعهد به رعایت الزامات زیست محیطی در پروژه های نفتی و استفاده از دستورالعمل های زیست محیطی در پروژه های واگذار شده از جمله آزادگان ،زمینه ساز این شد که حفاری در این مناطق منوط به استقرار سیستم مدیریت پسماند شود و به تبع آن باعث ایجاد تحول نسبی در زمینه حفظ محیط زیست گردید.

 

 اما لازم است این سختگیری ها برای تمامی مناطق و در عرصه تمامی فعالیت های بالادستی و پایین دستی نفت صورت پذیرد و علاوه بر آن به عنوان یک الزام در قراردادهای آتی  توسعه ای نفت تثبیت شود و به باور عمومی تمامی رده های کاری صنعت نفت نیز بدل شود.

 

و اما در خصوص انواع فرایندهای مدیریت پسماند فرآیند موجود جهت مدیریت پسماند که هم اکنون تقریبا در حال انجام می باشد بر پایه جداسازی فیزیکی و شیمیایی استوار است ،بطوریکه توسط دستگاههای کنترل جامدات ، جامدات را جداسازی و از طریق روش شیمیایی و استفاده از پلیمرها آب را جداسازی کرده و در نهایت آب مجددا استفاده شده و  کنده ها نیز پس از انجام مراحل تثبیت در یک منطقه مشخص دفن می گردند. 

 

فرآیند دیگر که در صورت محقق  نشدن فرآیند اول صورت می پذیرد و معمولا برای گودالهای قدیمی استفاده می شود فرآیند pit cleaning  است که در این روش اقدامات لازم جهت رفع آلودگی و تثبیت ضایعات بجا مانده از چاههایی که قبلاً حفاری شده انجام می گیرد . 

 

یکی دیگر از فرایند هایی که طی دوسال اخیر برای اولین بار در ایران با همکاری کارفرمای شرکت حفاری شمال (شرکت نفت مناطق مرکزی ) و پیمانکاران شرکت حفاری شمال صورت پذیرفت(pit closing) است که دراین روش تثبیت فوم و استفاده مجدد از آب برگشتی از چاه باعث جلوگیری از جاری شدن پساب حفاری به محیط زیست و ممانعت از نفوذ به منابع اب های زیر زمینی می شود.

 

با توجه به وجود فناوری های مدرن جهت مدیریت پسماند ، بایستی تدابیری اتخاذ و قوانین مصوب شوند که شروع عملیات حفاری منوط به استقرار سیستم مدیریت پسماند باشد . 

 

پیشنهاداتی به منظور بهینه سازی فرآیندهای موجود مدیریت پسماند در صنعت حفاری و نیز برای بهره مندی بیشتر از برگزاری این گنفرانس ارائه می شود.  

 

 همانگونه که می دانیم مرجع و مأخذ اطلاعات و استانداردهای ارائه شده در صنعت حفاری چاه های نفت و گاز، مرکز تحقیقات مهندسی نفت آمریکا (API) و انجمن بین المللی پیمانکاران حفاری (IADC) هستند ، به همین دلیل جهت ارتقای سطح کیفی مدیریت پسماند استفاده از این مراجع معتبر توصیه می شود.

 

 استفاده از سیالات حفاری سازگار با محیط زیست و قابل تجزیه (با پایه گیاهی و معدنی)بدون ایجاد عوارض خطرناک که آلودگیها را به حداقل ممکن و ترجیحآ صفر کاهش می دهد مورد توجه ویژه قرار گیرد. 

 

 استفاده از تکنولوژیهای جدید جهت پالایش،تجزیه و تبدیل مواد زائد به مواد مفید و قابل استفاده (Zero Discharge )مورد توجه خاص قرار گیرد ؛ در این بخش می توان روش تصفیه بیولوژیکی را ترویج کرد که در این روش ، با استفاده از باکتری ها مواد زائد حفاری به کود کمپوست(compost) تبدیل میشود، همچنین استفاده از مواد نانو نیز که باعث کاهش مصرف مواد شیمیایی و به تبع آن کاهش تولید مواد زائد می‌شود مورد توجه قرار گیرد .

 

 استفاده از سیستم های مدیریت پسماند در دستگاه های دریایی و جلوگیری از ورود آلاینده ها به دریا از طریق انتقال کنده ها به خشکی پس از انجام فرآورش اولیه و سپس انجام فرآیند های پالایشی بر روی آن در خشکی مورد تاکید قرار گیرد.

