به گزارش خبرگزاری فارس، سالهاست که دوری از خام‌­فروشی و توسعه زنجیره ارزش جزو سیاست‌­های کلان کشور در حوزه نفت و گاز بوده است و تأکیدات مقام معظم رهبری بر این موضوعات نیز نشان از اهمیت و الزام این سیاست‌ها برای مسئولان اجرایی کشور داشته است. از اواسط دهه هشتاد، احداث چندین طرح پالایشگاهی در دستور کار وزارت نفت گرفت که پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس و پالایشگاه نفت آناهیتا کرمانشاه نسبت به سایر این طرح ها، پیشرفت بیشتری داشته است.

با راه اندازی این دو طرح عظیم پالایشی، علاوه بر برداشته شدن گام‌های اولیه در راستای تحقق دوری از خام فروشی، حرکت به سمت ایجاد ارزش افزوده در صنعت نفت کشور سرعت زیادی می گیرد. با این وجود و علی رغم اینکه سالهای زیادی از تعریف این دو پروژه­ پالایشگاهی می گذرد، همچنان امید زیادی به راه‌­اندازی این دو طرح ملی و اولویت­‌دار کشور در آینده نزدیک وجود ندارد.

شرایط اسفبار بوجود آمده برای پالایشگاه نفت آناهیتا و پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس مصادیق مهمی از عدم تحقق سیاست­‌های اقتصاد مقاومتی در حوزه پالایش و ناشی از غفلت بزرگ برخی از مدیران ارشد وزارت نفت از اهمیت ساخت این پالایشگاه ها و به صورت کلی ساخت پالایشگاه در کشور است.

اگر قرار است وزارت نفت برای خودکفایی بنزین و به دنبال آن جلوگیری از خام­‌فروشی نفت و میعانات گازی کارنامه قابل قبولی داشته باشد، لازم است که اقدامات موثری برای تکمیل ساخت این پالایشگاه ها انجام دهد. در حال حاضر، پروژه ستاره خلیج فارس و آناهیتا کرمانشاه با مشکلات مشابهی دست و پنجه نرم می­‌کنند و نیازمند پشتیبانی واقعی از سوی وزارت نفت هستند تا زمینه‌‌ های تسهیل و رفع موانع موجود فراهم شود. مهم­ترین چالش­‌هایی که منجر به تأخیر شدید در بهره برداری از احداث پالایشگاه ستاره خلیج فارس شده است و همچنین در اجرائی نشدن مراحل ساخت پالایشگاه نفت آناهیتا علی­‌ رغم تأکید مقام معظم رهبری در سفر به استان کرمانشاه در سال 90 سهم بالایی داشته است، عبارتند از:

1- عدم همکاری کافی از سوی سهامداران پروژه برای تزریق منابع مالی
2- محسوس بودن ضعف مدیریتی در اجرای پروژه
3- پایین بودن توان مالی، تخصصی و فنی پیمانکاران پروژه

چالش اصلی پروژه پالایشگاه ستاره خلیج فارس محسوس بودن ضعف مدیریتی در اجرای پروژه است به طوری‌که از سال 87 به بعد، متوسط پیشرفت پروژه در هر سال تقریباً 10 درصد بوده است. با این وجود، هنوز هم سرعت پیشرفت پروژه با کندی همراه است تا جایی که بیش از 3 سال از زمان تخمینی برای راه‌­اندازی کل پروژه 360 هزار بشکه­‌ای میعانات گازی ستاره خلیج فارس می­‌گذرد و هنوز هم برای راه ­اندازی فاز اول این پالایشگاه، اسفند ماه سال 1394 پیش­بینی شده است. لازم به ذکر است که متوسط پیشرفت ماهیانه پروژه طی 6 ماه اخیر حدود نیم درصد بوده است.

