پيام نفت -رسانه خبري تحليلي نفت، گاز و انرژي : عيسي كلانتري: در صورت خشك شدن كامل درياچه اروميه احتمال بروز تغييرات ژنتيكي در انسان‌ها و حيوانات در محدوده اطراف آن وجود دارد / تا امروز ۳۰ هزار ميليارد تومان براي احياي درياچه هزينه شده

چهارشنبه، 10 خرداد 1402 - 07:23 کد خبر:51117

پيام نفت:

رئيس پيشين ستاد احياي درياچه اروميه با بيان اينكه در صورت خشك شدن كامل اين درياچه، احتمال بروز تغييرات ژنتيكي در انسان‌ها، حيوانات و گياهان در محدوده اطراف آن وجود دارد، گفت: براساس قيمت‌هاي شناور يعني مطابق ارزش امروز ريال و نرخ روز دلار، با احتساب مبلغ برداشت‌شده از صندوق توسعه ملي براي احياي درياچه اروميه و بودجه‌هايي كه به صورت ريالي در اين زمينه تخصيص داده شده است، مي‌توان گفت از ابتداي تشكيل ستاد احياي درياچه اروميه تا امروز، حدود ۳۰ هزار ميليارد تومان براي احياي درياچه هزينه شده است.

پايگاه خبري تحليلي انتخاب (Entekhab.ir) :

ايلنا: رئيس پيشين ستاد احياي درياچه اروميه با بيان اينكه در صورت خشك شدن كامل اين درياچه، احتمال بروز تغييرات ژنتيكي در انسان‌ها، حيوانات و گياهان در محدوده اطراف آن وجود دارد، گفت: براساس قيمت‌هاي شناور يعني مطابق ارزش امروز ريال و نرخ روز دلار، با احتساب مبلغ برداشت‌شده از صندوق توسعه ملي براي احياي درياچه اروميه و بودجه‌هايي كه به صورت ريالي در اين زمينه تخصيص داده شده است، مي‌توان گفت از ابتداي تشكيل ستاد احياي درياچه اروميه تا امروز، حدود ۳۰ هزار ميليارد تومان براي احياي درياچه هزينه شده است.

بيش از ۹ سال از شروع فعاليت ستاد احياي درياچه اروميه در بهمن ۹۲ مي‌گذرد و با وجود اين كه قرار بود فعاليت اين ستاد بتواند در يك برنامه بلندمدت، بزرگترين درياچه داخلي ايران را به تراز اكولوژيك يعني وضعيت پايداري زيست‌محيطي آن برساند، اما آخرين آمارها از تراز درياچه اروميه از اين حكايت دارد كه اگرچه با افتتاح فاز اول تونل كاني‌سيب در اوايل اسفند سال گذشته، وضعيت درياچه كمي بهبود يافته، اما سطح تراز درياچه در حال حاضر تقريبا معادل همان سطح تراز سال ۹۳ است و در اين مدت فعاليت هاي نرم‌افزاري و سخت‌افزاري و هزاران ميليارد توماني كه براي احياي درياچه اروميه هزينه شده است، عملا تاثيري در بهبود وضعيت اين درياچه نداشته و در بهترين حالت توانسته است جلوي تداوم روند خشك شدن آن را بگيرد.

به نحوي كه براساس آمارهاي رسمي دولت، تراز درياچه اروميه در تاريخ ۱۲ دي ۹۲ يعني حدود يك ماه قبل از تشكيل ستاد احيا، ۱۲۷۰ متر و ۵۴ سانتي‌متر بود و براساس آخرين آمار اعلام‌شده از تراز درياچه كه يوسف غفارزاده، مديرعامل شركت آب‌منطقه‌اي آذربايجان شرقي در تاريخ ۱۴ ارديبهشت ۱۴۰۲ آن را اعلام كرده، هم‌اكنون تراز درياچه اروميه ۱۲۷۰ متر و ۴۲ سانتي‌متر است. اين در حالي است كه سازمان حفاظت محيط‌زيست تراز اكولوژيك درياچه اروميه را ۱۲۷۴ متر و ۱۰ سانتي‌متر اعلام كرده و اين يعني در حال حاضر سطح آب درياچه از سطح آب آن در وضعيت اكولوژيك، ۳ متر و ۶۸ سانتي‌متر پايين‌تر است، آن هم در شرايطي كه در نزديك به ده سال گذشته، نهادي به نام ستاد احياي درياچه اروميه در دولت‌هاي يازدهم، دوازدهم و سيزدهم فعاليت كرده است و مهمترين هدف از تشكيل اين ستاد در شروع فعاليت آن، رساندن درياچه به تراز اكولوژيك اعلام شده بود.

