محاسبه خسارتهای سنگین تاخیر در اجرای پروژه های MTO و PDH طی سالهای گذشته

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، در این تحلیل علمی روش های مختلف تولید پروپیلن مورد تجزیه و تحلیل فنی و اقتصادی قرار می گیرند و در نهایت بر پایه اطلاعات علمی و مستند یک استراتژی کلان و بلند مدت جهت تولید پروپیلن ارائه می گردد. این استراتژی می تواند بستر تحولی بزرگ در صنعت پتروشیمی کشور را جهت دهی نماید.

پروپیلن یک گاز با فرمول شیمیاییC۳H۶ است یعنی دارای ۳ کربن و ۶ هیدروژن می باشد که کربن اول و دوم آن پیوند دوگانه دارند. پروپیلن به عنوان خاویار صنعت پتروشیمی دومین ماده پایه صنعت پتروشیمی از حیث میزان مصرف در دنیا است (بعد ازاتیلنبیشترین مصرف محصولات پایه پلیمر را دارد) و تا پایان سال ۲۰۱۸ ظرفیت جهانی آن حدود ۱۲۸ میلیون تن و تولید برابر ۱۰۵ میلیون تن بوده است که در واقع راندمان میانگین تولید جهانی برابر ۸۲% می باشد.
پلی پروپیلن محصولی است جامد و بشکل گرانول که با سهم ۶۸ درصدی در زنجیره ارزش این ماده،بیشترین سهم را در مصرف پروپیلن در دنیا دارا می باشد. سایر محصولات کلیدی و با ارزش، همچون پروپیلن اکساید با ۸ درصد، آکریلونیتریلACN ۶ درصد، آکریلیک اسید با ۴ درصد، کیومن با ۴ درصد، دو اتیل هگزانول با ۳ درصد در جایگاه دوم تا ششم از حیث میزان مصرف پروپیلن قرار دارند. بوتانول و ایزوپروپانول نیز با ۳ و ۱ درصد در جایگاه های بعدی مصرف پروپیلن هستند.
نمودار زیر سهم مصرف پروپیلن در هریک از پایین دست های آنرا نشان می دهد.
تحلیل فنی اقتصادی روش های تولید پروپیلن و ارائه یک استراتژی
از پلی پروپیلن جهت تولید طیف گسترده ای از محصولات استفاده می شود که از جمله آنها عبارتند از:
قالب تزریقی یا Injection Molding
بیشترین مورد استفاده پلی پروپیلن در این گرید است که در تولید و ساخت لوازم الکتریکی و الکترونیکی، کلاهک و سرپوش، چمدان، اسباب‌بازی، لوازم خانگی، صنعت اتومبیل و صنایع بسته‌بندی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
· الیاف Fibers
دومین مورد استفاده PP در این گرید است که در تولید الیاف به کار رفته در پشت فرش و زیلو بعنوان جایگزین در الیاف سیزال و کنف در موکت و نخ‌های گونی، الیاف non-woven، پارچه لباس‌های عایق گرما و سرما مورد استفاده قرار می‌گیرد.
· فیلم و شیت Film/Sheet
کاربرد این نوع گرید پلی پروپیلن در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته است. این گرید در صنایع بسته‌بندی شیرینی و شکلات، سیگار، فیلم‌های گرافیک و چاپ، شیت‌های بسته‌بندی مواد غذایی که با حرارت شکل می‌گیرند، کاربرد فراوانی دارد.
· قالب بادی Blow Molding
این نوع گرید پلی پروپیلن در ساخت و تولید بطری‌ها و قوطی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
· پایپ Pipe
کاربرد این دسته از پلی پروپیلن‌ها در تولید انواع لوله‌های فاضلاب، اگو و انواع کابل و سیم است.
در شکل زیر میزان مصرف پلی پروپیلن در هریک از کاربرداهای آن قابل مشاهده است:
تحلیل فنی اقتصادی روش های تولید پروپیلن و ارائه یک استراتژی
پروپیلن با توجه به کیفیت و خلوص معمولاً در سه گرید تولید و عرضه می گردد:
ü گرید پلیمری با درجه خلوص %۵/۹۹
ü گرید شیمیایی با درجه خلوص %۹۶-۹۰
ü گرید پالایشگاهی با درجه خلوص %۷۰-۵۰
روشهای مختلف تولید پروپیلن، به سه طبقه بندی عمده تقسیم می گردند که دو طبقه اول بعنوان "روشهایی با بازدهی پایین پروپیلن" و طبقه سوم بعنوان "روشهایی با بازدهی بالای پروپیلن" شناخته می شوند.
الف) واحدهای کراکینگ با بخار:

