تجربه روسیه نشان می‌دهد که با توجه به مزیت‌های موجود در هر کشور می‌توان بخشی از LPG را صادر کرد و بخشی را به عنوان سوخت خودرو مورد استفاده قرار داد و مقداری را نیز به عنوان خوراک پتروشیمی‌ها در نظر گرفت.

خبرگزاری فارس-سید احسان حسینی؛ با استفاده از LPG به عنوان سوخت جایگزین در خودروها، می­توان گوگرد و ذرات خروجی از اگزوز و انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش داد. به گزارش انجمن جهانی LPG  یعنی (World Liquefied Petroleum Gas Association) در سال 2018، 25 کشور جهان LPG را در سطح قابل محاسبه در سوخت خودرو استفاده کرده اند و 83 درصد از کل سوخت اتوگاز (گازمایع مصرفی در خودرو) در دنیا در این 25 کشور استفاده شده است. در بسیاری از این کشورها از LPG در خودروهای سبک استفاده می‌­کنند، اما کشورهایی مانند چین، کره جنوبی،کانادا، آمریکا و انگلیس این سوخت را جایگزین دیزل در اتوبوس‌­های خود نیز کرده‌اند تا به انتشار کمتر آلاینده‌ها در هوا به خصوص در فصل‌های سرد سال کمک کنند.

*بیش از 3 میلیون خودرو در روسیه LPG سوز هستند

روسیه یکی از عمده‌­ترین مصرف‌کنندگان اتوگاز در دنیا است که پس از ترکیه و کره‌جنوبی سومین بازار بزرگ اتوگاز دنیا را در اختیار دارد. استفاده از اتوگاز در روسیه از سال 2000 شروع شد. تا قبل از این سال بنابر سیاست­‌های اجتماعی دولت، استفاده از اتوگاز در این کشور ممنوع بود. در اواخر دهه 2000 استفاده از LPG در خودرو در روسیه افزایش چشمگیری یافت. یکی از دلایل افزایش تقاضای این سوخت، ارزان­‌تر بودن آن نسبت به سایر سوخت­‌های خودرو بوده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد مقدار اتوگاز استفاده شده در سال 2018 به 3.15 میلیون تن رسید که 30 درصد مصرف LPG در همه بخش‌­های این کشور بود (2). شکل 1 روند تغییرات تعداد خودروهای LPG سوز و مقدار مصرف آن­ها را از سال 2000 تا 2018 نشان می‌دهد.

شکل 1- مقدار مصرف اتوگاز و تعداد خودروهای LPG سوز روسیه از سال 2000 تا 2018

در حال حاضر بیش از 3 میلیون وسیله در روسیه وجود دارد که از LPG استفاده می‌­کنند. بیش­تر خودروهایی که در این کشور اتوگاز می‌­سوزانند، خودروهای بنزینی تبدیل شده هستند. هرچند خودروهای LPG سوز کارخانه‌­ای نیز در این کشور وجود دارد.

*معافیت مالیاتی خودروهای LPG سوز در روسیه

بیش­تر مصرف اتوگاز در روسیه در خودروهای سبک و تاکسی­‌هاست که اکثر آن­ها بیش از 10 سال عمر دارند. با گذشت چندین سال از استفاده از گاز مایع در خودروها، تقاضا برای تبدیل وسایل نقلیه بنزینی، همچنان روز به روز در حال افزایش است. 4900 جایگاه تحویل سوخت اتوگاز در روسیه وجود دارد. نکته قابل اهمیت این است که LPG و CNG در این کشور در کنار هم و در یک جایگاه عرضه می­‌شوند.

رقبای اصلی اتوگاز در روسیه گازوییل و CNG هستند. در سال­‌های اخیر استفاده از CNG در حال افزایش است اما هنوز هم مصرف CNG بسیار کم­تر از اتوگاز است. در سال 2012 قانونی با هدف افزایش استفاده از LPG و CNG در روسیه به تصویب رسید. در چند سال اخیر نرخ مالیات غیرمستقیم سوخت‌­های دیزل و بنزین افزایش داشته است اما اتوگاز بدون تغییر بوده و فاقد مالیات است. این عامل خود انگیزه‌­ای برای استفاده از اتوگاز است. در سال 2018 قیمت اتوگاز در روسیه، 55% قیمت بنزین و دیزل بوده است. از دلایل ارزان بودن LPG و در نتیجه تقاضای این محصول برای خودروها، تولید این سوخت در کشور روسیه است. کشور روسیه جزو کشورهای صادر کننده عمده LPG نیز می­‌باشد (شکل 2). در سال 2017 مقدار تولید گازمایع این کشور 16 میلیون تن بوده است (پی نوشت 4).

شکل 2- نمودار پیش‌بینی صادرات گازمایع بزرگترین صادرکنندگان این سوخت از سال 2005 تا 2025

در مجموع بررسی تجربه روسیه در استفاده از سوخت­‌های جایگزین بنزین و دیزل نشان می‌­دهد که با وجود منابع فراوان گاز طبیعی، دولت این کشور برای کنترل قیمت و مصرف سوخت، سیاست تنوع سبد سوخت خودروها را در پیش گرفته است و برای عملی کردن این هدف اقداماتی از جمله معافیت مالیاتی خودروهای LPG سوز را انجام می­‌دهد.

*غفلت وزارت نفت از ظرفیت‌های LPG در صنعت حمل‌ونقل و پتروشیمی

در این راستا رضا رحیمی، کارشناس انرژی با اشاره به ظرفیت‌های موجود در کشور برای توسعه صنعت LPG گفت: «با توجه به اینکه 25 کشور در دنیا از اتوگاز در خودرو خود استفاده می­‌کنند و همچنین علیرغم انتظارات عموم مردم و با در نظر گرفتن این نکته که ایران منابع تولید گازمایع فراوانی در اختیار دارد؛ اما هنوز هم در کشور اجازه فعالیت رسمی برای LPG سوز کردن خودروها وجود ندارد».

وی در ادامه اظهار داشت: «خودروسازی‌ها مجوز دوگانه‌سوز کردن خودرو بر مبنای LPG را ندارند و حتی اگر شخصی خودروی استاندارد LPG سوز را از کشورهای خارجی وارد کند امکان سوخت‌گیری قانونی برای او وجود ندارد. بنابراین نیاز به راهکارهایی از جمله به رسمیت شناختن LPG در سبد سوخت خودروهای کشور احساس می‌­شود».

در مجموع تجربه روسیه نشان می‌دهد که در حوزه LPG سیاست صرفا صادرات یا صرفا مصرف داخل این سوخت سیاست درستی نبوده و با توجه به مزیت‌های موجود در هر کشور می‌توان بخشی از LPG را صادر کرد و بخشی را به عنوان سوخت خودرو مورد استفاده قرار داد و مقداری را نیز به عنوان خوراک پتروشیمی‌ها در نظر گرفت. اما در ایران وزارت نفت تاکنون راحت‌ترین و کم‌بازده ترین سیاست را در پیش گرفته و صرفا از LPG‌ برای صادرات و ارزآوری در کشور استفاده کرده است و از دیگر ظرفیت‌های این سوخت غافل بوده است.