پيام نفت -رسانه خبري تحليلي نفت، گاز و انرژي : ۶۰۰ ميليارد دلار درآمد نفتي عربستان در سال ۲۰۲۲، درآمد ايران از فروش نفت در يازده ماهه سال گذشته، فقط ۱۴ ميليارد دلار / فروش تقريبا تمام نفت صادراتي ايراني به چين، چگونه پس از بحران اوكراين، به ضرر تهران تمام شد؟
شنبه، 12 فروردین 1402 - 09:58 کد خبر:50839
پيام نفت:
سود خالص شركت آرامكو در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۶۱ ميليارد دلار بوده كه بيشترين ميزان سود اين شركت از زمان عرضه عمومي در بازار بورس عربستان بوده است. اين بدين معني است كه اين شركت به طور متوسط ماهانه نزديك به ۱۳.۵ ميليارد دلار سود خالص داشته است. همزمان ميزان درآمد فروش نفت ايران در يازده ماهه اخير نيز توسط وزير نفت اعلام شد كه در مقايسه با آرامكو رقم بسيار ناچيزي بود.
 

پايگاه خبري تحليلي انتخاب (Entekhab.ir) :

آرامكو بازار نفت را بلعيد، شركت ملي نفت ايران، اما ...

سرويس اقتصادي «انتخاب»: اخيرا گزارشي درباره شركت آرامكو منتشر شد كه در شبكه‌هاي اجتماعي بسيار خبرساز شد. اين گزارش مربوط به درآمد و سود شركت آرامكو بود كه نشان از عملكرد خيره‌كننده اين شركت در بازار جهاني نفت داشت. طبق گزارش منتشر شده سود خالص شركت آرامكو در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۶۱ ميليارد دلار بوده كه بيشترين ميزان سود اين شركت از زمان عرضه عمومي در بازار بورس عربستان بوده است. اين بدين معني است كه اين شركت به طور متوسط ماهانه نزديك به ۱۳.۵ ميليارد دلار سود خالص داشته است. همزمان ميزان درآمد فروش نفت ايران در يازده ماهه اخير نيز توسط وزير نفت اعلام شد كه در مقايسه با آرامكو رقم بسيار ناچيزي بود.

چند روز پيش وزير نفت از درآمد ۱۴ ميليارد دلاري ناشي از فروش نفت خام (معادل سود يك ماه شركت آرامكو) طي يازده ماه سال ۱۴۰۱ خبر داد كه اين رقم البته تنها درآمد فروش است نه سود خالص. ايران كه زماني نه چندان دور دومين توليدكننده نفت اوپك بوده اكنون رده پنجم را به خود اختصاص داده است. عربستان در سال ۲۰۲۲ رده اول، عراق با صادرات روزانه ۴ ميليون و ۴۴۸ هزار بشكه رده دوم، امارات بابيش از سه ميليون بشكه رده سوم، كويت با ۲ ميليون و ۷۰۰ هزار بشكه چهارم و ايران با ۲ ميليون و ۵۵۰ هزار بشكه جايگاه پنجم را به خود اختصاص داده‌اند.

آرامكو در سال ۲۰۲۲
درآمد فروش آرامكو در سال ۲۰۲۲ بيش از ۵۳۵ ميليارد دلار بوده و اين در حاليست كه در سال ۲۰۲۱ اين رقم روي عدد ۳۶۰ ميليارد دلار قرار داشت كه رشدي بيش از ۴۸ درصد در يك سال اخير را رقم زده است. جنگ بين روسيه و اوكراين و همچنين افزايش شديد قيمت نفت و ساير مشتقات نفتي به كام آرامكو تمام شد تا اين شركت بتواند ركورد سودآوري سال‌هاي اخير خود را بشكند. اگر ساير درآمد‌هاي مربوط به فروش محصول را در نظر بگيريم كل درآمد آرامكو از مرز ۶۰۰ ميليارد دلار در سال ۲۰۲۲ عبور كرده است.