عموماً واحدهای الفین مبتنی بر خوراک نفتا و اتان می باشند که همچنان بیشترین سهم در منابع تولید پروپیلن را دارند. در این واحدها پروپیلن بعنوان محصول جانبی تولید اتیلن، تولید می گردد.
ب) کراکینگ کاتالیستی بستر سیال (FCC) در پالایشگاه های نفت خام: تولید پروپیلن در واحدهای FCC پالایشگاه های نفت خام، دومین منبع عمده عرضه پروپیلن در جهان می باشد.
ج) مجموعه روشهای به اصلاح "هدف-پروپیلن": در این روشها بازدهی تولید پروپیلن بالا بوده و در واقع محصول اصلی و یا تنها محصول تولیدی، پروپیلن می باشد که شامل روشهای زیر می باشند:

- هیدروژن زدایی از پروپان (PDH)

- تبدیل زغال سنگ به پروپیلن (CTP)

- تبدیل زغال سنگ به الفین (CTO)

- تبدیل متانول به پروپیلن (MTP)

- تبدیل متانول به الفین ها (MTO) که در این روش پروپیلن و اتیلن تولید می گردند.

- فرایند جانشینی متقابل (تبدیل اتیلن به پروپیلن)

- سایر روشهای متفرقه شامل نظیر پیرولیز کاتالیستی، تبدیل داخلی اولفین‌ها، ..
با توجه به افزایش تقاضای مصرف پروپیلن در سال های گذشته و در آینده ، شرکت های چند ملیتی تمرکز ویژه ای بر روی توسعه فرایندهای با بازدهی بالا داشته اند. دو روش تبدیل پروپان به پروپیلن (PDH) و همچنین تبدیل کاتالیستی متانول به الفین های سبک (MTO/P) با جدیت و سرعت قابل توجهی در کشور چین و البته با کمی تاخیر در منطقهآمریکای شمالی در حال به کارگیری است.
سهم روش های مختلف تولید پروپیلن در جهان در نمودار زیر قابل مشاهده است:
تحلیل فنی اقتصادی روش های تولید پروپیلن و ارائه یک استراتژی
وضعیت مصرف پروپیلن در محصولات پایین دست آن در خاورمیانه، تفاوت زیادی با وضعیت جهانی دارد. نمودار زیر، میزان مصرف پروپیلن در هر یک از محصولات پایین دست آن در خاورمیانه را نشان می دهد.
تحلیل فنی اقتصادی روش های تولید پروپیلن و ارائه یک استراتژی
منطقه خاورمیانه با ظرفیت ۱۱ میلیون تن و تولید ۹ میلیون تن در سال پروپیلن بعد از مناطق آسیای شمالشرقی (کشورهای چین، کره جنوبی، ژاپن و تایوان)،آمریکای شمالی واتحادیه اروپا در جایگاه چهارم قرار دارد. چرا!

چنانچه ملاحظه می شود ۹۱% از پروپیلن خاورمیانه در تولید پلی پروپیلن بکار گرفته می شود. پیش بینی ها نشان می دهد.

در حال حاضر ظرفیت اسمی تولید پروپیلن کشور عزیزمان ایران ۱ میلیون و ۱۱۵هزار تن در سال است که تمامی این ظرفیت مبتنی بر روش های با بازدهی پایین می باشد. ۹۵ درصد پروپیلن تولیدی در کشور به پلی پروپیلن و تنها ۵ درصد آن نیز درمجتمع پتروشیمی شازند اراک به دو اتیل هگزانول تبدیل می گردد. این در حالی است که سایر محصولات با ارزش موجود در زنجیره ارزش این ماده استراتژیک به دلایل مختلف از جمله نبود پروپیلن کافی در داخل کشور تولید نمی شوند.

