پيام نفت -رسانه خبري تحليلي نفت، گاز و انرژي : جنگ روسيه و بحران انرژي؛ آيا يك غافلگيري جديد، تصور فعلي دنيا را تغيير خواهد داد؟
جمعه، 14 مرداد 1401 - 05:38 کد خبر:49414
پيام نفت:
گفتگوي پراجكت سينديكيت با «دنيل يرگين»، نويسنده كتاب «نقشه جديد جهان: انرژي، تغييرات اقليمي و تقابل ملت‌ها»؛

 

تا سال ۲۰۳۰، خواهيم دانست كه آيا هيدروژن در آستانه تبديل شدن به يك تجارت بزرگ در حوزه انرژي است يا خير. فناوري و نوآوري ثابت نمي‌ماند. بدون شك غافلگيري جديدي در جايي دور از ديد ما، در حال آماده شدن است كه تصوير را تغيير خواهد داد. اما يك نكته مهم از شيل و انرژي خورشيدي اين است كه نوآوري مي‌تواند دهه‌ها طول بكشد تا به نقطه پيشرفتي برسد كه تأثير كامل آن مشخص شود.
 

پايگاه خبري تحليلي انتخاب (Entekhab.ir) :

جنگ روسيه و بحران انرژي؛ آيا يك غافلگيري جديد، تصور فعلي دنيا را تغيير خواهد داد؟

پراجكت سينديكيت نوشت: با توجه به اينكه جنگ روسيه در اوكراين بازار‌هاي كالا‌ها را مختل كرده و تحولات ژئوپليتيك گسترده‌ترسال‌هاي اخير را پيچيده‌تر كرده است، هيچ كس بهتر از دنيل يرگين براي تشريح چشم‌انداز جديد انرژي نيست. اين موردي است كه او در كتاب جديد خود با عنوان «نقشه جديد جهان: انرژي، تغييرات اقليمي و تقابل ملت‌ها» به آن پرداخته است.

جنگ روسيه و بحران انرژي؛ آيا يك غافلگيري جديد، تصور فعلي دنيا را تغيير خواهد داد؟

به گزارش سرويس بين الملل «انتخاب»، در ادامه اين مطلب آمده است: او همچنين نويسنده كتاب "جايزه: جستجوي حماسي براي نفت، پول و قدرت" است كه برنده جايزه پوليتزر در سال ۱۹۹۱ شد. يرگين يكي از صاحب نظران برجسته جهان در زمينه سياست و اقتصاد انرژي است. او اخيراً با پراجكت سينديكيت در مورد تحولات بازار انرژي پس از همه‌گيري و تهاجم روسيه به اوكراين صحبت كرد.

جنگ روسيه و بحران انرژي؛ آيا يك غافلگيري جديد، تصور فعلي دنيا را تغيير خواهد داد؟

گفتگوي پراجكت سينديكيت با دانيل يرگين  را بخوانيد:

پراجكت سينديكيت (PS): به دليل افزايش عدم اطمينان به ميزان عرضه نفت با توجه به افزايش قيمت انرژي، بحث‌هاي زيادي در مورد اين مسئله وجود دارد كه آيا حمله روسيه به اوكراين انتقال به انرژي "سبز" را تسريع مي‌كند يا آن را به عقب مي‌اندازد. با توجه به شرايط اقتصاد‌هاي بزرگي مانند ايالات متحده، اروپا و چين، آيا در حال حاضر به سناريوي «شتاب» اهميت بيشتري مي‌دهيد يا به سناريوي «بازگشت به عقب»؟ چه تغييراتي در سياست‌ها به احتمال زياد باعث تغيير احتمال هر يك از آن‌ها خواهد شد؟