اما در حالي امروز شاهد چنين وضعيتي براي درياچه اروميه هستيم كه در نزديك به يك دهه گذشته، ده‌ها هزار ميليارد تومان به صورت ريالي و ارزي براي احياي اين درياچه هزينه شده و اخيرا علي بهادري جهرمي، سخنگوي دولت اعلام كرده است كه دولت سيزدهم ۲ هزار و ۵۰۰ ميليارد تومان ديگر در طول سال ۱۴۰۲ براي تكميل پروژه تونل كاني‌سيب و ديگر برنامه‌هاي لازم براي احياي درياچه اروميه اختصاص خواهد داد. اين در حالي است كه براساس اظهارات عيسي كلانتري، رئيس پيشين ستاد احياي درياچه اروميه در گفت‌وگو با ايلنا، از ابتداي شروع فعاليت اين ستاد تا كنون با احتساب ارزش روز ريال، حدود ۳۰ هزار ميليارد تومان به صورت ريالي از منابع عمومي كشور يا به صورت ارزي و با برداشت از منابع صندوق توسعه ملي براي احياي درياچه اروميه هزينه شده است.

البته عيسي كلانتري كه از فروردين ۹۳ تا مهر ۱۴۰۰ رياست ستاد احياي درياچه اروميه را برعهده داشت، در بخش نخست گفت‌وگو با ايلنا به مباحث ديگري درباره درياچه اروميه نيز پرداخت و مهمترين دلايل به نتيجه نرسيدن برنامه‌هاي احياي درياچه در طول سال‌هاي فعاليت ستاد احيا را عدم تامين حقابه محيط‌زيستي درياچه اروميه توسط وزارت نيرو بخصوص در دو سال آبي گذشته دانست و تاكيد كرد كه باز بودن دست وزارت نيرو براي تخصيص يا عدم تخصيص حقابه‌هاي زيست‌محيطي به دليل اشكالات موجود در «قانون توزيع عادلانه آب» و تقدم تخصيص سهم آب كشاورزي و صنعت بر حقابه‌هاي محيط‌زيستي در فرآيندهاي اجرايي، تاخير يك‌ساله در تكميل تونل كاني‌سيب و تكميل نشدن به‌موقع ساير پروژه‌هاي سخت‌افزاري مربوط به احياي درياچه اروميه نظير تصفيه‌خانه شهرهاي اروميه و تبريز و تونل انتقال آب از سد سيلوه، از ديگر علل وضعيت نامناسب امروز درياچه است.

در بخش دوم گفت‌وگو با رئيس پيشين ستاد احياي درياچه اروميه كه از مرداد ۹۶ تا مهر ۱۴۰۰ به شكل هم‌زمان بر كرسي رياست سازمان حفاظت محيط‌زيست نيز تكيه زده بود، نيز به مباحثي نظير نحوه اجرايي شدن برنامه‌هاي نرم‌افزاري لازم براي احياي درياچه بخصوص در زمينه صرفه‌جويي در مصرف آب كشاورزي در حوضه آبريز درياچه اروميه، بستن چاه‌هاي مرتبط با رودخانه‌هاي منتهي به درياچه براي جلوگيري از برداشت سهم آب درياچه به صورت غيرمجاز، رقم كلي اعتبارات هزينه‌شده براي احياي درياچه اروميه و ميزان تخصيص اين اعتبارات به دستگاه‌هاي مختلف، پيش‌بيني‌ها از زمان به نتيجه نرسيدن اقدامات سخت‌افزاري و نرم‌افزاري لازم براي احياي درياچه و همچنين آسيب‌هاي زيست‌محيطي و بهداشتي ناشي از خشك شدن درياچه اروميه در صورت تداوم عدم تخصيص كامل حقابه آن پرداخته‌ايم.

تنها حدود ۳ درصد اعتبارات احياي درياچه توسط دولت سيزدهم تخصيص داده شده است

كلانتري در ابتداي اظهارات خود در بخش دوم گفت‌وگو با ايلنا در پاسخ به اين سوال كه از ابتداي فعاليت ستاد احياي درياچه اروميه تا امروز، چه مقدار از بودجه و منابع مالي كشور به صورت اختصاصي براي احياي اين درياچه هزينه شده است، توضيح داد: اگر براساس قيمت‌هاي شناور يعني مطابق ارزش امروز ريال حساب كنيم، در دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم حدود ۱۰ هزار ميليارد تومان به صورت ريالي براي احياي درياچه اروميه هزينه شد. دولت سيزدهم نيز تا كنون حدود يك هزار و ۱۵۰ ميليارد تومان در اين زمينه هزينه كرده است.