در ادامه چهار روش اصلی تولید پروپیلن با ارائه استدلال های فنی و اقتصادی مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرند و در نهایت یک چارچوب منطقی و یک استراتژی پیشنهاد خواهد شد.

روش اول تولید پروپیلن به روش پالایشگاهی (بازیابی جریان های پالایشگاهی در واحدهای FCC/RFCC/DCC)):

هزینه احداث یک پالایشگاه مشابه پالایشگاه اصفهان یا بندرعباس حدود چهار میلیارد دلار است در پالایشگاه هایی که واحد FCC دارند پروپیلن نوع شیمیایی به عنوان محصول جانبی به میزان بسیار کمی تولید می شود مثلا در پالایشگاه اراک که واحد FCC دارد حدود ۵۰ هزار تن پروپیلن ناخالص(کیمیکال گرید) تولید می شود. در واقع پروپیلن محصول اصلی پالایشگاه نیست بلکه محصول ثانویه است و چون ناخالصی دارد می بایست در واحد جداگانه ای خالص سازی شود و احداث چنین واحدی هزینه قابل توجهی را می طلبد ممکن است این محصول در برج های جداکننده واحدهای الفینی وارد و پروپیلن از سایر ناخالصی ها جدا شود اگر بنا باشد برای این موضوع واحد جدا سازی مجزا و مستقل ایجاد شود هزینه زیادی دارد بنا براین معمولا از ظرفیت خالی برج های جدا کننده واحدهای الفین با خوراک مایع که برج جدا کننده پروپیلن از پروپان و سایر برج های جدا کننده را دارند استفاده می شود آن هم نه در مقیاس زیاد بلکه در مقیاس ها پائین. البته چون ظرفیت پالایشگاه های جهان حدود ۹۰ میلیون بشکه در روز و ۵میلیارد تن در سال است حتی اگر نیمی از این پالایشگاه ها واحد FCC داشته باشند و صرفا دو درصد از نفت به پروپیلن تبدیل شود سالانه معادل ۵۰ میلیون تن می شود یعنی بیش از ۳۵ درصد ظرفیت تولید پروپیلن در جهان. اینکه چرا پالایشگاه ها به سمت تولید پروپیلن نرفته اند دلایل مختلفی دارد از جمله اینکه هدف پالایشگاه های نفت تولید بنزین و گازوئیل است نه پروپیلن دوم اینکه چنانچه پالایشگاه هایی با هدف تولیدپروپیلن احداث شوند که از تکنولوژی COTC استفاده می شود حجم سرمایه گذاری بسیار بالا می رود مثلا برای احداث یک واحد COTC باخوراک ۴۰۰ هزار بشکه نفت خام ۱۵تا۱۸میلیارد دلار سرمایه گذاری مورد نیاز است و ضریب تبدیل به محصولات پلیمری نیز بین ۵۰ تا ۶۰ درصد خواهد بود. البته با چنین ضریب تبدیلی حجم تولید محصولات پلیمری بسیار زیاد خواهد شد و چنین واحدی سالانه ۲۳میلیون تن محصولات پلیمری تولید خواهد نمود و در شرایطی که قیمت نفت به ۴۰ دلار در بشکه برسد اینگونه واحدها کاملا اقتصادی خواهند شد.

- روش دوم تولید پروپیلن : کراکینگ با بخار
در حال حاضر بخش عمده پروپیلن تولیدی جهان و کل پروپیلن ایران به این روش تولید می شود واحدهای پتروشیمی جم، امیرکبیر، مارون، شازند و تبریز به این شیوه پروپیلن تولید می کنند. در فرآیند کراکینگ با بخار خوراک های مایع از قبیل لایت اند، LPG، نفتا و رافینت وارد کوره های مایع می شوند. در دمای حدود ۸۵۰ درجه و در معرض بخار مخلوط با DMDS پیوند ملکول های کربن شکسته می شود و محصولاتی از قبیل اتیلن ۳۰ درصد، پروپیلن۱۸ درصد بنزین پیرولیز ۱۷درصد، رافینت برگشتی ۱۵ درصد( شامل ۴۵درصد ۳-۱ بوتادین و ۵۵ درصد بوتان) ، cfo حدود ۲ درصد، متان ۱۶ درصد و هیدروژن حدود ۲ درصد تولید می شوند. قیمت نیمی از این محصولات از قیمت ماده اولیه ارزان تر است با لحاظ قیمت حدود ۴۵۰ دلار( متوسط خوراک های یاد شده) قیمت متوسط محصولات تولیدی عبارتند از اتیلن ۷۵۰ الی ۸۰۰ دلار- پروپیلن ۷۵۰ دلار- رافینت برگشتی اگر بوتادین آن جدا شود قیمت بوتادین ۹۰۰ دلار و مابقی برابر همان قیمت خوراک است(البته برای جدا سازی بوتادین باید واحد بوتادین احداث شود که هزینه احداث آن بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار بر حسب ظرفیت تولید می باشد) – بنزین پیرولیز قیمت آن حدودا معادل قیمت خوراک است- cfo نصف قیمت خوراک، و متان و هیدروژن کمتر از یک سوم قیمت خوراک هستند