شکل 1: درصد پیشرفت پروژه پالایشگاه ستاره خلیج فارس

کند شدن سرعت اجرای ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس منجر به تحمیل هزینه‌های ساخت، کاهش توجیه اقتصادی و در نتیجه از بین رفتن انگیزه بخش­‌های غیر دولتی درگیر در پروژه برای تزریق منابع مالی با هدف به پایان رساندن مراحل ساخت این پالایشگاه شده است.

چالش پالایشگاه نفت آناهیتا کرمانشاه جنس متفاوت­‌تری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس دارد و به عدم همکاری سهامداران پروژه جهت اجرایی کردن ساخت پروژه برمی­‌گردد. اهمیت موضوع اینجاست که سهامداران این پروژه نه تنها از تزریق منابع مالی امتناع می‌کنند، بلکه علاقه­‌ای به اجرایی شدن این پروژه ندارند و حتی در واگذاری سهام این پروژه هم سنگ‌­اندازی­ می­‌کنند تا جایی‌که مجموعه­‌های دیگری برای خریداری سهام این پالایشگاه اعلام آمادگی کرده‌­اند اما سهامداران فعلی نیز حاضر به واگذاری و فروش سهم خود نیستند.

عدم توجه سهامداران به مصوبات دولت و مدیریت زمانی برای وقت­ کشی و گرفتن امتیازات حداکثری از دولت با وجود تخفیف­‌ها و امتیازات ویژه­ طرح که از بیت المال به سهامداران داده شده است، مسئله‌­ای جدی­ است که ضرورت برخورد قاطع و ایستادگی وزارت نفت در برابر سهامداران فعلی را افزایش می­‌دهد.  حال این سؤال پیش می‌­آید که نقش و جایگاه وزارت نفت به عنوان نهاد ناظر در برابر حضور منفعلانه و اهمال تعمدی خصولتی­­‌ها در پروژه‌­های ملی کشور چیست؟! این در حالی است که ردپای برخی از سهامداران این پروژه در همه­ پروژه­‌های پالایشی و استراتژیک به چشم می­‌خورد و سهامداران اینگونه پروژه­‌ها تمایلی به تزریق منابع مالی و اجرای طرح­‌ها ندارند.

روشن است که وزارت نفت باید در قبال سهامدارانی که هیچ‌گونه تعهدی در جهت حل مشکلات صنعت پالایشی کشور و پروژه­‌های ملی ندارند و فقط به سود و زیان خود فکر می­‌کنند، پاسخگو باشد ولی این موضوع منطقی نیست که صرف اینکه اینگونه نهادها قدرت سیاسی و مالی بالایی دارند، وزارت نفت منتظر آن­ها بماند و کشور را معطل تصمیمات بنگاهی آن­ها کند، هرچند وزارت نفت در قبال توسعه صنعت پالایشی، کوتاهی­‌های جبران­‌ناپذیری داشته است، ولی این وزارتخانه نباید در قبال تغییر سهامداران فعلی و جایگزینی آن­ها با سهامدارانی که انگیزه اجرای این پروژه را دارند بیش از این کوتاهی کند و تجربه پرهزینه­‌ای که در اثر تفکرات غلط پالایشگاه‌­سازی در این مجموعه جریان یافته است را تکرار کند. علاوه بر این، وزارت نفت باید با گرفتن تعهد و ضمانت اجرایی از سهامداران برای تأمین مالی به موقع، پیشروی و اجرائی شدن اینگونه پروژه­‌ها را تضمین کند.

پیام کهتری-کارشناس انرژی

انتهای پیام/م

فرآیند کاهش تولید پارس جنوبی آغاز شده و هر سال سرعت خواهد گرفت  هیچ جای جهان مثل ایران نیست که تمامی خانه‌ها گازکشی شده باشند  پایان قرن نفت و هزاران میلیارد دلار سرمایه ای که کم ارزش می شود  طرح تبدیل دودکش نیروگاه به خوراک واحد پتروشیمی  تحلیل مقایسه ای مصرف واقعی انرژی برق در ایران