رئيس پيشين ستاد احياي درياچه اروميه ادامه داد: در دولت قبل علاوه بر مبلغ ريالي، به ميزان ۵۰۰ ميليون دلار نيز با مجوز رهبر انقلاب براي پروژه‌هاي سخت‌افزاري مربوط به احياي درياچه اروميه از صندوق توسعه ملي برداشته و براي تونل كاني‌سيب و سدهاي مربوط به آن اختصاص داده شد. اگر متوسط نرخ دلار در ۹ ماه منتهي به افتتاح كاني‌سيب را ۴۵ هزار تومان در نظر بگيريم، عملا ۲۲ هزار و ۵۰۰ ميليارد تومان به اعتباراتي كه دولت قبل براي احياي درياچه اختصاص داده است، اضافه مي‌شود.

وي افزود: با اضافه شدن مبلغ برداشت‌شده از صندوق توسعه ملي براي احياي درياچه اروميه و بودجه‌هايي كه به صورت ريالي در اين زمينه تخصيص داده شده است، مي‌توان گفت از ابتداي تشكيل ستاد احياي درياچه اروميه تا امروز، حدود ۳۰ هزار ميليارد تومان براي احياي درياچه هزينه شده كه از اين مقدار، تنها يك هزار و ۱۵۰ ميليارد تومان يعني حدود ۳ درصد اعتبارات لازم براي احياي درياچه در دولت سيزدهم تخصيص يافته است. البته اين ارقام براساس قيمت‌هاي شناور يعني ارزش روز ريال است، وگرنه آمار و ارقام مربوط به قيمت‌هاي ثابت متفات است.

۸۳ درصد بودجه احياي درياچه اروميه به وزارت نيرو اختصاص يافته است

رئيس پيشين ستاد احياي درياچه اروميه با تاكيد بر اين كه ستاد احيا هيچ‌گونه وظيفه اجرايي برعهده نداشت و مسئوليت آن صرفا برنامه‌ريزي و نظارت بر نحوه هزينه‌كرد بودجه‌ها توسط دستگاه‌هاي اجرايي براساس مسيرهاي تعيين‌شده در برنامه‌ها بود، درباره سهم دستگاه‌هاي مختلف از كل بودجه تخصيص‌يافته به احياي درياچه اروميه توضيح داد: ۸۳ درصد كل بودجه مربوط به احياي درياچه اروميه از ابتداي تشكيل ستاد احيا تا امروز براي انجام اقدامات سخت‌افزاري به وزارت نيرو اختصاص داده شده و همچنين ۱۴ درصد كل بودجه نيز براي انجام اقدامات نرم‌افزاري با هدف صرفه‌جويي در مصرف آب بخش كشاورزي، به وزارت جهاد كشاورزي تخصيص يافته است.

معاون رئيس‌جمهور در دولت دوازدهم ادامه داد: ۲ درصد از بودجه ستاد احيا به سازمان حفاظت محيط‌زيست اختصاص داده شده و تنها يك درصد از كل بودجه به بخش‌هايي ديگر نظير استانداري‌ها براي انجام كارهاي فرهنگي با كمك تشكل‌هاي مردمي، سازمان‌هاي هواشناسي و زمين‌شناسي براي انجام مدل‌سازي‌ها و پژوهش‌هاي مربوطه، دانشگاه صنعتي شريف براي طراحي سايت ستاد احيا، دانشگاه اروميه و برخي ديگر از دانشگاه‌ها براي انجام امور تحقيقاتي و مشاوره‌اي، پژوهشگاه بيوتكنولوژي كشاورزي و ديگر موسسه‌هاي پژوهشي براي انجام تحقيقات در بخش كشاورزي و ديگر بخش‌ها و ساير امور مربوط به مطالعه و نظارت بر اجراي طرح‌هاي پيش‌بيني‌شده براي احياي درياچه اروميه تخصيص يافته است.

وي در ادامه تاكيد كرد: حسابرسي‌هاي مربوط به تمام اين اعداد و ارقام هم‌اكنون در سازمان برنامه و بودجه كشور موجود است و تمام ادعاهاي برخي افراد درباره اين كه بودجه مربوط به احياي درياچه اروميه به انحراف رفته، همگي مربوط به همين يك درصد است.