نكته، اما اينجاست كه سود خالص شركت پيش از پرداخت ماليات و زكات به دولت حدود ۳۰۷ ميليارد دلار بوده كه اين شركت حدود ۱۴۶ ميليارد دلار ماليات و زكات پرداخت كرده است. يعني دولت به غير از سهم خود در شركت آرامكو و دريافت سود تقسيم شده اين شركت، حدود ۱۴۶ ميليارد دلار نيز در قالب ماليات و زكات دريافت مي‌كند كه مي‌تواند بخش عمده‌اي از بودجه كشور را تأمين مي‌كند. سود خالص شركت بعد از پرداخت ماليات و زكات ۱۶۱ ميليارد دلار بوده در حالي كه در سال گذشته اين رقم ۱۰۹ ميليارد دلار بوده كه رشدي حدودا ۴۷ درصدي را نشان مي‌دهد.

نكته ديگر گزارش مالي آرامكو در سال ۲۰۲۲ افزايش شديد سرمايه‌گذاري‌هاي كوتاه مدت اين شركت بوده كه از حدودا ۷ ميليارد دلار بوده و اين رقم در سال ۲۰۲۲ به بيش از ۷۴ ميليارد دلار رسيده است.

همچنين سرمايه‌گذاري آرامكو در شركت‌هاي ديگر داخلي و بين‌المللي و خريد سهام آن‌ها نيز اكنون بالاي ۳۴۰ شركت است كه حدود ۸۵ تا از اين شركت‌ها در مالكيت ۱۰۰ درصدي آرامكو هستند. همچنين آرامكو در حدود ۱۸۰ شركت داخلي و بين‌المللي سرمايه گذاري تقريبا ۷۰ درصدي كرده كه مالكيت اكثر اين شركت‌ها را برعهده گرفته است. اين غول انرژي جهان همچنين با حدود ۷۵ شركت داخلي و بين‌المللي سرمايه‌گذاري مشترك (Joint) كرده تا بتواند فعاليت‌هاي خود را در سراسر جهان گسترش دهد. شركت‌هايي كه آرامكو به اشكال مختلف در آن‌ها سرمايه‌گذاري كرده تقريبا در سراسر جهان پخش هستند و شامل كشور‌هايي مانند آمريكا، چين، كره جنوبي، لهستان، هلند، هند، روسيه، انگلستان، اسپانيا، بلژيك، فرانسه، برزيل، آلمان، سوئيس، اندونزي، سنگاپور، آرژانتين، اتريش كانادا، جمهوري چك، فنلاند، دانمارك، هنگ‌كنگ، مجارستان، ايتاليا، ژاپن، مالزي، مكزيك، سوئد، ويتنام، اردن، امارات، آفريقاي جنوبي، لبنان، تونس، مصر، ليبريا، موريتاني، كويت، بحرين و .. هستند.

آرامكو در سال ۲۰۲۲ نيز فعاليت‌هاي گسترده‌اي انجام داد كه در راستاي گسترش و ارتقاي فعاليت اين شركت بود. از جمله اين فعاليت‌ها در يك سال اخير عبارتند از تكميل فرآيند خريد ۴۹ درصد سهام «شركت خطوط لوله گاز آرامكو» به ارزش ۱۵.۵ ميليارد دلار، اجراي پروژه‌هاي تراكم در ميدان‌هاي گازي حرض و الحويه كه انتظار مي‌رود در سال جاري ظرفيت استخراج از اين ميدان‌ها به ظرفيت كامل خود برسد، همكاري با شركت «استون مارتين» در مسابقات فرمول يك، استقرار سوپركامپيوتر قوار - ۱ كه دومين سوپركامپيوتر سريع منطقه‌ي منا بعد از سوپركامپيوتر دمام - ۷ آرامكو است، سرمايه‌گذاري در يك مجموعه پتروشيمي در شمال شرق چين، سرمايه‌گذاري ۱.۵ ميليارد دلاري در تكنولوژي پيشرفته در بخش انتقال انرژي، تقويت زنجيره عرضه محصولات در قالب ۹۰ قرارداد به ارزش بيش از ۱۷ ميليارد دلار، تقويت حضور در اروپا با انجام سه معامله در بخش پايين‌دستي با شركت لهستاني «پي كي ان اورلِن»، عرضه ۲۹ درصد از شركت «مرافيق» از زيرمجموعه‌هاي آرامكو در بورس عربستان، قرارداد خريد بخشي از سهام شركت «والوولين» (Valvoline) آمريكا كه يك شركت توليد و توزيع روغن موتور است، توافق براي توسعه يكي از بزرگترين كارخانه‌هاي كراكينگ بخار صنعت پتروشيمي جهان در كشور كره جنوبي كه نفت خام را به محصولات پتروشيمي تبديل مي‌كند. همچنين موافقت آرامكو با «توتال انرژي» براي ساخت يك مجموعه بزرگ پتروشيمي در عربستان و نيز سرمايه‌گذاري در حوزه كربن، انتقال اولين محموله آمونياك آبي به كره جنوبي و نيز عرضه بيش از ۲۹ درصد يكي از مجموعه‌هاي آرامكو به نام «لوبِرِف» در بورس عربستان را از جمله فعاليت‌هاي ديگر آرامكو در سال ۲۰۲۲ مي‌توان نام برد.