 

 ارتباط و تعامل میان مدیرت های HSE شرکتهای حفاری و همچنین HSE وزارت نفت با سازمان حفاظت محیط زیست جهت همفکری و پیاده نمودن قوانین و مقررات زیست محیطی قابل انجام به معنای واقعی آن در دستور کار قرار گیرد.

 

 توجه ویژه ای به وضعیت  تحقق مصوبه‌های کنفرانس پیشین (سال91)  شود و در نهایت مسئول پیگیری اجرای مصوبات این کنفرانس ها مشخص گردد.

 

محمدعلی عبادی رئیس پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران در دومین کنفرانس پژوهش و فناوری مواد زائد در مدیریت صنعت نفت اظهار داشت: مسئله آلودگی و موارد مربوط به محیط زیست یکی از مهم‌ترین مسائل و دغدغه بشری است که آحاد جامعه با آن روبرو هستند که مسئله محیط زیست یکی از اساسی‌ترین این موضوعات می‌باشد که تمام کشورهای دنیا و مجامع بین‌المللی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

 

وی تصریح کرد: مهم‌ترین عامل در آلودگی محیط زیست عامل انسان، طبیعت و آلودگی تأثیرگذار است.

 

عمادی گفت: یکی از مسائلی که صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و هیدروکربری و محیط زیست با آن مرتبط است اکتشاف، حفاری تولید و استخراج، تصفیه و نگهداری آن است به طوری که به ازای هر بشکه نفت خامی که تولید می‌شود درصدی نیز همراه آن آب است.

 

رئیس پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران گفت: با تولید 2.4 میلیون بشکه نفت خام حدود 450 هزار بشکه آب آلوده در صنعت تولید می‌شود که این موضوع رو زبه روز در حال افزایش است.

وی تأکید کرد:‌ در حوزه حفاری میزان کنده‌ها سالانه به 600 هزار تن برای ایجاد چاه‌‌های جدید تولید می‌شود در اکتشاف و حفاری تأثیر‌گذار است و اینکه کشور ذخایر عظیم نفت و گاز را دارد اما با چالش های محیط زیستی مواجه است و این میزان و عدم مدیریت صحیح برای مواد زائد 10 تا 100 برابر هزینه به دنبال دارد و اگر به موقع مدیریت نشود خسارات جبران‌ناپذیری به محیط زیست وارد می‌کند.

 

وی گفت: در دنیا فناوری، پژوهش و تکنولوژی جدید در حوزه مدیریت نقش بسزایی دارد که استفاده از آن می‌تواند با مدیریت درست برای حفظ محیط زیست کمک کند.

 

عباس رزمی در دومین کنفرانس نقش پژوهش و فن آوری های نوین در مدیریت مواد زائد صنعت نفت به تاریخچه قوانین و مقررات زیست محیطی پرداخت و گفت: اولین کنفرانس جهانی سازمان ملل درباره انسان و محیط زیست معروف به استکهلم 5 ژوئن 1972 میلادی در سوئد برگزار شد.

 

وی افزود: نتیجه کنفرانس فوق تصویب و انتشار یک بیانیه حقوق محیط زیست یعنی حقوق برخورداری انسان از محیط زیست سالم همطراز با حقوق بشر شناخته شده است.

 

رزمی تصریح کرد: کنفرانس دوم سازمان ملل درباره توسعه و محیط زیست 20 سال بعد از کنفرانس استکهلم در ژوئن 1992 در ریودوژانیرو برزیل بود که به همایش زمین معروف است .

 

مدیر HSE ، پدافند غیر عامل ومدیریت بحران شرکت ملی نفت ایران افزود: با تصویب و انتشار بیانیه ریو حاوی 21 اصل و دستور کار و دو کنوانسیون مهم، زمینه تقویت همکاری های بین المللی زیست محیطی گشوده شد.

 

وی توضیح داد: کنوانسیون تغییر آب و هوا یکی از معاهدات زیست محیطی است که در تاریخ 9 می 1992 میلادی در نیویورک به تصویب رسید؛ اعضای این کنوانسیون با توجه به این مهم، کنترل فعالیت های صنعتی و جلوگیری از تولید گازهای گلخانه ای را مد نظر دارند.

 

رزمی در خصوص تاریخچه قوانین زیست محیطی در کشور گفت: اولین احکام قانونی در خصوص شکار سال 1307 تصویب و در سال 1350 قانون صید و شکار و آئین نامه های اجرایی آن بازنگری و تکمیل شد.