۳۵ درصد از ۴۰ درصد هدف‌گذاري‌شده براي صرفه‌جويي در آب كشاورزي را محقق كرديم

كلانتري همچنين در پاسخ به سوال ديگر ايلنا مبني بر اين كه چه مقدار از هدف‌گذاري اوليه ستاد احياي درياچه اروميه براي صرفه‌جويي در مصرف آب كشاورزي در حوضه آبريز اين درياچه محقق شده و چه عواملي مانع از تحقق كامل اين هدف شده است، توضيح داد: صرفه‌جويي در مصرف آب كشاورزي در حوضه آبريز درياچه اروميه، يكي از مهمترين سرفصل‌هاي برنامه‌هاي نرم‌افزاري پيش‌بيني‌شده براي احياي درياچه بود و براساس هدف‌گذاري اوليه‌اي كه داشتيم، قرار بود با كاهش ۴۰ درصدي مصرف آب كشاورزي در اين حوضه آبريز، سالانه ۸۰۰ ميليون متر مكعب از اين محل وارد درياچه اروميه شود.

رئيس پيشين ستاد احياي درياچه اروميه ادامه داد: بررسي‌هاي ما نشان مي‌دهد كه تا پايان سال آبي ۱۳۹۹-۱۴۰۰ حدود ۳۴ تا ۳۵ درصد از اين ۴۰ درصد محقق شده بود و مسئولان دولت سيزدهم نيز اگر بخواهند، به‌راحتي مي‌توانند اين آمار را به ۴۰ درصد افزايش دهند.

وي در ادامه گفت: برنامه‌هاي نرم‌افزاري احياي درياچه اساسا در درازمدت به نتيجه خواهد رسيد، به نحوي كه مصرف آب كشاورزي منطقه بايد براي چند سال متوالي كاهش يابد و منابع حاصل از آن وارد درياچه اروميه شود تا رفته‌رفته شاهد تاثير اين امر بر بهبود وضعيت درياچه باشيم، اما اگر برنامه‌ريزي‌هاي انجام‌شده در بخش كشاورزي مثلا يك سال خوب پيش برود، اما در سال‌هاي بعد روي زمين بماند، صرفه‌جويي‌هاي كوتاه مدت نمي‌تواند تاثير زيادي بر بهبود وضعيت درياچه بگذارد.

۵ برابر شدن مصرف آب كشاورزي در حوضه آبريز درياچه اروميه در دهه‌هاي اخير

رئيس سابق سازمان حفاظت محيط‌زيست با اشاره به افزايش محسوس سطح زير كشت در حوضه آبريز درياچه اروميه در دهه‌هاي اخير گفت: در دهه‌هاي گذشته سطح زير كشت آبي حوضه آبريز درياچه اروميه حدود ۲۰۰ هزار هكتار بود و كشاورزان در اين محدوده عمدتا به كشت جو، گندم و انگور مي‌پرداختند، اما در ادامه سطح زير كشت آبي در اين حوضه آبريز به ۵۰۰ هزار هكتار افزايش يافت و تا پيش از تشكيل ستاد احيا، بيشتر كشاورزان اين منطقه به كشت يونجه، چغندر، ذرت و سيب مي‌پرداختند كه حجم آب مورد نياز آنها بيش از دو برابر محصولاتي است كه قبلا در اين منطقه كشت مي‌شد.

وي در ادامه تاكيد كرد: برآوردها نشان مي‌دهد، ميزان مصرف آب كشاورزي در حوضه آبريز درياچه اروميه، بيش از ۵ برابر شد و اين مساله باعث شد كه براي چند دهه متوالي، از سهم آبي كه به صورت طبيعي وارد درياچه مي‌شد، كاسته شود. اين در حالي است كه در بسياري از موارد، توليد محصولات آب‌بر در حوضه آبريز درياچه اروميه حتي با ديدگاه صرفا اقتصادي نيز به صرفه نبود، اما به دليل توجه خاصي كه به موضوع خودكفايي وجود داشت، به توليد اين محصولات در اين حوضه آبريز مجوز داده شد، بدون اين كه به نقش اين اقدام در كاهش حجم آب ورودي به درياچه اروميه توجه شود.

تلاش براي گسترش استفاده از بذرهاي گندم كم‌آب‌بر در اراضي كشاورزي منطقه

كلانتري با تاكيد بر اين كه در برنامه‌هاي نرم‌افزاري ستاد احياي درياچه اروميه مخالفتي با ترويج كشت گندم يا ديگر محصولات اساسي براي رسيدن به خودكفايي وجود نداشت، اما روش‌هايي براي كاهش مصرف آب در عين توليد اين محصولات به اندازه مورد نياز پيگيري شد، عنوان كرد: در دهه ۶۰ خود من هفت سال رئيس موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه بذر و نهال بودم و در ‌آن زمان با هدف افزايش توليد، به توليد و انجام تحقيقات روي بذرهاي محصولات مختلف مي‌پرداختيم.