با توجه به توضیحات فوق تولید پروپیلن از طریق کراکینگ خوراک های مایع چندان حاشیه سود مناسبی ندارد و معمولا حاشیه سود واحدهای الفین خوراک مایع کمتر از ده درصد است و واحدهای خوراک مایع اراک و تبریزسودشان بیشتر از طریق واحدهای پائین دست الفین و تخفیف نرخ خوراک و برخی محصولات ارزشمند پلیمری حاصل می گردد.

روش سوم تولید پروپیلن- روش جدا سازی هیدروژن از پروپان یا PDH:
در این روش خوراک پروپان با خلوص حدود ۹۵ درصد پس از گرم شدن در مبدل وارد کوره های پیش گرم می شود و دمای پروپان به حدود ۶۳۰ درجه می رسد(در این دما کرکینگ یا شکستن ملکول پروپان اتفاق نمی افتد) پروپان داغ وارد رئاکتورهای سری می شود و در داخل رئاکتورها در معرض کاتالیست، دو هیدروژن پروپان جدا و به این ترتیب پروپان به پروپیلن تبدیل می شود اما در مرحله اول فقط ۳۳.۵ درصد از پروپان ورودی به رئاکتورها تبدیل به پروپیلن می شود و مابقی پروپان ورودی واکنش نداده به همراه پروپیلن از رئاکتورها خارج و پس از خنک سازی وارد برج های جدا ساز می شود و در برج D.P پروپان از پروپیلن جدا می شود پروپیلن وارد مخزن پروپیلن می شود و پروپان واکنش نداده مجدد وارد کوره ها می شود و مجدد فرآیند قبلی تکرار و در نهایت کانورژن یا میزان تبدیل پروپان دریافتی به پروپیلن حدود ۸۸درصد خواهد شد و۱۲ درصد باقی مانده اتان و بوتان است که در واحدهای الفین خوراک مایع استفاده می شوند.

قیمت پروپان بطور متوسط حدود ۳۵۰ دلار تحویل واحدهای PDH می شود و۸۸ درصد آن به پروپیلن تبدیل می شود که قیمت آن حدود ۷۵۰ دلار است با لحاظ کانورژن یا ضریب تبدیل پروپان به پروپیلن حاشیه سود واحد های PDH مناسب تر از همه روش های تولید پروپیلن است. هزینه احداث یک واحد PDH با ظرفیت ۶۰۰ هزار تن در سال حدود ۵۵۰ میلیون دلار است. مهمترین عوامل تعیین کننده در سودآوری این واحدها در مقابل واحدهای مشابه عبارتند از ۱- نوع تکنولوژی ۲- قیمت پروپان
خاورمیانه بعد از آمریکا، دومین تولید کننده بزرگ پروپان می باشد که حدود ۲۲% تولید جهانی را در اختیار دارد. خاورمیانه با حدود ۲۰ میلیون تن صادرات در ۲۰۱۷، بزرگترین صادرکننده پروپان در جهان می باشد. همچنین خاورمیانه پس از شمال شرق آسیا، ایالات متحده آمریکا و اروپای غربی، چهارمین مصرف کننده بزرگ پروپان در جهان می باشد. حدود ۹۲% پروپان تولیدی در خاورمیانه از طریق گاز طبیعی و تنها ۸% آن از طریق پالایشکاه نفت می باشد. بیشترین پروپان تولیدی خاورمیانه برای صادرات مخصوصا به آسیا استفاده می شود. بخشی از آن نیز برای مصرف داخلی بعنوان خوراک صنعت پتروشیمی بالاخص به صورت مخلوط پروپان و بوتان.