شركت آرامكو همچنين سرمايه‌گذاري‌هاي زيادي در بخش تكنولوژي هاي‌تك انجام داده كه بخشي از اين فعاليت‌ها در سطح كلي براي عبور عربستان از سيستم تك محصولي و متنوع كردن جريان‌هاي درآمدي به اين كشور است. صندوق سرمايه‌گذاري بزرگ دولتي اين كشور (PIF) سرمايه‌گذاري‌هاي زيادي در كشور‌هاي ديگر در بخش‌هاي مختلف انجام داده كه بايد اين سرمايه‌گذاري‌ها را در همين راستا ارزيابي كرد.

افزايش شديد قيمت نفت در جهان و از طرف ديگر تحريم نفتي روسيه باعث شد كه آرامكو قدرتمندتر از قبل خود را به بازار انرژي جهان عرضه كند چرا كه با خلا حضور روسيه در بازار نفت اروپا اين شركت آرامكو بود كه توانست درآمد زيادي را در سال ۲۰۲۲ براي خود كسب كند. افزايش قيمت نفت و تحريم نفتي روسيه اگرچه براي آرامكو سال مالي بسيار خوبي را رقم زد، اما بر عكس براي ايران هيچ نفعي نداشت.

مقايسه وضعيت ملي نفت ايران و آرامكو در بازار جهاني انرژي
انتشار عملكرد مالي آرامكو در حاليست كه هيچ گونه اطلاعات مالي از شركت ملي نفت ايران وجود ندارد و در واقع به نظر مي‌رسد كه هيچ كس نمي‌تواند اطلاعات مالي دقيق از جمله صورت‌هاي سود و زيان و يا ترازنامه اين شركت را مشاهده كند. اطلاعات مالي نفتي ايران تنها از زبان مسئولين شنيده مي‌شود كه اين آمار‌ها نيز گا‌ه متناقض و يا ناقص است. اين در حاليست كه شركت ملي نفت ايران يك شركت ملي و متعلق به همه مردم است و بايد شفافيت كامل را سرلوحه كار خود قرار دهد تا همه مردم بتوانند اطلاعات مالي ريز و درشت اين شركت در فروش سرمايه ملي ايرانيان را رصد و مشاهده كنند. نه گزارشي از عملكرد مالي شركت ملي نفت ايران وجود دارد و نه حتي ميزان دارايي‌هاي اين شركت مشخص است.

هيچ داده‌ي مالي از جمله صورت‌هاي مالي در وبسايت شركت ملي نفت ايران درج نشده و حتي نرخ تسعير درآمد‌هاي نفتي نيز دقيقا مشخص نيست و مجلس نيز نرخ را به صورت شناور تعيين كرده است. دولت ابتدا نرخ دلار بودجه را ۲۳ هزار تومان تعيين كرد اين در حالي بود كه هم اكنون دلار‌هاي نفتي در سامانه نيما با نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان به صورت ميانگين به فروش مي‌رسد. از طرف ديگر با راه‌اندازي مركز مبادله ارز و طلا كه خود از دو نرخ ارز پشتيباني مي‌كند نرخ تسعير دلار‌هاي نفتي بيش از پيش مبهم شده است و مردم و كارشناسان هيچ اطلاعاتي از اين داده‌ها ندارند. افزايش نرخ تسعير ارز باعث افزايش درآمد‌هاي دولت مي‌شود، اما مشخص نيست نحوه هزينه‌كرد آن چگونه خواهد بود.