رئيس پيشين ستاد احياي درياچه اروميه ادامه داد: در زمان فعاليت در ستاد احيا، كلكسيوني از بيش از صد هزار بذر ذخيره‌شده در موسسه تحقيقات بذر و نهال را توسط يك شركت خصوصي متشكل از بازنشستگان همين موسسه بررسي كرديم و پس از انجام پژوهش‌ها و آزمايش‌هاي مختلف، در نهايت به چهار بذر براي توليد گندم در حوضه آبريز درياچه اروميه رسيديم كه كشت آنها هم مي‌تواند نسبت به بذرهاي فعلي گندم ۲۰ درصد افزايش محصول داشته باشد و هم ساليانه ۲ هزار متر مكعب در هكتار آب كمتري مصرف كند.

وي در ادامه توضيحات خود گفت: پس از انجام كارهاي پژوهشي و آزمايشي مربوط به بذرهاي جديد، در دو سال گذشته اين بذرها تكثير شده‌اند. در سال آبي جاري، اين بذرها در سطح ۱۰ هزار هكتار از اراضي زراعي حوضه آبريز درياچه اروميه كشت مي‌شود و در سال آبي آينده نيز قرار است سطح زير كشت با اين بذرها به ۵۰ هزار هكتار افزايش يابد. ما در طرح جايگزين كردن بذرهاي جديد‌ گندم با بذرهاي قديمي، به دنبال آن بوديم كه بدون كاهش درآمد كشاورزان، در مصرف آب كشاورزي صرفه‌جويي كنيم.

ترويج كشت نشائي چغندر و تغيير الگوي كشت براي كاهش مصرف آب كشاورزي

كلانتري درباره ساير اقدامات نرم‌افزاري انجام‌شده براي كاهش مصرف آب كشاورزي در طول دوره رياست خود بر ستاد احياي درياچه اروميه نيز توضيح داد: ما با كمك وزارت جهاد كشاورزي، سيستم آبياري بخش زيادي از اراضي كشت چغندر در حوضه آبريز درياچه اروميه را نواري كرديم و همچنين كشت نشائي را به عنوان جايگزين بذركاري براي كشت چغندر در منطقه ترويج كرديم؛ زيرا وقتي چغندر قند به جاي بذكاري با روش نشاكاري كشت مي‌شود، سالانه در هر هكتار حدود ۲ هزار و ۳۰۰ تا ۲ هزار و ۵۰۰ متر مكعب آب كمتري مصرف مي‌شود.

وي افزود: در بخش‌هايي از منطقه كه پيش از تشكيل ستاد احيا كشت سيب انجام مي‌شد اما مقرون به صرفه نبود، با كشاورزان صحبت كرديم كه به جاي كشت سيب، انگورهاي ايستاده مدرن بكارند تا هم به درآمدهايشان آسيبي وارد نشود و هم سالانه در هر هكتار ۴ تا ۵ هزار متر مكعب آب كمتري مصرف شود. البته اساسا برنامه‌هاي نرم‌افزاري بخصوص مجاب كردن كشاورزان منطقه به لزوم كاهش ميزان مصرف آب يا تغيير الگوي كشت، اقداماتي زمان‌بر است كه در درازمدت به نتيجه مي‌رسد.

پلمب ۸۰ درصد چاه‌هاي غيرمجاز حاشيه رودخانه‌هاي منتهي به درياچه اروميه

كلانتري با بيان اين كه بستن ۷ هزار چاه غيرمجاز در حاشيه رودخانه‌هاي منتهي به درياچه اروميه، از ديگر اقدامات نرم‌افزاري ستاد احيا براي جلوگيري از برداشت بي‌رويه از سهم آب اين درياچه بود، اظهار داشت: بررسي‌هاي ما نشان مي‌دهد چاه هايي كه در فاصله صفر تا حدودا ۴۰۰ متري از حاشيه رودخانه‌هاي منتهي به درياچه اروميه قرار گرفته‌اند، نقش مهمي در برداشت سهم آب درياچه و كاهش حقابه آن دارند، بنابراين حدود ۸ هزار حلقه چاه غيرمجاز را در اين محدوده‌ها شناسايي كرديم و تا پايان دوره حضور من در ستاد احيا با هماهنگي وزارت نيرو، ۸۰ درصد اين چاه‌ها پلمب شد و دولت سيزدهم نيز موظف است كه براي بستن ۲۰ درصد باقيمانده اقدام كند.