با توجه به برنامه ریزی های انجام شده برای راه اندازی کامل فازهای پالایشگاهی پارس جنوبی و استحصال گازهای همراه نفت پیش بینی می شود حجم قابل توجهی پروپان در آینده نزدیک به تولید کشور عزیزمان افزوده شود.

در حال حاضر بخش عمده پروپان تولیدی کشور بدون اینکه ارزش افزوده و اشتغال و زنجیره تولید به دنبال داشته باشد بصورت خام صادر می شود و بخشی نیزبه همراه بوتان به عنوان سوخت LPG در داخل مصرف می شود. ایران یکی از کشورهای مهم صادر کننده پروپان در جهان است این پروپان در واحد های PDH چین به پروپیلن و پلی پروپیلن و دها محصول با ارزش افزوده بالا تبدیل و با قیمت های بیش از ۳ برابر صادر می شوند. مزیت ویژه ایران احداث واحدهای PDH است و تاخیرهای طولانی مدت در این حوزه در آینده قابل توجیه و دفاع نخواهد بود.

روش چهارم تولید پروپیلن از گاز متان: تولید پروپیلن از روشGTO یا MTO و GTPP
در این روش گاز متان در واحد متانول به متانول با خلوص بالا تبدیل می شود و متانول در واحد MTO به اتیلن و پروپیلن تبدیل می شود بیش از ۷۰ درصد اتیلن و مابقی پروپیلن اما در واحد MTP متانول به پروپیلن تبدیل می شود و محصول ثانویه بنزین پیرولیز نیز تولید می شود. در این واحد ها حدود ۳ تن متانول تبدیل به یک تن محصول اتیلن پروپیلن می شود و با توجه به قیمت متانول توجیه اقتصادی احداث واحد MTO برای مالک واحد MTO وابستگی بالایی به اطمینان به امکان فروش در بلند مدت و عدم نوسان بالای قیمت متانول دارد اگر سرمایه گذار واحد تولید کننده متانول مطمئن باشد قیمت متانول در ۵ یا ۱۰ سال آینده سقوط زیادی نخواهد داشت و مدت زیادی کمتر از ۲۰ درصد بعلاوه قیمت تمام شده نخواهد شد در این صورت مالک واحد متانول در حال تولید توجیه اقتصادی و انگیزه زیادی برای احداث واحد MTO نخواهد داشت یعنی اگر قیمت متانول از ۱۵۰ دلار به بالا نوسان داشته باشد و میانگین قیمت ۵ ساله با لحاظ نوسانات قیمت حدود ۱۸۰ دلار باشد مالک واحد متانول تمایل چندانی به احداث واحد MTO یا MTP نخواهد داشت مگر اینکه دولت مشوق های جذابی در قیمت خوراک جهت احداث واحد پائین دست اعمال نماید. تصور می شود میانگین قیمت متانول در ۵ سال آینده کمتر از ۱۸۰ دلار نباشد.

اما برای سرمایه گذارانی که تصمیم به احداث واحد متانول دارند و می خواهند بین احداث واحد متانول یا واحد MTO یا MTP تصمیم گیری نمایند چند نکته در تصمیم گیری آنها نقش تعیین کننده دارد که عبارتند از:
۱- افزایش عرضه در بازار متانول ممکن است روی قیمت متانول اثر بگذارد لذا مطالعه دقیق بازار متانول و افزایش تولید جهان در ۱۰ سال آینده و افزایش نیاز جهان در ۱۰ سال آینده باید دقیق بررسی و تحلیل شود. در این تحلیل لازم است دقیقا مشخص شود متانول به چه مصارفی خواهد رسید و آینده نیاز در این مصارف چه میزان افزایشی می باشد. مثلا اگر افزایش مصرف عمدتا در واحدهای MTO چین و واحدهای فرمالین است لازم است میزان افزایش تقاضا در این حوزه ها دقیق بررسی شود.