 

مدیر HSE، پدافند غیر عامل ومدیریت بحران شرکت ملی نفت ایران عنوان کرد: سال 1353، مجلس، قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، ارائه اختیارات وسیع برای جلوگیری از آلودگی هوا و تخریب محیط زیست به سازمان را تصویب کرد و یک سال پس از آن هیات وزیران، تصویب آیین نامه جلوگیری از آلودگی هوا به استناد ماده 10 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست مشتمل بر تعاریف و مقررات حفاظت از مناطق چهارگانه تحت اختیار و نظارت سازمان را دستور کار قرار داد.

 

وی با اشاره به اینکه تا قبل از انقلاب اسلامی فقط 5 قانون مرتبط با محیط زیست به تصویب رسیده بود، افزود: سال 1358 اصل 50 قانون اساسی کشور جمهوری اسلامی ایران با موضوع محیط زیست تصویب شد و پس از آن قوانین یکی پس از دیگری به تصویب رسید.

 

رزمی به استانداردهای زیست محیطی پرداخت، گفت: هوای پاک، حدود مجاز وسایل نقلیه موتوری، حد مجاز آلودگی صوتی در هوای آزاد، استاندارد خروجی آلاینده های هوابرد از کارخانجات و کارگاه های صنعتی و استاندارد خروجی فاضلاب ها از جمله استاندارهای زیست محیطی به شمار می روند.

 

مدیر HSE ، پدافند غیر عامل ومدیریت بحران شرکت ملی نفت ایران گفت: از جمله معاهدات زیست محیطی بین المللی می توان به کنفرانس جهانی محیط زیست، کنفرانس سازمان ملل متحد درباره محیط زیست و توسعه، اجلاس جهانی توسعه پایدار، برنامه محیط زیست ملل متحد، اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی، کنوانسیون بازل، پروتکل مونترال، اصلاحیه های لندن، کپنهاگ، مونترال و پکن، کنوانسیون تغییرات آب و هوا، پروتکل کیوتو اشاره کرد.

 

وی توضیح داد: قوانین و معاهدات زیست محیطی بین المللی دریا، بندر و کشتی شامل قانون حفاظت دریا و رودخانه های مرزی از آلودگی با مواد نفتی، آیین نامه احداث و استفاده از تاسیسات در فلات قاره و منطقه انحصاری اقتصادی ایران در خلیج فارس، دریای عمان و قانون حفاظت از دریاها و رودخانه‌های قابل کشتیرانی در مقابل آلودگی به مواد نفتی می شود.

 

رزمی در خصوص دیگر قوانین و معاهدات زیست محیطی بین المللی دریا، بندر و کشتی توضیح داد: کنوانسیون بین المللی مربوط به مداخله در دریاهای آزاد در صورت بروز سوانح آلودگی نفتی، پروتکل مربوط به مداخله در دریاهای آزاد در صورت بروز آلودگی ناشی از مواد غیر نفتی و کنوانسیون جلوگیری از آلودگی دریایی ناشی از دفع (تخلیه) مواد زاید و دیگر مواد و همچنین کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی دریا ناشی از کشتی ها از جمله قوانین زیست محیطی دریا به شمار می رود.

 

مدیرHSE ، پدافند غیر عامل ومدیریت بحران شرکت ملی نفت ایران یادآور شد: عوارض آلایندگی (ارزش افزوده)، مشخص نبودن معیار آلایندگی و تکلیف قانونی بخش بالادستی نفت، با توجه به اینکه شرکت نفت درآمدی حاصل از فروش نفت ندارد، به عنوان یکی از چالش ها مطرح است.

 

وی در خصوص چالش و ابهامات موجود در محیط زیست گفت: عدم وجود استانداردهای مربوط به فلر، پساب صنعتی بخش بالا دستی، آئین نامه های اجرایی، کاربردی نبودن دستورالعمل های ارائه شده نظیر ماده 190 و همچنین قانون مدیریت پسماند به خصوص در بخش تعاریف، از جمله چالش های موجود در بخش محیط زیست است.

 

رزمی اذعان کرد: مشخص نبودن تکلیف قانونی بخش بالادستی نفت در شیوه نامه های ارائه شده توسط دفتر پایش فراگیر سازمان محیط زیست و همچنین طرح و پروژه های مشمول انجام مطالعات ارزیابی به طور مثال در بحث توسعه میادین یا توسعه خطوط لوله و سایر موارد تکلیف قانونی به درستی مشخص نشده است، به عنوان مشکلات بخش محیط زیستی مطرح است.

 

گفتنی است دومین کنفرانس نقش پژوهش و فناوری های نوین در مدیریت مواد زائد صنعت نفت(بخش بالادستی) در روزهای 17و 16 دیماه سال 93 برگزار شد.

 

انتهای پیام/