رئيس سابق سازمان حفاظت محيط‌زيست ادامه داد: خوشبختانه درياچه اروميه از زير زمين تقريبا هيچ ارتباطي با سفره‌هاي آب زيرزميني اطراف خود ندارد و تقريبا هيچ آبي از زير سطح درياچه وارد آبخوان‌هاي اطراف آن نمي‌شود. بنابراين خيال ما راحت است كه آب از كف درياچه به جايي فرار نمي‌كند و فقط امكان دارد كه آب از روي سطح درياچه و بر اثر تبخير از دست برود. به همين دليل، اگر بتوانيم از برداشت‌هاي غيرمجاز از منابع ورودي به درياچه اروميه از جمله آب‌هاي زيرزميني موثر بر رودخانه‌هاي منتهي به آن جلوگيري كنيم، قطعا احياي درياچه امكان‌پذير خواهد بود. البته به نتيجه رسيدن اين اقدام نيز مانند ساير اقدامات نرم‌افزاري لازم براي احياي درياچه اروميه زمان‌بر است و نبايد انتظار بازدهي فوري از آن داشته باشيم.

نصب كنتور روي ۷۵ درصد از سردهنه‌هاي انحراف آب از رودخانه‌ها به اراضي باغي

كلانتري همچنين به كنترل ميزان آب خروجي از سردهنه‌هاي ساخته‌شده توسط كشاورزان براي انحراف آب رودخانه‌هاي منتهي به درياچه اروميه به سمت اراضي باغي در دوره فعاليت خود در ستاد احيا اشاره كرد و گفت: از سال‌ها قبل كشاورزان منطقه با استفاده از سردهنه‌هايي كه روي رودخانه‌هاي منتهي به درياچه اروميه احداث كرده بودند، در فصل زمستان بخش زيادي از آب رودخانه را به سمت مزارع خود منحرف مي‌كردند و به عنوان يخاب و براي مبارزه با آفات از اين آب بهره مي‌بردند، به نحوي كه در گذشته، ميليون‌ها متر مكعب از سهم آب درياچه اروميه صرفا از همين طريق در باغات اين حوضه آبريز استفاده مي‌شد، ولي ما با كشاورزان صحبت كرديم تا از روش‌هاي ديگري براي مبارزه با آفات استفاده كنند و در همين راستا، كنتورهايي را روي سردهنه‌هاي ساخته‌شده در طول مسير رودخانه‌ها نصب كرديم تا بتوانيم ميزان آب منحرف‌شده از رودخانه‌ها را با استفاده از اين كنتورها كنترل كنيم.

رئيس پيشين ستاد احياي درياچه اروميه ادامه داد: در دوره ما كنتورهاي مربوطه روي بيش از ۷۵ درصد سردهنه‌هاي انحراف آب از رودخانه‌هاي منتهي به درياچه اروميه نصب شد و توانستيم ميزان انحراف آب از اين طريق را از سالانه حدود ۳ ميليون متر مكعب به حدود يك ميليون متر مكعب كاهش دهيم. البته هدف‌گذاري ما صفر شدن ميزان انحراف آب از اين طريق بود و تا پايان دوره قبل ستاد احيا تا رسيدن به اين هدف فاصله داشتيم، زيرا اساسا اين‌گونه برنامه‌هاي نرم‌افزاري، داراي ابعاد اجتماعي بسياري است و سال‌ها طول مي كشد تا بتوانيم كشاورزان منطقه را توجيه كنيم كه نبايد از آب‌هاي رودخانه‌هاي منتهي به درياچه به عنوان يخاب براي مبارزه با آفات استفاده كنند.

وي در ادامه تاكيد كرد: در دوره قبل ستاد احيا سعي كرديم اقدامات مختلفي را براي فرهنگ‌سازي در اين زمينه و ساير برنامه‌هاي نيازمند مشاركت اجتماعي براي جلوگيري از هدر رفتن آب در بخش كشاورزي و دامن زدن به خشك شدن درياچه اروميه انجام دهيم، اما مشكلات زيادي هم در اين مسير داشتيم كه به نتيجه رساندن اين برنامه‌ها را دشوار مي‌كرد.

مسئولان آذربايجان غربي در دولت قبل مانع جلوگيري از توسعه كشت آبي در منطقه مي‌شدند

كلانتري با بيان اين كه برخلاف درخواست ستاد احياي درياچه اروميه، برخي مسئولان محلي در دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم مانع جلوگيري از توسعه كشت آبي در استان آذربايجان غربي مي‌شدند، عنوان كرد: يكي از درخواست‌هاي مهم ستاد احياي درياچه اروميه براي صرفه‌جويي در مصرف آب كشاورزي در حوضه آبريز اين درياچه، جلوگيري از توسعه كشت آبي در استان آذربايجان غربي بود، اما در اين زمينه اختلافات زيادي را با مسئولان دولتي اين استان داشتيم، چراكه آنها زير بار احياي درياچه نمي‌رفتند و مي‌خواستند كه با توسعه كشت آبي و گسترش باغات در سطوح شيب‌دار، اقتصاد استان را توسعه دهند.

