با افزایش سهم لوکوموتیو از تعرفه به ظاهر سود مالکان لوکوموتیو چند برابر می شود (داشتن چند دستگاه هم مقرون به صرفه) ولی با کاهش درآمد راه آهن، تکالیف نگهداری و تعمیرات شبکه با تاخیر مواجه شده که تاثیر آن در افزایش زمان سیر و سوانح متجلی شده و از سوی دیگر پرداخت به کارکنان و انگیزه ایشان هم کاهش خواهد یافت که کاهش بیشتر بهره وری ریلی را سبب می گردد.
تین نیوز |
عباس قربانعلی بیک:
۱) هزینه نگهداری لوکوموتیوهای زیمنس طی ۳۰ سال، سه میلیون و هشتصد هزاریورو شامل دو میلیون و هفتصد هزار یور و نگهداری پیشگیرانه و یک میلیون و صد هزار یورو رفع خرابی ویژه با فرض سیر سالانه ۲۵۰ هزار کیلومتر برای هر لوکوموتیو منظور شده است. سهم قطعات ۹۹ درصد و سهم نیروی انسانی یک درصد محاسبه شده، لذا متوسط هزینه نگهداری ۳۰ ساله لوکوموتیو زیمنس، ۱۲۸ هزار یورو با بیش از ۷ میلیون کیلومتر سیر و متوسط ۱۰ ساله ۷۹ و متوسط سال اول ۳۱ هزار یورو به دست آمده شده است (تین ۲۴۳۷۴۰).
۲) براساس مقایسه ABB بین لوکوموتیو و خود کشش، هزینه پرسنل و قطعات تعمیرات لوکوموتیو مسافری و سوخت برابر است با ۹۳۰، ۷۲۵ و ۸۴۰ دلار بر هزار کیلومتر با فرض سیر سالانه ۲۵۰ هزار کیلومتر و قیمت سوخت ۲۳ سنت بر لیتر که سالانه ۲۳۲، ۱۸۱ و ۲۱۰ هزاردلار و با سیر سالانه ۱۵۰ هزار کیلومتر برای لوکوموتیوهای باری به ۱۳۹ هزار دلار در سال می گردد (تین ۲۳۸۳۱۹).
۳) با فرض سیر ۱۱ هزار کیلومتر در ماه، هزینه تعمیرات ۸۰ دستگاه لوکوموتیو حدود ۸۰ سنت بر لوکوموتیو کیلومتر می شود که برای سیر ۲۱ هزار کیلومتر در ماه به ۵۰ سنت کاهش می یابد. در صورت کاهش تعداد ناوگان به ۴۰ دستگاه هزینه مذکور با افزایش حدود ۲۰ درصد به ۹۵ سنت بر لوکوموتیو کیلومتر با سیر ۱۱ افزایش می یابد (با افزایش سیر به ۲۱ هزار کیلومتر ۶۰ سنت)، با شناخت این رفتار می توان هزینه نگهداری چند لوکوموتیو ... را هم برآورد کرد. هزینه نگهداری لوکوموتیو بر پایه تعداد و سیر (تین ۲۳۹۰۰۳).
۴) شرکت رولندبرگر در گزارش سپتامبر ۲۰۱۸ (۱۹ شهریور ۱۳۹۷) با عنوان راهبرد و ساختار جدید توسعه راه آهن ایران به بخش لوکوموتیو اشاره و هزینه نگهداری متوسط سالانه در هر دو نوع باری و مسافری را بسیار بالاتر از کشورهای مورد مقایسه اعلام می نماید، در صفحه ۱۹۶، هزینه نگهداری متوسط چند کشور ۱۲۲ هزار دلار بر لوکوموتیو باری و در ایران ۶۱۹ هزاردلار (این ویژگی به عمر بالای لوکوموتیوها منسوب شده)، در همین صفحه به خارج از سرویس بودن ۳۸ درصد از لوکوموتیوهای باری اشاره شده که در اروپا ۱۴ درصد بوده و در ص ۱۹۷ به بهره وری بالای لوکوموتیو اشاره دارد که اشتباه بوده و کمتر از ۱۰ درصد بهترین های باری جهان است.
۵) بر اساس گزارش وزارت انرژی آمریکا با عنوان زیر، در طول عمر ۳۰ ساله لوکوموتیوهای باری با سیر سالانه ۱۹۲ هزار کیلومتر، توان موتور ۴۴۰۰ اسب بخار، قیمت ۲ و نیم میلیون دلار و هزینه نگهداری ۱۲۵ هزاردلار بر سال اعلام شده است (ص ۲).
Total Cost of Ownership for Line Haul, Yard Switchers and Regional Passenger Locomotives
۶) در کتاب (ترجمه شده) قیمت ها و هزینه ها در صنعت ریلی (پروفسور باوم گارتنر پلی تکنیک لوزان سوئیس) میانگین بلندمدت هزینه نگهداری لوکوموتیو دیزلی در آمریکا ۶۰ سنت برکیلومتر محاسبه شده است (با بارمحوری و کشش بالاتر و بار سنگین تر).
۷) بر اساس گزارهنمای راه آهن با موضوع توسعه حمل و نقل ریلی ۱۴۰۰، سهم لوکوموتیو از ۲۳ درصد در سال ۹۲ با ۸۷ درصد رشد ظرف ۳ سال به ۴۳ درصد در سال ۹۵ افزایش یافته و سهم راه آهن (تعرفه بهره برداری از شبکه ریلی) از ۵۷ درصد به ۲۰ درصد کاهش یافته است.
۸) سازمان جهانی هواپیمایی تجاری، ایکائو (ICAO) هزینه صندلی- ساعت خطوط هوایی آمریکا بین ۱۱ تا ۱۷ دلار متغییر بوده و متوسط آن اندکی بیش از ۱۳ دلار و متوسط ساعات پرواز روزانه هواپیماها ۱۱ ساعت و ۲۰۰۳ کیلومتر است (تین ۲۶۵۸۳۶).
۹) فرمول نامه ۹۲۰۵۱۴ شورای رقابت "دستورالعمل تعیین نرخ خدمات لوکوموتیوهای بخش خصوصی" هزینه نگهداری لوکوموتیو را بسیار مبهم و غیر محسوس اعلام نموده در حالی که اساسا روش فرمولی منطقی به نظر نمی رسد و می تواند زیان یکی از دو طرف (بخش خصوصی یا راه آهن) و بلکه به دلیل تعامل طولانی آنها، هردو را درپی داشته باشد (رفتار هزینه لوکوموتیو، تین ۲۳۹۰۰۳).
با بررسی فرمول شورای رقابت، سهم اجزاء اصلی نرخ خدمات لوکوموتیو بدون احتساب مالیات، بیمه و ... برای پرسنل، سوخت، قطعات یدکی و مالکیت برابر است با ۱، ۱۳، ۵۰ و ۳۶ درصد و با احتساب مالیات ۴ درصد و بیمه ۷ درصد برابر خواهد بود با ۱، ۱۲، ۴۴ و ۳۲ درصد .
با افزایش سهم لوکوموتیو از تعرفه به ظاهر سود مالکان لوکوموتیو چند برابر می شود (داشتن چند دستگاه هم مقرون به صرفه) ولی با کاهش درآمد راه آهن، تکالیف نگهداری و تعمیرات شبکه با تاخیر مواجه شده که تاثیر آن در افزایش زمان سیر و سوانح متجلی شده و از سوی دیگر پرداخت به کارکنان و انگیزه ایشان هم کاهش خواهد یافت که کاهش بیشتر بهره وری ریلی را سبب می گردد.
عباس قربانعلی بیک
همیار تین