شركت ملي نفت ايران در حال حاضر (بر اساس لايحه بودجه) حدود ۴۲ درصد از كل بودجه عمومي كشور را تأمين كشور را تأمين مي‌كند و كل درآمد‌هاي نفتي در لايحه بودجه سال ۱۴۰۲ حدود ۶۰۰ هزار ميليارد تومان تخمين زده شده كه اگر دلار ۴۵ هزار توماني را در نظر بگيريم اين درآمد معادل حدود ۱۳.۵ تا ۱۴ ميليارد دلار (سود خالص يك ماه آرامكو در سال ۲۰۲۲) است، يعني تقريبا رقمي معادل آن چه وزير نفت به عنوان درآمد ۱۱ ماهه امسال عنوان كرده است. اين رقم براي كشوري كه زماني دومين توليدكننده نفت اوپك بود آن هم با توجه به افزايش شديد قيمت نفت و تحريم روسيه توسط اروپايي‌ها بسيار ناچيز است.

شركت ملي نفت عربستان سعودي (آرامكو) و حتي شركت ملي نفت عراق در حال سرمايه‌گذاري كلان در حوزه ديگر از جمله تكنولوژي پيشرفته و همچنين سرمايه‌گذاري در انرژي سبز هستند. مثلا بانك جهاني با توجه به تغييرات آب و هوايي و نيز مقابله با خشكسالي و كمبود آب در نتيجه افزايش دما و نيز متنوع كردن اقتصاد كشور به عراق گفته كه تا سال ۲۰۴۰ بايد حدود ۲۳۳ ميليارد دلار سرمايه‌گذاري كند. اين در حاليست كه در ايران چنين سرمايه‌گذاري‌هايي به چشم نمي‌خورد و خود صندوق توسعه ملي نيز تبديل به پول توجيبي دولت براي جبران كسري بودجه شده است.

مقايسه رقم درآمد شركت ملي نفت ايران با درآمد شركت ملي نفت عراق قابل توجه است. طبق گزارش هايي كه رسانه‌هاي عربي منتشر كردند درآمد نفتي عراق در سال ۲۰۲۲ ارز مرز ۱۱۵ ميليارد دلار عبور كرده يعني به طور متوسط ماهانه ۹.۵ ميليارد دلار كه بالاترين درآمد نفتي چهار سال اخير اين كشور محسوب مي‌شود.

عراق در حال حاضر دومين توليدكننده نفت اوپك محسوب مي‌شود و درآمد‌هاي نفتي اين كشور بيش از ۹۰ درصد كل درآمد‌هاي كشور عراق را تشكيل مي‌دهد. اين كشور در سال ۲۰۲۲ حدود ۱ ميليارد و ۲۰۰ ميليون بشكه نفت صادر كرده كه معادل ۳ ميليون و ۳۰۰ هزار بشكه در روز است. افزايش قيمت نفت در نتيجه جنگ بين روسيه و اوكراين سهم عمده‌اي در افزايش درآمد‌هاي نفتي عراق داشته است. در سال ۲۰۱۹ كل درآمد‌هاي نفتي عراق حدود ۷۸ ميليارد دلار بوده كه در سال ۲۰۲۰ در نتيجه شيوع ويروس كرونا به ۴۲ ميليارد دلار رسيد و در سال ۲۰۲۱ دوباره به سطح ۷۵ ميليارد دلار بازگشت.