۲- قیمت تمام شده متانول در ایران کمتر از سایر کشورهای جهان است و دلایل آن هم عبارتند از قیمت مناسب تر گاز متان، قیمت برق مصرفی، قیمت اکسیژن مصرفی، هزینه نیروی انسانی ماهر و سایر هزینه های تولید لذا در هر شرایطی تولید کنندگان متانول ایران توان رقابت با سایر رقبای خود را دارند مگر اینکه وارد کنندگان از ابزارهای غیر متعارف از قبیل تعرفه و تحریم و غیره استفاده کنند.

۳- هم اکنون وزرات نفت و شرکت ملی صنایع پتروشیمی مجوز احداث واحد متانول بدون صنایع پائین دست را نمی دهد لذا گر تخفیف ۳۰ درصدی در نرخ خوراک برای حداقل ۱۰ سال تثبیت و قطعی شود احداث واحد های GTO نیز از توجیه اقتصادی مناسب برخوردار خواهد بود و تولید کننده بر اساس شرایط بازار می تواند نسبت به صادرات متانول یا اتیلن و پروپیلن تصمیم گیری نماید. یک واحد ۱.۶۵ میلیون تنی متانول سالانه ۱.۴ میلیارد متر مکعب گاز متان برای خوراک استفاده می کند که کل هزینه خرید خوراک متان بدون لحاظ تخفیف ۳۰ درصد نسبت به گاز متان تحویلی به واحدهای مشابه پتروشیمی حدود ۱۴۰ میلیون دلار می شود و با تخفیف حدود ۹۸ میلیون دلار یعنی سالانه حدود ۴۰ میلیون دلار تخفیف خوراک متان در سال اختصاص می یابد از طرف دیگر در واحد GTO یا GTP خوراک ۹۸ میلیون دلاری به ۵۵۰ هزار تن محصول به ارزش کل ۴۱۰ میلیون دلار در سال تبدیل می شود البته هزینه احداث واحد GTO زیاد است و برای احداث واحد ذکر شده می بایست جمعا ۹۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری کرد بدون لحاظ واحدهای یوتیلیتی و واحد تولید اکسیژن لذا حجم سرمایه گذاری بالا است و حجم سرمایه گذاری این روش برای تولید همان میزان اتیلن یا پروپیلن نسبت به واحد یک میلیون تنی الفین با خوراک مایع یا واحد ۶۰۰ هزار تنی PDH حدود ۵۰ درصد بیشتر است اما چون خوراک ارزان تر است با نگاه بلند مدت مثلا با نگاه بازگشت سرمایه بالای ده سال توجیه پذیری آن مناسب تر خواهد شد.

مزیت واحدهای GTOنسبت به واحدهای الفین و PDH هزینه کمتر خوراک و در نتیجه هزینه کمتر تولید است اما حجم سرمایه گذاری برای تولید میزان مشابه اتیلن یا پروپیلن خیلی بالاتر است. و تنها برای سرمایه گذارانی در ایران جذابیت دارد که بتوانند وام ارزی با بهره کم و تخفیف ویژه در نرخ خوراک دریافت نمایند.
حال سئوال این است که اگر MTO توجیه اقتصای ضعیفی در ایران دارد چرا این همه واحد MTO در نقاط مختلف جهان در حال احداث می باشند؟ یا اگر واحد های MTO توجیه اقتصادی کمی دارند چرا شرکتها چینی و آمریکایی پی در پی در حال احداث واحدهای MTOهستند و تا کنون تعداد قابل توجهی واحد MTO در چین و سایر نقاط جهان احداث شده و طی ده سال آینده واحدهای MTO حدود ۲۰ درصد متانول تولیدی جهان را به خود اختصاص خواهند داد. یعنی بیش از ۲۰ میلیون تن از متانول تولیدی جهان در واحدهای MTO مصرف خواهد شد. در حال حاضر واحدهای MTO سالانه ۱۲ میلیون تن متانول مصرف می کنند هر واحد MTOبا ظرفیت ۵۵۰ هزار تن محصول سالانه ۱.۶ میلیون تن متانول مصرف می کند با توجه به پیش بینی منابع مختلف معتبر مصرف واحدهای MTO طی ده سال آینده به ۲۰ بیش از میلیون تن می رسد یعنی حدود ۱۳ واحد MTO احداث می شود و معنای آن این است که بین ۸ تا ۱۰ میلیارد دلار در این حوزه سرمایه گذاری خواهد شد. سرمایه گذاری در واحدهای GTO توجیه اقتصادی مناسب تری نسبت به MTO دارد (یعنی سرمایه گذار نخواهد متانول را از شرکت دیگری خریداری کند خودش مستقیما گاز متان را به متانول تبدیل و متانول را در واحدMTO استفاده کند)خصوصاً در کشوری چون ایران که گاز متان وافر ارزان قیمت وجود دارد و توجیه اقتصادی مناسبی خواهد داشت مشروط به اینکه این سرمایه گذاری با وام های بلند مدت کم بهره انجام شود.

