به گزارش اقتصادنيوز به نقل از اكو ايران، درحالي كه گفته مي‌شود مذاكرات احياي برجام به توافق نزديك است، روسيه به شكل غيرمنتظره‌اي خواستار تضمين‌هايي شده است كه بر اساس آن تحريم‌هاي ايالات متحده عليه اين كشور، به همكاري مسكو با تهران آسيب نزند؛ درخواستي كه از سوي برخي ناظران «گروگان‌گيري احياي برجام» به عنوان مهره بازي پوتين در جنگ اوكراين توصيف شده است.
سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه گفته كه كشورش از آمريكا تضمين مي‌خواهد كه تحريم‌ها عليه مسكو بر توانايي اين كشور براي همكاري با ايران پس از بازگرداندن توافق هسته‌اي 2015 تأثيري نخواهد گذاشت.
لاوروف گفت: «ما ضمانت نامه كتبي خواسته ايم... كه روند كنوني آغاز شده توسط ايالات متحده به هيچ وجه به حق ما براي همكاري آزاد و كامل تجاري، اقتصادي و سرمايه گذاري و همكاري نظامي-فني با دولت ايران لطمه نمي زند».
با اين اوصاف به نظر مي‌رسد، در نهايت جنگ در اروپا بر تلاش‌ها براي دستيابي به يك توافق نزديك براي احياي برجام، بطور جدي‌تر سايه افكنده است.
تهران: درخواست روسيه، سازنده نيست
يك مقام بلندپايه ايراني به رويترز گفت: درخواست روسيه براي تضمين كتبي آمريكا مبني بر اينكه تحريم‌هاي مسكو به همكاري روسيه با ايران لطمه نمي‌زند، براي مذاكرات جاري "سازنده" نيست.
اين مقام ايراني در تهران گفت: «روس‌ها از دو روز پيش اين خواسته را روي ميز (در مذاكرات وين) گذاشته بودند. اين درك وجود دارد كه روسيه با تغيير موضع خود در مذاكرات وين مي‌خواهد منافع خود را در جاهاي ديگر تامين كند. اما اين اقدام براي مذاكرات هسته‌اي وين سازنده نيست.
علي واعظ، مدير پروژه ايران در گروه بين‌المللي بحران، در پاسخ به اين سوال كه آيا تقاضاي روسيه به مذاكرات 11 ماهه تهران و قدرت‌هاي جهاني آسيب مي‌زند، گفت: «هنوز نه. اما تفكيك اين دو بحران براي مدت طولاني‌تري غيرممكن است».
واعظ گفت: «ايالات متحده مي تواند براي كارهاي مربوط به انتقال مواد شكافت پذير مازاد به روسيه معافيت هايي صادر كند. اما اين نشانه اي است كه تركيب اين دو موضوع آغاز شده است».
دو ديپلمات كه يكي از آنها مستقيماً در مذاكرات شركت نداشت، گفتند كه چين نيز درخواست تضمين كتبي كرده است كه شركت‌هايش كه در ايران تجارت مي‌كنند تحت تأثير تحريم‌هاي آمريكا قرار نخواهند گرفت.
سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه، با درخواست ضمانت‌هاي كتبي آمريكا مبني بر اينكه تحريم‌هاي غرب عليه روسيه به دليل درگيري در اوكراين به همكاري اين كشور با ايران لطمه نمي‌زند، گفت كه اين محدوديت‌ها به سدي براي توافق هسته‌اي ايران تبديل شده است و به غرب هشدار داد كه منافع ملي روسيه بايد مورد توجه قرار گيرد.
لاوروف گفت كه تحريم‌هاي روسيه به دليل درگيري در اوكراين يك "مشكل" از ديدگاه مسكو ايجاد كرده است.
چنين خواسته هايي ممكن است تلاش ها براي امضاي توافق هسته اي را در زماني كه توافق محتمل به نظر مي رسيد، پيچيده كند.
همه طرف هاي درگير در مذاكرات وين روز جمعه گفتند كه به دستيابي به توافق نزديك شده اند.
اميد به حل و فصل مسائل پادماني
محمد اسلامي، رئيس سازمان انرژي اتمي ايران در كنفرانس خبري مشترك با رئيس آژانس بين‌المللي انرژي اتمي گفت: «ما موافقت كرده‌ايم تا ۲۱ مي اسناد مربوط به مسائل باقي‌مانده بين تهران و آژانس را در اختيار آژانس بين‌المللي انرژي اتمي قرار دهيم.
گروسي در كنفرانس خبري گفت: «بدون حل و فصل اين مسائل (باقي مانده)، تلاش براي احياي برجام ممكن نيست.»
گروسي كه پيش از بازگشت به وين روز شنبه با وزير امور خارجه ايران نيز گفت‌وگو كرده بود، گفت: «هنوز مسائلي وجود دارد كه ايران بايد به آنها رسيدگي كند».
نكته مهم در مذاكرات اين است كه تهران خواهان بسته شدن موضوع آثار اورانيوم يافت شده اما اعلام نشده در ايران است. چندين مقام به رويترز گفته‌اند كه قدرت‌هاي غربي مي‌گويند كه اين موضوع جدايي از توافق است كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي طرف آن نيست.
آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به دنبال پاسخ‌هايي از ايران در مورد چگونگي رسيدن آثار اورانيوم به آنجا بوده است - موضوعي كه اغلب از آن به عنوان «مسائل پادماني برجسته» ياد مي‌شود.