رئيس پيشين ستاد احياي درياچه اروميه ادامه داد: تا پيش از تشكيل ستاد احياي درياچه اروميه، ساليانه ۹ هزار و ۵۰۰ هكتار توسعه كشت آبي در استان آذربايجان غربي اتفاق مي‌افتاد، اما در سال‌هاي بعد از تشكيل ستاد احيا، اين ميزان به يك هزار و ۸۰۰ هكتار در سال كاهش يافت. البته ما نتوانستيم توسعه كشت آبي در آذربايجان غربي را در دوره فعاليت خودمان در ستاد احيا به صفر برسانيم، چراكه مسئولان اين استان حاضر به همراهي كردن در اين زمينه نبودند. به همين دليل، من در هيات دولت هم خواستار عزل استاندار وقت آذربايجان غربي در دولت يازدهم شدم و در دولت دوازدهم هم خواستار عزل استاندار وقت آذربايجان غربي شدم كه سياست‌هاي استاندار قبلي را ادامه مي‌داد.

وي در ادامه تاكيد كرد: ۹۰ درصد آب مورد نياز درياچه اروميه از استان آذربايجان غربي وارد اين درياچه مي‌شود و تنها ۱۰ درصد آب از سمت آذربايجان شرقي به درياچه مي‌ريزد، اين در حالي است كه با توجه به اين كه در اين منطقه معمولا باد از سمت غرب به شرق مي‌وزد، ۹۰ درصد خسارت‌هاي زيست‌محيطي ناشي از خشك شدن درياچه از جمله پديده غبارهاي نمكي بر استان آذربايجان شرقي تحميل مي‌شود.

بيشتر مردم فهميده‌اند كه اگر درياچه نباشد، كل اقتصاد منطقه نابود خواهد شد

فروش ويژه ريش‌تراش ضدآب شيائومي در فروشگاه جانبي

پيشنهاد امروز

كلانتري در پاسخ به اين سوال كه براساس هدف‌گذاري‌هاي اوليه ستاد احيا، قرار بود اقدامات نرم‌افزاري و سخت‌افزاري لازم براي احياي درياچه اروميه چه زماني به پايان برسد، توضيح داد: آنچه ما در ابتدا در ستاد احيا پيش‌بيني كرده بوديم، اين بود كه پروژه‌هاي سخت‌افزاري تا پايان سال ۱۴۰۰ تمام شود و اقدامات نرم‌افزاري لازم براي احياي درياچه نيز تا سال ۱۴۰۸ به نتيجه برسد. اما در حال حاضر به نظر مي‌رسد كه پروژه هاي سخت‌افزاري تا پايان ۱۴۰۲ به اتمام خواهد رسيد، اما به نتيجه رسيدن برنامه‌هاي نرم‌افزاري مورد نياز براي احياي درياچه اروميه، حداقل تا سال ۱۴۱۲ طول مي‌كشد.

رئيس سابق سازمان حفاظت محيط‌زيست ادامه داد: بخش زيادي از اقدامات نرم‌افزاري لازم براي احياي درياچه، مربوط به كارهاي فرهنگي و همراه كردن جوامع محلي براي كاهش مصرف آب بخصوص در بخش كشاورزي است. به نتيجه رسيدن كارهاي فرهنگي نيز معمولا به شدت دشوار و زمان‌بر است و ما هنوز نتوانسته‌ايم به اندازه كافي كشاورزان و باغداران منطقه را توجيه كنيم كه بخش عمده‌اي از آبي كه برداشت مي‌كنند، سهم درياچه اروميه است، چراكه برخي از آنها هنوز داراي اين تفكر اشتباه هستند كه نبايد اجازه دهند آب شيرين رودخانه‌ها و آبراهه‌ها وارد درياچه و به آب شور تبديل شود، يعني برخي كشاورزان و باغداران همچنان گمان مي‌كنند كه اين كار به معناي هدر دادن آب موجود در رودخانه‌هاست.

وي در ادامه تاكيد كرد: با وجود اين كه هنوز بخش‌هايي از جوامع محلي منطقه براي صرفه‌جويي در مصرف آب كشاورزي همراهي نمي‌كنند، اما خوشبختانه اكنون بيشتر مردم فهميده‌اند كه اگر درياچه اروميه نباشد، كل اقتصاد منطقه نابود خواهد شد، ولي بازهم نياز است كه براي به بار نشستن برنامه‌هاي نرم‌افزاري لازم براي احياي درياچه اروميه، كشاورزان و باغداران منطقه با صرفه‌جويي در مصرف آب همراه‌تر شوند و دولت هم جلوي توسعه كشت آبي را بگيرد، چاه‌هاي غيرمجاز باقيمانده را هرچه سريع‌تر پلمب كند و در جلوگيري از انحراف غيرمجاز آب رودخانه‌ها به سمت اراضي كشاورزي و باغي جدي‌تر عمل كند.