شرکتهای چینی و غیره که برای احداث یک واحد CTO با ظرفیت ۵۵۰ هزار تن اتیلن و پروپیلن حدود یک میلیارد دلار سرمایه گذاری می کنند و حاشیه سود این واحد ها با خوراک ۱۵ تا ۱۸ سنتی متان کمتر از ۱۰ درصد می شود. غالبا شرکتهای چینی گاز متان را از ذغال سنگ استحصال می کنند و ضمن تولید کک گاز متان نیز تولید می کنند کک با خلوص و قیمت بالا را به شرکتهای فولادی و غیره می فروشند و از گاز متان در کنار سوخت برای توسعه صنعت پتروشیمی بهره برداری می نمایند. چرا چنین سرمایه گذاری کلان با حاشیه سود کمی را انجام می دهند؟ دلیل آن این است که این سرمایه گذاران حداکثر ۱۵ درصد از سرمایه را خود تامین می کنند و مابقی از طریق بانکها با بهره حدود ۵ درصد تامین می شود و دوره حداقل ۵ ساله برای باز پرداخت اقساط وام از زمان بهره برداری واحد تولیدی لحاظ می گردد. از طرف دیگر دولت از این شرکت های سرمایه گذار به دلیل سفارش ساخت تجهیزات به کارخانه های داخل کشورشان و اشتغال وتوسعه ناشی از آن حمایت می کند و سیاست های دولت در این حوزه قابل اتکا و پایدار است. حتی اگر حاشیه سود سرمایه گذاری کمتر از ۱۰ درصد باشد دولت چین و برخی کشورهای مهم دیگر از اینگونه پروژه های زیر بنایی که نیاز کشور به متانول، پروپیلن و اتیلن را تامین می کند و در زیر شاخه های این دو محصول ارزشمند میلیون ها شغل ایجاد می شود حمایت جدی می کنند چرا که استراتژی مشخص و جامعی در این حوزه ها دارند.

یکی از بهترین شیوه ها برای سرمایه گذاری در این حوزه آن است که پروژه بصورتEPC به شرکت معتبر بین المللی واگذار و آن شرکت خود مکلف به تامین فاینانس باشد در مقابل بانک مرکزی این سرمایه گذاری را تضمین و طی قراردادهای بین المللی حداقل ۷۰ درصد محصول طرح تا زمان بازپرداخت اصل و بهره سرمایه گذاری به شرکت سرمایه گذار اختصاص یابد برخی از پتروشیمی های موجود در سالهای ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۴ به همین شیوه احداث و راه اندازی شدند. متاسفانه با تحریم گسترده ایران امکان اینگونه سرمایه گذاری ها از بین رفته وده ها میلیارد دلار مزیت سرمایه گذاری در حوزه هایی که مزیت ویژه ایران برای رشد و‌شکوفایی اقتصادی است را از دست داده ایم.
اما در چین و آمریکا و بسیاری کشورهای دیگر از این شیوه جذاب برای سرمایه گذاری های کلان استفاده می شود. چگونه می توان سرمایه گذاری در واحد های MTO را برای واحدهای متانول موجود و سرمایه گذاری های آتی جذاب نمود:
۱- تضمین سرمایه کذاری خارجی توسط بانک مرکزی با دریافت اطمینان لازم و‌مدارک قابل اتکا از سرمایه گذار
۲- تخفیف نرخ خوراک حداقل ۳۰ درصد به مدت ده سال
۳- عدم دریافت هزینه خوراک از سرمایه گذار در دوره ۵ ساله بازپرداخت وام و تقسیط قیمت خوراک این ۵ سال در ۵ سال دوم بهره برداری