وال‌استريت‌ژورنال: موضع روسيه، مذاكرات را تهديد مي‌كند
لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استريت ژورنال از وين گزارش داد كه «توافق هسته‌اي ايران با درخواست روسيه در مورد تحريم‌هاي اوكراين، تهديد مي‌شود» و نوشت: درخواست‌هاي جديد روسيه، مذاكرات احياي برجام را تهديد مي‌كند. اين درخواست‌ها روز شنبه توسط سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه در حالي مطرح شد كه مقامات غربي و ايراني گفتند كه در آستانه دستيابي به توافق هستند. مقامات غربي گفته‌اند كه خواهان توافق در مورد پرونده هسته اي در اين هفته هستند.
مذاكره‌كنندگان ارشد قدرت‌هاي اروپايي روز جمعه وين را ترك كردند تا به پايتخت‌هاي خود بازگردند و منتظر بودند تا ايران و آمريكا براي حل اختلافات نهايي بين دو كشور تلاش كنند. اين موارد دقيقاً شامل تحريم‌هايي بود كه واشنگتن طي توافق احتمالي لغو مي‌كند.
مقامات غربي درك مي كنند كه نقش ويژه روسيه در توافق هسته اي بايد از تحريم ها محافظت شود؛ اين شامل دريافت اورانيوم غني شده از ايران و مبادله آن با كيك زرد، تلاش روسيه براي تبديل تاسيسات هسته اي فردو ايران به مركز تحقيقاتي و ساير اقدامات ويژه هسته اي مربوط به تاسيسات ايران است.
معناي واقعي اظهارات لاوروف و پيامدهاي احتمالي
با اين حال، به نظر مي‌رسد كه آقاي لاوروف خواستار تضمين‌هاي بسيار گسترده‌تر است كه مي‌تواند خلأهاي بزرگي را در تحريم‌هاي شديد مالي، اقتصادي و انرژي ايجاد كند كه غرب در روزهاي اخير به دليل تهاجم روسيه به اوكراين اعمال كرده است.
بلافاصله پس از اظهارات لاوروف، مذاكره‌كننده ارشد روسيه در مذاكرات هسته‌اي، ميخائيل اوليانوف، در توييتي نوشت كه او سوالاتي را "براي اطمينان از همكاري آرام هسته‌اي غيرنظامي با ايران" با مذاكره‌كنندگان ارشد اروپايي مطرح كرده است. اين نشان مي‌دهد كه خواسته‌هاي واقعي روسيه در مذاكرات محدودتر از آن چيزي است كه آقاي لاوروف پيشنهاد كرده بود.
يك ديپلمات غربي گفت كه «اگر تضمين‌ها صرفاً مربوط به كاري باشد كه روسيه در چارچوب توافق هسته‌اي احيا شده در ايران انجام مي‌دهد، مي‌توان آن را مديريت كرد. اما اگر لاوروف بخواهد از اين به عنوان راهي براي ايجاد يك حفره بزرگ در تحريم‌هاي كلي عليه روسيه استفاده كند، داستان متفاوت است».
يك مقام ايراني گفت كه هيئت ايراني منتظر شفاف سازي از سوي مسكو است.
هنري روم، مدير پوشش سياست هاي كلان جهاني و ايران در گروه اوراسيا، گفت: «به نظر من، توافق همچنان محتمل‌تر از عدم توافق است. هم واشنگتن و هم تهران مي‌خواهند اين كار را انجام دهند. ايجاد اخلال توسط روسيه ممكن است در واقع اين دو دشمن را براي دستيابي به راه حل هاي خلاقانه براي امضاي قرارداد به هم نزديك كند».
دو ديپلمات غربي گفتند كه در هر صورت، اكنون به نظر مي رسد كه خواسته هاي روسيه مذاكراتي را در هفته آينده آغاز كند. ديپلمات‌هاي غربي مدعي اند كه روسيه به طور كلي نقش سازنده‌اي در اين مذاكرات ايفا كرده است و در برخي مواقع ايران را در خواسته‌هاي سرسختانه خود منعطف مي‌كند و به تهران - گاهي علناً - فشار مي‌آورد كه مذاكرات طولاني نشود.
با اين حال، مقامات ارشد غربي گفتند كه در چند روز گذشته، با درگيري اوكراين در پس‌زمينه، مقامات روسيه در اين مذاكرات ترديد بيشتري داشتند و به همتايان خود گفتند كه بايد ايده‌هاي جديد را با مسكو بررسي كنند.
رفع احتمالي يكي از موانع
در حالي كه به نظر مي رسيد مذاكرات در وين دوباره متوقف شده است، ممكن است يك مانع احتمالي براي احياي توافق هسته اي روز شنبه پس از سفر رافائل گروسي، مديركل آژانس بين المللي انرژي اتمي به تهران، برطرف شود.
آقاي گروسي به تهران رفت تا به دنبال توافقي در مورد رسيدگي به تحقيقاتي باشد كه آژانس سه سال است كه در مورد مواد هسته اي اعلام نشده كشف شده در ايران انجام مي دهد. تهران تحقيقات را متوقف كرده است و در وين براي بسته شدن پرونده ها به عنوان بخشي از احياي برجام تلاش كرده است، چيزي كه آژانس و مقامات غربي از آن امتناع كردند.
آقاي گروسي در يك كنفرانس مطبوعاتي در تهران گفت: «بنابراين به همين دليل مهم است كه امروز اين تفاهم بين ما وجود داشته باشد، يعني تفاهم براي همكاري با يكديگر و كار بسيار جدي.
اعلاميه روسيه كه مي‌تواند ماه‌ها مذاكرات غيرمستقيم فشرده بين تهران و واشنگتن در وين را به هم بزند، اندكي پس از آن اعلام شد كه تهران اعلام كرد كه درباره نقشه راهي براي حل مسائل باقي‌مانده كه مي‌تواند به تضمين توافق هسته‌اي كمك كند، با ناظر هسته‌اي سازمان ملل به توافق رسيده است.