افزايش ۸ درجه‌اي نوسانات دمايي سالانه منطقه، با از بين رفتن درياچه اروميه

كلانتري در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود به تبعات ناشي از خشك شدن درياچه اروميه اشاره كرد و گفت: مدل‌هاي آب و هوايي نشان مي‌دهد كه اگر درياچه اروميه از بين برود، نوسانات دمايي سالانه در حوضه آبريز درياچه حدود ۸ درجه سانتي‌گراد افزايش پيدا مي‌كند، به نحوي كه در فصل زمستان، ميانگين دماي هوا در حوضه آبريز درياچه اروميه به طور متوسط ۳.۵ درجه كمتر مي‌شود و در فصل تابستان نيز ميانگين دماي هواي اين منطقه به طور متوسط حدود ۴.۵ درجه سانتي‌گراد بيشتر مي‌شود.

رئيس پيشين ستاد احياي درياچه اروميه ادامه داد: تغييرات شديد دامنه حرارت، سبب تغييرات ژنتيكي احتمالي در انسان‌ها، حيوانات و گياهان در حوضه آبريز درياچه اروميه خواهد شد، اگرچه هنوز عواقب اين مساله در حوزه بهداشتي و سلامت انسان‌ها و ساير موجودات زنده مشخص نيست.

با 28ميليون، روي اين هتل در كيش سرمايه گذاري كن! (مشاوره رايگان)

پيشنهاد امروز

وي با تاكيد بر اين كه احياي درياچه اروميه حتي از نظر اقتصادي نيز كاملا به نفع آينده كشور خواهد بود، خاطرنشان كرد: بخش كشاورزي حدود ۹۰ درصد منابع آبي حوضه آبريز درياچه اروميه را مصرف مي‌كند و كل درآمد حاصل از اين بخش در اين منطقه ۱.۱ ميليارد دلار در سال است، اين در حالي است كه اگر نخواهيم در مصرف آب بخش كشاورزي صرفه‌جويي كنيم و درياچه اروميه به سمت خشك شدن بيشتر پيش برود، قطعا در بلندمدت سالانه ميلياردها دلار هزينه بر كشور تحميل خواهد شد كه بسيار بيشتر از درآمد بخش كشاورزي در اين حوضه آبريز است. اما مساله حفاظت از محيط‌زيست هيچ جايگاهي در اقتصاد كلان كشور ندارد و به همين دليل است كه هنوز هم نسبت به لزوم كاهش مصرف آب كشاورزي توجه لازم صورت نمي‌گيرد.

رئيس سابق سازمان حفاظت محيط‌زيست ادامه داد: براساس گزارش دانشگاه علوم پزشكي، در همان سال آبي ۹۴-۹۵ ، فشار خون مردم تبريز بر اثر تبعات ناشي از تشديد غبارهاي نمكي، به طور متوسط ۰.۱ بار افزايش پيدا كرده بود. يا در همان سال، فعاليت زنبور عسل در جنوب شرق درياچه اروميه يعني در محدوده آذرشهر تا مراغه، ۸۰ درصد كمتر شده بود و ميزان توليدات زنبورداران نيز به شدت كاهش يافته بود. اين در حالي است كه برآورد شده است اگر زنبورعسل به مدت هفت تا هشت سال در اين منطقه فعاليت نكند، بسياري از گياهان منطقه از بين مي‌رود و اين مساله تاثير شديدي نيز بر افت توليدات كشاورزي منطقه نيز خواهد گذاشت.

وي در پايان تصريح كرد: مسائلي مثل تغييرات ژنتيكي احتمالي در انسان‌ها، حيوانات و گياهان، آسيب‌هاي وارده بر سلامت شهروندان، خسارت ديدن اقتصاد كشاوزي منطقه و بروز غبارهاي نمكي كه مي‌تواند تا محدوده ۵۰۰ كيلومتري اطراف درياچه اروميه را تحت تاثير قرار دهد، همگي از جمله خسارت‌هاي ناپيداي خشك شدن اين درياچه است كه هنوز هم به صورت كامل اطلاعاتي درباره آن نداريم. البته هرچقدر هم مدل‌سازي انجام دهيم، بازهم هيچ‌وقت نمي‌توانيم دقيقا بفهميم كه اگر درياچه به صورت كامل خشك شود، چه تبعاتي براي زيست جانداران منطقه ايجاد خواهد شد.