دانيل يرگين (DY): فكر مي‌كنم پاسخ صحيح هر دو باشد. به وضوح انگيزه جديدي براي توليد برق تجديدپذير وجود دارد و مانند برنامه REPowerEU پس از تهاجم اروپا ادامه خواهد يافت. اما زمان مي‌برد و با برخي از مشكلات زنجيره تامين و افزايش هزينه‌ها مانند ساير بخش‌هاي اقتصاد مواجه خواهد شد. "بازگشت" فرمول كاملا درستي نيست. در عوض، تاكيد مجددي بر امنيت انرژي و تضمين منابع نيز وجود دارد. فراموشي در مورد آن موضوع امنيتي حياتي به پايان رسيده است. فقط آلمان را نگاه كنيد. در نهايت متعهد شده است كه پايانه‌هاي جديد گازي‌سازي را در بنادر خود راه‌اندازي كند كه بدون آن‌ها نمي‌تواند گاز طبيعي مايع را وارد و مستقر كند. يك اصل اساسي امنيت انرژي، تنوع بخشي است، و اين براي اروپا بسيار مهمتر از قبل از تهاجم روسيه است.

PS: اتحاديه اروپا يك مكانيسم تنظيم كربن را در نظر گرفته است، كه مانند تعرفه بر انرژي وارداتي و محصولات كربن فشرده مانند بتن عمل مي‌كند. با توجه به افزايش اخير قيمت ها، آيا همچنان اين روند رو به جلو را مي‌بينيد؟
DY: ما در دوره متفاوتي هستيم. انگيزه براي CBAM همچنان وجود خواهد داشت، اما دولت‌ها اكنون بيشتر نگران هزينه اضافي در اقتصاد خود و افزايش تورم هستند و هنوز مشخص نيست كشور‌هاي در حال توسعه چگونه واكنش نشان خواهند داد.

PS: فعالان زيست محيطي مدت‌هاست كه براي پايان دادن به يارانه سوخت‌هاي فسيلي تلاش مي‌كنند. اما لغو اين سياست‌ها از نظر سياسي دشوار است و بهتر است زماني انجام شود كه قيمت نفت پايين باشد. آيا دولت‌ها شانس بزرگ خود را در سال ۲۰۲۰ از دست دادند، زماني كه قيمت‌ها به شدت كاهش يافت (حتي براي مدت كوتاهي منفي شد)؟
DY: بايد مراقب باشيم در مورد كدام يارانه صحبت مي‌كنيم. يارانه‌هاي اصلي سوخت‌هاي فسيلي آن‌هايي هستند كه - اغلب به دلايل سياسي يا اجتماعي - قيمت‌ها را براي مصرف كنندگان در كشور‌هاي در حال توسعه پايين نگه مي‌دارند. در مقابل، برخي از «يارانه‌هايي» كه گفته مي‌شود شركت‌هاي نفت و گاز حداقل در ايالات متحده دريافت مي‌كنند، همان معافيت‌هاي مالياتي است كه در اختيار ساير صنايع هم هست.

PS: ايالات متحده دو دهه فوق‌العاده را پشت سر گذاشته است، با انقلاب فركينگ و ساير تحولات كه آن را به يك صادركننده خالص و توليدكننده جهاني هيدروكربن تبديل كرده است. بزرگ‌ترين روند‌هايي كه در سال‌هاي آينده بايد در مورد بخش انرژي ايالات متحده، به‌ويژه سوخت‌هاي فسيلي به ميان آيد، چيست؟
DY: فكر كنيد، دو دهه پيش حتي تصور انقلاب شيل را هم نمي‌شد كرد و همچنين كاهش چشمگير هزينه انرژي خورشيدي نيز وجود نداشت. بنابراين، هرگونه پيش‌بيني بايد با درجه‌اي از فروتني ارائه شود. با اين گفته، يكي از پيشرفت‌هايي كه تقريباً در آن وجود دارد اين است كه بخش عمده‌اي از ظرفيت جديد توليد برق در ايالات متحده قابل تجديد خواهد بود. اين كاري است كه شركت‌هاي خدمات شهري انجام مي‌دهند.

چند سال بعد، ممكن است پيشرفت قابل توجهي در زمينه باتري‌ها حاصل شده و تا پايان دهه، بايد مشخص شود كه راكتور‌هاي هسته‌اي مدولار كوچك چه نقشي در تركيب انرژي ايفا خواهند كرد. ايالات متحده احتمالاً يكي از توليدكنندگان عمده نفت و گاز در جهان باقي خواهد ماند، اما تقاضاي بنزين به دليل نفوذ خودرو‌هاي الكتريكي شروع به كاهش خواهد كرد. گاز طبيعي مايع ايالات متحده يكي از پايه‌هاي اصلي تامين انرژي جهاني خواهد بود. ميزان رشد آن نه بر اساس گستردگي منابع، بلكه با ساخت خطوط لوله و تأسيسات مجاز تعيين مي‌شود.

