نزدیکی به پایان تاریک عصر نفت/ انرژی های نو در حال جایگزینی

بی‌شک پایان عصر نفت یکی از بزرگترین کابوس‌های کشورهای عرب نفت خیز حوزه خلیج فارس محسوب می‌شود، بسیاری از گزارش‌های سال 2050 را پایان این دوره و آغاز به قهقرا رفتن این کشورها عنوان کرده‌اند.

plus reset minus

به گزارش احتصاصی پایگاه خبری تحلیلی نفت آرا، گزارش نشریه «اکونومیست» تصریح می‌کند: طی سال 2020، قیمت نفت در نتیجه همه گیری جهانی «کووید-19» به پایین‌ترین سطح خود رسید و با وجود افزایش مجدد قیمت‌ها پس از شروع و از سرگیری تجارت، اقتصادهای جهان به سرعت در حال حرکت به سمت رهایی از وابستگی به سوخت های فسیلی هستند، به نحوی که می‌توان گفت، ما در آستانه پایان عصر اینگونه از سوخت ها هستیم.
برخی از اقتصاددانان خاطرنشان می‌کنند، در حال حاضر ما به «اوج عصر نفت» رسیده‌ایم و آینده ما دنیایی بدون نفت و در نتیجه کشورهای عربی فقیرتر در نتیجه گرایش‌ به سمت استفاده از منابع انرژی پاک و عدم استفاده از نفت خواهد بود، به ویژه پس از مطرح شدن مبحث «گرمایش جهانی» و تغییرات آب و هوایی حاصل از آن، عدم استفاده از سوخت‌های فسیلی به یک ضرورت بین المللی تبدیل شده است.
با وجود این، برخی هم بر این باورند، صحبت از پایان دوران نفت فقط در محافل سیاسی کار برد دارد، چون همچنان جایگزینی برای نفت یافت نشده است. حال سوال اینجاست که آیا واقعاً در آستانه پایان عصر سوخت‌های فسیلی هستیم؟ یا صحبت از روی آوردن به استفاده از انرژی‌های پاک فقط در حد یک گفته است؟
چگونه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برای دوران پس از نفت آماده می‌شوند
همه گیری ویروس کرونا به بسیاری از تحلیلگران و اقتصاددانان این امر را القا کرد که عصر نفت به اوج خود رسیده و جهان پساکرونایی به انرژی کمتری در نتیجه کار تغییر شیوه‌های کار و تمرکز بر انجام کارها در خانه و جابجایی کمتر نیاز دارد، لذا سوخت فسیلی کمتری مصرف می‌شود. امری که منجر به کاهش تاریخی قیمت نفت و عدم تمایل به سرمایه‌گذاری در این حوزه و بروز مشکلاتی مالی در بودجه کشورهای منطقه نفت خیز خلیج فارس شد.
اکونومیست می‌افزاید: افزایش رقابت‌پذیری منابع انرژی پاک به این معناست که آینده قیمت نفت پایین خواهد بود. آنچه طی همه‌گیری کرونا اتفاق افتاد، تصویری اجمالی از آینده جهان به ویژه در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بود.
صندوق بین المللی پول پیش‌بینی کرد، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تا سال 2034 با پایان دوران نفت، ذخایر 2 تریلیون دلاری خود را به اتمام خواهند رساند. گزارش‌ها همچنین نشان می‌دهد، صادرکنندگان عمده نفت و گاز ممکن است، در آینده با بی‌ثباتی سیاسی مواجه شوند که ممکن است به فروپاشی زیرساخت‌های برخی کشورها و گسترش خشونت، شورش و افراط‌گرایی منجر شود.
همراستا با آن، عناوینی چون «دوران نفت عربی در حال محو شدن» و «پایان اتکا به نفت خاورمیانه» تیتر بسیاری از روزنامه‌ها و پایگاه‌های خبری خارجی شد که نشان می‌دهد، با نزدیک شدن به پایان عصر نفت منطقه عربی اکنون شاهد تحولی گسترده است.
در سال 2016 نشریه علمی «نیچر» گزارشی منتشر کرد، مبنی بر اینکه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تلاش می‌کنند، آینده خود را در دوران پسانفت تضمین کنند و به این منظور میلیاردها دلار از درآمدهای نفتی خود را به بسیاری از تحقیقات رهایی از وابستگی اقتصادی به سوخت‌های فسیلی اختصاص داده‌اند.
قطر یکی از این کشورهاست که تلاش کرده، جای پای خود را در عرصه تحقیقات و پژوهش‌های علمی مستحکم کند و در این راستا شعبه‌های بزرگ‌ترین دانشگاه‌های جهان را در دوحه افتتاح کرد تا کیفیت و استانداردهای علمی را ارتقا دهد و اقتصاد خود را به سمت تغییر منابع درآمد هدایت کند.