جمع بندی:

سرمایه گذاری در واحدهای GTO سنگین است اما تبدیل متانول به الفین با سرمایه گذاری مناسب قابل انجام بوده و تاخیر سالهای گذشته در پیگیری این پروژه های ملی نیاز به بررسی عمیق دارد مثلا پتروشیمی زاگرس طی هفت سال گذشته می توانست نسبت به تبدیل متانول به الفین اقدام نماید اما چنین نکرد یا سایر متانول ساز ها؛ با هزینه حدود ۶۰۰ میلیون دلار می توانستند از یک واحد متانول با ظرفیت ۱.۶ میلیون تن سالانه حدود ۵۰۰ هزار تن الفین تولید کنند تاخیر های انجام شده عدم لنفع زیادی به دنبال داشته و دارد.
برای کشوری چون ایران که تا ده ها سال دارای ذخایر و تولید محصول ارزشمند پروپان می باشد و سالانه بیش از ۱۰ میلیون تن پروپان در کشور تولید خواهد گردید منطقی ترین سناریو جهت تولید پروپیلن احداث واحد های PDH می باشد هزینه سرمایه گذاری ثابت جهت تولید هر تن پروپیلن در واحد های PDH حدود ۵۰ درصد کمتر از واحدهای GTO است اما هزینه های جاری واحدهای GTP در ایران حدود ۳۰ درصد کمتر از هزینه عملیاتی واحد های PDH برای تولید هر تن پروپیلن است. لذا با نگاه بازگشت سرمایه کوتاه مدت مثلا تا ۵ سال و کاهش ریسک سرمایه گذاری واحدهای PDH جذابیت بیشتری دارند نسبت به GTP و MTOدارند اما اگر استراتژی بازگشت سرمایه ۱۰ ساله با استفاده از منابع بانکی با بهره کم مد نظر باشد و سرمایه گذار بتواند با ۲۰ درصد آورده و دریافت ۸۰ درصد مابقی از طریق وام با بهره کم و دوره بازگشت ۵ سال بعد از بهره برداری، سرمایه گذاری نماید احداث واحد های GTOو MTO جذابیت سرمایه گذاری بالایی خواهند یافت خصوصا برای کشوری چون ایران با خوراک متان فراوان و سایر امتیازهای سرمایه گذاری سایر روش های تولید پروپیلن در بلند مدت قابل رقابت با تکنولوژی های PDH و MTO نخواهند بود.

لذا توصیه می شود دولت استراتژی جامع مد نظر خود که در بر گیرنده آخرین تحلیل ها و مطالعات عمیق کارشناسان مجرب و مدیران با تجربه و کارشناس این حوزه است را تصویب و تمامی بخشنامه ها و آئین نامه های لازم تهیه و به بانک مرکزی، گمرک، وزارت نفت، سازمان امور مالیاتی و همه دستگاه های مرتبط ابلاغ شوند و حتی چنانچه ضرورت دارد این استراتژی جامع در مجلس شورای اسلامی مصوب و به عنوان قانون با لحاظ تمامی ظرافت های آن ابلاغ گردد در این صورت بستر برای سرمایه گذاری حداقل ۱۰ میلیارد دلاری در تولید پروپیلن با استفاده از تکنولوژی های PDH و GTO و احداث صنایع و زیر شاخه های بسیار متنوع و با ارزش آن فراهم خواهد گردید. موارد یاد شده مزیت ها و فرصت های ویژه کشور ایران برای جذب سرمایه گذاری و توسعه پایدار و ایجاد اشتغال مولد است. عدم اقدام جدی و اتلاف زمان منجر به سرمایه گذاری سایر کشورها و از دست دادن فرصت ها خواهد شد. کمتر حوزه سرمایه گذاری به اندازه احداث واحدهای PDH برای ایران جذابیت دارد و عدم اقدام منجر به از دست دادن این فرصت و مزیت ارزشمند برای توسعه و رشد اقتصاد کشور خواهد گردید.سیدحسین میرافضلی

منبع

کد : 463

گروه : اخبار رسانه ها

تاریخ : 9 ماه پیش

پرینت

کپی لینک کوتاه