به هرحال، پيشرفت‌هايي در زمينه فن‌آوري‌ها و تكنيك‌هاي جذب كربن حاصل شده است، زيرا اين اتفاق حتما بايد اجرايي شود. تا سال ۲۰۳۰، خواهيم دانست كه آيا هيدروژن در آستانه تبديل شدن به يك تجارت بزرگ در حوزه انرژي است يا خير. فناوري و نوآوري ثابت نمي‌ماند. بدون شك غافلگيري جديدي در جايي دور از ديد ما، در حال آماده شدن است كه تصوير را تغيير خواهد داد. اما يك نكته مهم از شيل و انرژي خورشيدي اين است كه نوآوري مي‌تواند دهه‌ها طول بكشد تا به نقطه پيشرفتي برسد كه تأثير كامل آن مشخص شود.

PS: در پي حمله روسيه به اوكراين، عربستان سعودي درخواست‌هاي ايالات متحده براي توليد نفت بيشتر را رد كرد و ايالات متحده را مجبور كرد تا مذاكرات جديد با ونزوئلا و ايران را بررسي كند. چقدر اين لحظه مي‌تواند اتحادها، روابط و رقابت‌هاي موجود را متزلزل كند؟ آيا بحران‌هاي انرژي به شما نشان مي‌دهد كه دوستان واقعي شما چه كساني هستند؟
DY: روابط آمريكا در خاورميانه در نوسان است. اكنون با سفر جو بايدن، رئيس جمهور آمريكا به عربستان سعودي و اسرائيل، شاهد تغيير خواهيم بود. عوامل زيادي در كار هستند و تنش‌ها مشهود است. احساسي كه در ميان متحدان سنتي منطقه وجود دارد اين است كه منافع ايالات متحده در آنجا كاهش يافته است، زيرا انقلاب شيل آمريكا را اساساً از انرژي مستقل كرده است (البته بايد به خاطر داشت كه، چون تنها يك بازار نفت وجود دارد، ايالات متحده از افزايش قيمت نفت در امان نيست). اين تصور يكي از عواملي بود كه منجر به پيمان صلح ۲۰۲۰ بين امارات متحده عربي و اسرائيل شد. قطعاً نفت در دستور كار سفر بايدن در اولويت بود. اما اين ديدار همچنين پاسخي به اين تصور گسترده بود كه ايالات متحده در حال جدا شدن از منطقه است، در حالي كه روسيه و چين به طور فزاينده‌اي حضور خود را گسترش مي‌دهند و قرار بود نشان دهنده تعامل مجدد آمريكا باشد.

عربستان سعودي به عنوان يكي از رهبران اوپك پلاس (رهبر ديگر روسيه است) نفوذ بسيار زيادي دارد، اما جنگ در اوكراين و كاهش توليد روسيه - و توليد كم برخي از اعضاي ديگر - وضعيت در اين گروه را به طور فزاينده‌اي نامطمئن كرده است. در هر صورت، توافق اوليه اوپك پلاس به شكل فعلي رو به پايان است. مطمئناً مي‌توانيم انتظار داشته باشيم كه نفت بيشتري از عربستان وارد بازار شود، اگرچه ظرفيت اضافي آن‌قدر كه برخي تصور مي‌كنند بزرگ نيست. اينكه آيا نفت بيشتري از ايران وارد بازار شود، بستگي به احياي توافق هسته‌اي دارد كه در حال حاضر بعيد به نظر مي‌رسد. به نظر مي‌رسد كه مذاكرات در كاراكاس به جايي نرسيده است. وقت گذاشتن براي افزايش توليد كانادا، به ويژه آلبرتا، مفيد خواهد بود. در حال حاضرهر بشكه اضافي هم غنيمت است.