در مقايسه با سرمايه‌گذاري آرامكو در كشور‌هاي اروپايي، آمريكايي و آسيايي، و نيز انجام پروژه‌هاي غول‌آساي توسعه صنايع پتروشيمي و نفتي در كشور‌هاي ديگر و همچنين سرمايه‌گذاري روي استقرار سوپركامپيوترها، تنها سرمايه‌گذاري شركت ملي نفت ايران در راستاي توسعه ميادين نفتي و گازي داخلي بوده كه آن هم اخيرا با گازپروم روسيه امضا شده كه قرار است در يك بازه زماني ۸ ساله سرمايه‌گذاري ۱۶۰ ميليارد دلاري انجام شود. اين سرمايه‌گذاري در واقع بزرگترين سرمايه‌گذاري تاريخ صنعت نفت ايران است.

نكته درباره ايران اين است كه افزايش قيمت نفت و بحران روسيه و اوكراين نه تنها به كشور كمكي نكرده بلكه اتفاقا به زيان ايران تمام شد. دليل اين است كه عمده نفت ايران راهي چين مي‌شود و روسيه نيز بعد از تحريم نفتي اروپايي‌ها بازار خود را در چين متمركز كرد و نفت خود را با تخفيفات بسيار عمده به چين فروخت. در اين ميان، اما ايران به دليل اينكه به غير از چين و چند كشور كوچك از جمله سوريه مشتري ديگري ندارد و به همين دليل مجبور شد براي فروش نفت خود تخفيف بيشتري از روسيه بدهد كه همين عامل باعث شد كه ايران نه تنها از افزايش قيمت نفت نفعي نبرد بلكه حتي بازار خود در چين را نيز از دست داد.

عربستان سعودي، اما اگرچه صادركننده مهم نفت به آسياست، اما گاهي در برخي از ماه‌هاي سال قيمت نفت خود را براي آسيايي‌ها افزايش داد تا بتواند بازار خود را در اروپا متمركز و روي جايگزين كردن نفت روسيه سرمايه‌گذاري كند. در واقع در حالي كه پيش از سال ۲۰۲۲ عمده نفت عربستان راهي كشور‌هاي آسيايي از جمله چين و هند مي‌شد در سال ۲۰۲۲ به نظر مي‌رسد كه صادرات نفت عربستان به اروپا دوباره افزايش يافته است.

طبق داده‌هايي كه «اس اند پي گلوبال» و همچنين كِپلر منتشر كرده‌اند صادرات نفت عربستان به اروپا در سال ۲۰۲۲ به بالاترين حد دو سال اخير رسيد و به عنوان مثال طبق گزارش كپلر، در ماه آگوست به روزانه ۷۷۷ هزار بشكه در روز رسيد و به صورت ميانگين در سال ۲۰۲۲ به روزانه ۶۰۰ هزار بشكه رسيده است. اين در حاليست كه ميزان صادرات عربستان به اروپا در سال‌هاي ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ به زير ۵۰۰ هزار بشكه در روز رسيده بود.

صادرات عربستان به اروپا عمدتا از دو مسير صورت مي‌گيرد؛ اول به صورت مستقيم و با تانكر از ترمينال‌هاي اصلي صادراتي عربستان يعني رأس التنوره و ينبوع و دوم از طريق خط لوله سومِد (سوئز مديترانه). در سال ۲۰۲۲ هلند، لهستان، اسپانيا، فرانسه و ايتاليا مهمترين مقاصد نفت عربستان بودند كه هر پنج تاي اين كشور‌ها واردكنندگان اصلي نفت از روسيه بودند. همچنين كشور‌هايي مانند كرواسي، آلمان، يونان، ليتواني، تركيه و انگلستان نيز در سال ۲۰۲۲ نفت عربستان را خريداري كرده‌اند.

با توجه به ممنوعيت كامل واردات نفت روسيه به اروپا به نظر مي‌رسد كه در سال ۲۰۲۳ كشور‌هاي اروپايي نفت بيشتري از عربستان وارد كنند و وزير انرژي اين كشور نيز به اين نكته اذعان كرده و حتي وزير انرژي عربستان مذاكرات خود با كشور‌هاي اروپايي را از مدت‌ها پيش آغاز كرده است.