امارات و عربستان نیز هریک به‌دنبال حمایت از پروژه‌های تحقیقاتی و توسعه حوزه‌های علم، فناوری و نوآوری به‌عنوان یک راهبرد بلندمدت برای پیشرفت علمی و کشف ابزارهای دیگر برای ارتقای درآمد ملی و اقتصاد خود هستند.
به گفته این نشریه، از سال 2008 تا 2014، عربستان سعودی – به‌عنوان مثال - 7 میلیارد ریال سعودی را به تحقیقات علمی اختصاص داد و در سال 2016 به بزرگترین تولیدکننده تحقیقات علمی جهان عرب تبدیل شد.
آیا انرژی خورشیدی می‌تواند، جایگزین نفت شود
این تنها گزارشی نبود که به پایان «عصر نفت» و آغاز عصر جدیدی بدون سوخت‌های فسیلی تکیه اشاره‌ می‌کرد، بلکه گزارش‌های مطبوعاتی بسیاری در این زمینه منتشر شد.
نشریه اکونومیست در گزارش دیگری که سپتامبر 2020 منتشر شد، نوشت: نفت به‌عنوان منبع اصلی انرژی که سیاست‌ها و جنگ‌های قرن بیستم را دامن زد، اکنون در آستانه پایان یافتن است و دنیا به سرعت در حال تغییر به دوران انرژی پاک است، به خصوص آنکه دولت‌ها و مردم به موضوع تغییرات آب و هوایی ناشی از استفاده از سوخت های فسیلی و انتشار دی اکسیدکربن و متان توجه ویژه نشان داده‌اند.
گزارش اشاره می‌کند، ذخایر انرژی پاک در سالجاری میلادی 45 درصد افزایش یافته، به ویژه پس از آن که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد، در صدد اختصاص 2 تریلیون دلار به پاک‌سازی کربن از اقتصاد آمریکاست و این به معنای رفع وابستگی به نفت است. در همین راستا، اتحادیه اروپا نیز از تخصیص 30 درصد از بودجه خود به مقابله با پدیده تغییر آب و هوایی خبر داد. همه اینها حکایت از آغاز دوره‌ای جدید در عرصه جهانی دارد تا قرن بیست و یکم به قرن بدون نفت تبدیل شود.
شبکه بی‌بی‌سی با پخش گزارشی از نیروگاه«Gemasolar» در جنوب اسپانیا به پایان «عصر نفت» اشاره و با بیان اینکه، این نیروگاه روشی را برای تولید انرژی کشف کرده که به آن اجازه می‌دهد، 24 ساعت شبانه روز برق تولید کند، خاطر نشان می‌کند، باید منتظر انقلابی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر باشیم.
این گزارش می‌افزاید: جهان اکنون در حال روی آوردن به استفاده و بهره‌بری از پیشرفت‌های تکنولوژیکی است و به سمت استفاده از منابعی از انرژی حرکت می‌کند که از کره زمین حمایت و محافظت کند، به همین منظور استفاده از خودروهای برقی را تشویق می‌کند و حتی درصدد است تا کارخانه‌های هواپیماسازی را نیز وادار کند، به جای سوخت های فسیلی از برق استفاده ‌کنند و به این ترتیب، یک‌بار برای همیشه از سوخت های فسیلی صرف نظر کند.
جنگ‌های قرن بیستم را فراموش کنید.. جنگ‌های جدیدی در راه است
بی‌بی‌سی اشاره می‌کند که تغییر به سمت انرژی پاک برای داشتن یک «سیاره سبز» به راحتی صورت نخواهد گرفت، باید در انتظار ظهور طیف جدیدی از جنگ‌ها به ویژه درگیری‌ها و جنگ‌های ژئوپلیتیکی بین کشور باشیم.
پس از آنکه نفت تغذیه‌کننده بسیاری از درگیری‌های سیاسی در قرن بیستم بود و بخشی جدایی‌ناپذیر از نقشه‌های جنگی برای تأمین منابع پایدار انرژی را به خود اختصاص داد، هم اکنون مواد معدنی مانند کبالت و لیتیوم، ماده اولیه و ضروری ساخت باتری‌ها به تغذیه‌کننده جنگ‌ها و تامین امنیت تبدیل خواهد شد. همچنین شبکه‌های برقی که بین کشورها وجود دارد، ممکن است در آینده در معرض حملات سایبری قرار گیرند و این بدین معناست که مسیر انرژی‌های تجدیدپذیر خالی از خطرات سیاسی نیست.
اما این سخنان رسانه‌ای است .. آیا واقعا عصر نفت پایان یافته است
برخلاف اظهارات فوق، «واسلاو اسمیل»، دانشمند چک بر این باور است، عصر نفت به این آسانی پایان نمی‌یابد. وی بر این باور است، ورود به عصر و دوره‌ای جدید بدون نفت نیازمند فرصت و زمان بسیاری است که هم اکنون در دسترس ما نیست.
یک: نیاز به زمان