PS: چين به‌عنوان بزرگ‌ترين واردكننده نفت و گاز در جهان، منبع عظيم تقاضاي انرژي است. در چند سال آينده به كدام اشكال انرژي بيشتر نياز بوده و اين منابع از كجا تامين خواهد شد؟ آيا خريد گاز روسيه از سوي اروپا هرگونه اقدامي را كه اروپا براي كاهش واردات گاز خود اتخاذ مي‌كند، جبران خواهد كرد؟
DY: اين سوال بسيار به موقع است. در حالي كه چين هدف سال ۲۰۶۰ را براي رساندن ميزان كربن به صفر تعيين كرده است، اما رويكرد "همه موارد" را نيز در مورد انرژي و اطمينان از تامين منابع كافي براي رشد اقتصادي خود دارد. همزمان با ايجاد ظرفيت انرژي‌هاي تجديدپذير، به واردات مقادير فزاينده نفت و گاز براي تكميل توليد داخلي ادامه مي‌دهد؛ و به دنبال انجام اين كار از منابع متنوع، از جمله ايالات متحده است. اما اكنون بيشتر از روسيه وارد مي‌كند، جايي كه نفت با تخفيف فروخته مي‌شود.

چين مي‌تواند مقدار بيشتري از صادرات گاز مايع قطب شمال روسيه را جذب كند. اما ساخت يك خط لوله جديد بزرگ براي برداشت گازي كه بايد به اروپا مي‌رفت، احتمالاً يك پروژه پنج ساله است. ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهور روسيه قبلاً به صراحت گفته كه قصد دارد چنين خط لوله‌اي را پيش ببرد. با توجه به كوچكتر شدن بازار اروپايي، پوتين به اين خط لوله نياز خواهد داشت.

PS: صحبت‌هاي زيادي در مورد دهه ۱۹۷۰ وجود دارد، زماني كه جنگ‌ها و انقلاب‌ها در كشور‌هاي تامين كننده نفت باعث ركود تورمي در اقتصاد‌هاي بزرگي مانند ايالات متحده شد. لحظه كنوني چه شباهتي به دهه ۱۹۷۰ و اساساً چه تفاوتي با آن دارد؟
DY: قطعا شباهت‌هايي وجود دارد. بار ديگر، در دوراني عميقا پر خطر، لحظه تغيير نظم در سياست جهاني هستيم. جهان ديگر با قبل متفاوت خواهد بود، همانطور كه در دهه ۱۹۷۰ بود.

شباهت عرضه نيز وجود دارد. بحران سال ۱۹۷۳ (ناشي از تصميم سازمان كشور‌هاي عربي صادركننده نفت براي تحميل تحريم نفتي عليه ايالات متحده و سايرين در پاسخ به جنگ اكتبر) در زماني رخ داد كه بازار جهاني نفت از قبل به شدت فشرده بود و ظرفيت اضافي نداشت.. به همين ترتيب، پوتين جنگ خود را در زمان بازار‌هاي فشرده آغاز كرد كه ممكن است بخشي از محاسبات او باشد، زيرا او هميشه به تجارت انرژي توجه زيادي داشته است.

اما تفاوت‌هاي بزرگي نيز وجود دارد. وضعيت امروز نه تنها شامل نفت، بلكه گاز طبيعي و زغال سنگ است كه در دهه ۱۹۷۰ چنين نبود. علاوه بر اين، تنش فزاينده و درگيري بالقوه بين دو ابرقدرت هسته‌اي را نشان مي‌دهد كه در سال ۱۹۷۳ چنين مسئله‌اي مطرح نبود. پوتين در اشاره به توانايي روسيه در تسليحات هسته‌اي ترديدي نداشت، چيزي كه عميقاً نگران كننده است.
پيشنهاد امروز

PS: اكنون امنيت انرژي سرلوحه‌اي همگاني است، دولت‌ها در سرتاسر جهان در تلاش هستند تا نه تنها منابع انرژي، بلكه كالا‌هاي حياتي مانند مواد معدني مورد استفاده در خودرو‌هاي الكتريكي و پنل‌هاي خورشيدي را نيز تضمين كنند. آيا ما وارد دوره جديدي از جنگ‌ها و درگيري‌هاي منابع محور مي‌شويم؟
DY: من تا اين حد دور نمي‌روم، اما در حال حاضر وارد دوره جديدي از رقابت منابع مي‌شويم. تنها كاري كه بايد انجام دهيد اين است كه گزارش‌هاي دولتي در مورد مواد معدني حياتي را بخوانيد. تغيير به سمت انرژي‌هاي تجديدپذير و خودرو‌هاي الكتريكي منجر به افزايش شديد تقاضا براي مواد معدني خواهد شد. اين بدان معناست كه افزايش عظيمي در استخراج، پردازش و حمل و نقل، با نياز به زنجيره‌هاي تامين جديد پيچيده، وجود خواهد داشت.

ما به تازگي يك مطالعه جديد بزرگ در مورد رشد تقاضا براي مس را تكميل كرديم. پاسخ جالب است. همه ما با رقابت‌ها و تنش‌هاي ژئوپليتيكي نفت و گاز آشنا هستيم. در حال حاضر بديهي است كه تنش‌هاي ژئوپليتيكي جديدي با محوريت مواد معدني مورد نياز براي دستيابي به هدف كربن صفر وجود خواهد داشت.

PS: همانطور كه اغلب اتفاق مي‌افتد، جنوب جهان، به ويژه آفريقا، بار عمده تحولات جهاني امروز را به ويژه در قالب كمبود مواد غذايي به دوش مي‌كشد. اما آفريقا از نظر كالا‌هايي كه اكنون تقاضاي بالايي دارند نيز غني است. آيا اقتصاد‌هاي بزرگ آفريقايي آماده سرمايه‌گذاري روي مواد معدني آينده هستند يا قرار است از نفرين منابع طبيعي رنج ببرند؟
DY: اجتناب از نفرين منابع يك چالش است. اجتناب از آن در يك كشور در حال توسعه كار و اجماع زيادي مي‌طلبد. اما مشكل ديگري نيز وجود دارد: شكاف فزاينده شمال-جنوب بر سر سياست آب و هوا، به ويژه با توجه به در دسترس بودن منابع مالي براي مواردي مانند خطوط لوله گاز طبيعي، چنين سرمايه‌گذاري‌هايي را براي توسعه بسيار مهم مي‌كند، زيرا به مردم اجازه مي‌دهند از آشپزي با چوب و توليد زباله دوري كنند.

كشور‌هاي در حال توسعه بيش از يك ضرورت دارند. آن‌ها علاوه بر مديريت تغييرات آب و هوايي، به كاهش فقر، تحريك رشد اقتصادي و بهبود سلامت نيز نياز دارند. اگر درآمد سرانه شما يك دهم اروپا باشد، ممكن است اولويت‌هاي شما متفاوت شود.

PS: كنفرانس سال گذشته تغييرات آب و هوايي سازمان ملل متحد (COP۲۶) با توافق كشور‌ها براي بازگشت به تعهدات بلندپروازانه‌تر و ملموس‌تر براي كربن زدايي به پايان رسيد. اكنون كه اولويت‌هاي سياسي دستخوش چنين تغيير ناگهاني شده، انتظار داريد در اواخر امسال از COP۲۷ در مصر چه نتيجه‌اي بگيريد؟
DY: اجلاس COP۲۶ در حالي اتفاق افتاد كه اروپا و آسيا در ميانه يك بحران انرژي به سبك جديد بودند - بحراني كه شامل كمبود گاز طبيعي، زغال سنگ و نفت به دليل افزايش تقاضا ناشي از خروج اقتصاد جهاني از كرونا بود. COP۲۷ ممكن است در زماني اتفاق بيفتد كه هنوز جنگ در اوكراين ادامه دارد. من فكر مي‌كنم كه تمركز بر گاز طبيعي، جذب متان، و جذب كربن و همچنين بررسي موضوع تامين منابع تعهد شده براي تامين مالي انتقال انرژي، مطرح خواهد شد. اما اين‌ها فقط حدس است. من مي‌دانم كه در حال حاضر كار زيادي براي آماده شدن براي COP۲۷ در حال انجام است. در زمان وقوع رويداد، مصر، مانند ساير كشورها، ممكن است بيشتر بر فوريت بحران جهاني غذا و چالش‌هاي اجتماعي ناشي از آن و مقابله با تورم غيرقابل حل و آشفتگي اقتصادي كه به راه انداخته، تمركز كند.