اسمیل تاکید می‌کند، ورود به عصر جدید و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر نیازمند سرمایه‌گذاری کلان جهت اعمال تغییرات ساختاری و زیربنایی در بسیاری از تاسیسات و نیروگاه‌هاست که نیازمند صرف زمان زیادی است و هم اکنون ما چنین زمان و فرصتی در اختیار نداریم.
دو: سرنوشت سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه نفت
اقتصاد کشورها و کمپانی‌های سرمایه‌گذاری‌های کلانی روی سوخت‌های فسیلی، از چاه‌های نفت گرفته تا معادن زغال‌سنگ و خطوط لوله گاز طبیعی و همچنین صنعت نفت و گاز و صنایع وابسته به آن انجام داده‌اند که برآورد می‌شود، به ارزشی بیش از 20 تریلیون دلار دارند، در این شرایط چشم پوشی یک‌باره و برای همیشه کنار گذاشتن آنها غیرمنطقی است.
سه: نبود جایگزین‌های غیرکربنی
اسمیل بر این باورست: فولاد، سیمان، آمونیاک و پلاستیک، چهار ستون تمدن مدرن بشری هستند که هنوز تقاضای زیادی دارند و که تولید آنها عمدتاً به سوخت‌های فسیلی وابسته است. به گفته اسمیل نمی‌توان تمدن بشری را بدون آهن تصور کرد که برای تولید آن به مقادیر زیادی سوخت فسیلی نیاز است.
وی همچنین به نبود جایگزین‌های «غیر کربنی» اشاره می‌کند که بتوان آنها را به سرعت و با قیمت مناسب تولید کرد، همه اینها باعث می‌شود تا تغییر روند استفاده از انرژی به سرعت رخ ندهد. اسمیل تاکید می‌کند، برخلاف باور بسیاری این تغییر نیازمند صرف زمان و وقت بسیار زیادی است.
روی دیگر «طرح 2050» برای جهانی بدون کربن
درحالی که برخی از انتقال کامل انرژی و پایان عصر نفت و سوخت‌های فسیلی تا سال 2050 صحبت می‌کنند، اسمیل بر این باور است که روند انتقال انرژی از روندهای پیشین رخداده در تاریخ تبعیت خواهد کرد و به نوعی در این خصوص تاریخ تکرار خواهد شد.
به عنوان مثال درحالی که در قرن شانزدهم انگلستان، به منظور تولید گرما، برق و انرژی جنبشی استفاده از سوخت‌های فسیلی را آغاز کرد، این تغییر در اروپا و آمریکای شمالی سال 1800 میلادی و در آسیا سال 1950 رخ داد.
در این راستا، اسمیل می‌گوید: درحالی که از سال 1992 انتشار دی اکسید کربن یا گازهای گلخانه‌ای در اتحادیه اروپا 20 درصد کاهش یافته، در آسیا انتشار این گازها در استفاده از سوخت‌های فسیلی تقریباً سه و در چین چهار برابر شده است. این موضوع بار دیگر، دیدگاه اسمیل را تأیید می‌کند که تغییر مصرف سوخت‌های فسیلی بسیار دشوار و زمان‌بر و روندی تدریجی و طولانی مدت است.
از خودروهای برقی صحبت می‌کنند نه از گرمایش
یکی از موضوعات مورد بحث در حوزه تغییرات آب و هوایی و گذار به انرژی‌های پاک، موضوع گرمایش است که یا به آن پرداخته نشده یا کمتر پراخته شده، به خصوص در زمینه گرمایش در زمستان، درحالی که به گفته اسمیل یک میلیارد نفر روی کره زمین به ویژه در مناطق سردسیر نیازمند هستند و گرم کردن آنها بدون سوخت‌های فسیلی غیر قابل تصور است.
شعارهای صورتی برای جهانی بهتر به نوعی اهداف افراط‌گرایانه است
واسلاو اسمیل خاطرنشان می‌کند، ارائه طرح‌ها و برنامه‌هایی برای جهانی بدون کربن تا سال 2050 تنها خیالبافی است و حقایق مادی و اساسی را نادیده می‌گیرد.
از نظر او، پیشنهاد تصویب قانون «راه حل‌های سبز» در «کنگره آمریکا» با این ادعا که می‌توان تا سال 2030 در این کشور به چنین تحولی دست یافت، ادعاهای افراطی و جاه طلبانه بیش نیست.
به گزارش احتصاصی پایگاه خبری تحلیلی نفت آرا، اسمیل ضمن رد تمام ادعاهای فوق در خصوص پایان عصر نفت تاکید می‌کند، این ادعاها بیش از هر چیز یادآور ادعاهای «آمور لاوینز» در سال 1976 است که گفته بود، در آستانه سال 2000 جهان شاهد تغییر و تحولات ریشه‌ای به ویژه در حوزه انرژی است.

کد : 621

گروه : اخبار رسانه ها

تاریخ : 10 ماه پیش

پرینت

کپی لینک کوتاه