رويداد۲۴ با اينكه سند ۲۷ صفحهاي توافق آماده امضا بوده، اما ديپلماتها هنوز در مورد يك مساله كليدي ميان ايران و آمريكا به نتيجه نرسيدهاند و آن موضوع وضعيت يال قدرتمند نيروهاي نظامي ايران يعني سپاه پاسداران انقلاب اسلامي است. ايالات متحده آمريكا در زمان رياست جمهوري ترامپ ذيل كمپين حداكثر فشار عليه ايران بعد از حروج اين كشور از برجام، سپاه را در فهرست گروههاي تروريستي قرار داد. حال بعد از گذشت سه سال، مساله خروج اين نيروها از فهرست تروريستها به معضل نهايي احياي برجام در دولت بايدن تبديل شده است. دليل آن هم حساسيت بالاي سياسي موضوع در هر دو پايتخت يعني واشنگتن و تهران است. اين حساسيت عملا رسيدن به يك اجماع را غير ممكن و غير واقع بينانه كرده است.
موضوع اصلي اين است كه تحريمهايي كه برچسب تروريستي داشتند در توافق برجام اصلي هم برداشته نشده بودند. آمريكا تعداد زيادي از تحريمها عليه ايران را بعد از برجام سال ۲۰۱۵ با اين بهانه كه تحريمها ارتباطي به توافق نداشته نگه داشته بود، اما الان تهران معتقد است موضوع تحريمها در هم تنيده شده است.
يك مقام آمريكايي نزديك به موضوع كه نامش برده نشده، به پوليتيكو گفته موضع آمريكا اين است كه تا زماني كه ايران قبول نكند اقداماتي براي رفع نگرانيهايي وراي برجام انجام دهد واشنگتن حاضر نيست سپاه را از فهرست گروههاي تروريستي خارج كند، چون اين كار هم در واقع در چارچوب برجام نيست. اين مقام آمريكايي تاكيد كرده موضع آمريكا تغيير ناپذير است به ويژه اينكه تهديدهاي جاري سپاه عليه آمريكا همچنان ادامه دارد.
نشريه آمريكايي پوليتيكو هم در گزارشي به قلم استفاني ليختن اشتاين خبرنگار حاضر در وين كه از نزديك مذاكرات را رصد ميكرده، نوشته نبايد فراموش كرد كه دولت بايدن با يك اجماع دو حزبي در خصوص عدم خروح سپاه از فهرست گروههاي تروريستي مواجه است. هر دو حزب دموكرات و جمهوريخواه معتقدند سپاه بايد در فهرست بماند. مقام آمريكايي به پوليتيكو گفته بايدن بعيد است در اين موقعيت دست به خروج سپاه از ليست تروريستي ذيل چارچوب مذاكرات برجام بزند.
همين بنبست در واقع مذاكرات وين را كه چند ماه پيش به نظر به مراحل پاياني رسيده بود را متوقف كرده است. مذاكرات در واقع درست زماني متوقف شد كه روسيه در خلال مناقشه اوكراين درخواستهايي را از طرف آمريكايي مطرح كرد. روسيه از آمريكا خواست ضمانتهايي براي كارهاي آتي با ايران ارائه كند. اما اين بنبست نبود كه كار را متوقف كرد بلكه برچسب تروريستي بر سپاه به بلندترين مانع بر سر راه برجام تبديل شده است.
بيشتر بخوانيد: دولت رئيسي به امضاي توافق هستهاي بدون خروج سپاه از ليست تحريمها تن ميدهد؟
پوليتيكو در گزارش خود نوشته واشنگتن در ابتدا پيشنهاد خروج سپاه از فهرست تروريستي را در ازاي عقبنشيني ايران از حمله به مواضع آمريكاييها در منطقه و توقف طرح انتقامگيري از مقامات سابق آمريكا كه در ترور سردار سليماني دست داشتند مطرح كرده بوده، اما ايران با اين پيشنهاد مخالفت كرده است.
انريك مورا مقام اتحاديه اروپا و هماهنگ كننده مذاكرات غير مستقيم بين ايران و آمريكا اين پيشنهاد را بين دو طرف مبادله كرده بود و همين يك ماه پيش هم همه تلاشش را براي رسيدن به يك راه حل بين تهران و واشنگتن به كار بسته بود، اما مذاكرات همچنان متوقف است.
حسبن اميرعبداللهيان وزير خارجه ايران و جوزف بورل مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا به تازگي درباره احتمال برگزاري يك نشست با هم صحبت كردهاند. وزير خارجه ايران در تماس تلفني به بورل گفته دولت آمريكا بايد شجاعت اصلاح سياستهاي اشتباه كاخ سفيد را داشته باشد. شكي نيست كه دولت ايران به دنبال رسيدن به يك توافق پايدار، قوي و خوب است.
اما وضعيت در واشنگتن، گره در كار ايجاد كرده است. تعداد زيادي از سناتورهاي جمهوريخواه به علاوه برخي سناتورهاي كليدي حزب دموكرات به كاخ سفيد فشار ميآورند كه سپاه را از فهرست گروههاي تروريستي خارج نكند. جو منچين سناتور دموكرايت اخيرا در نامهاي به آنتوني بلينكن وزير خارجه آمريكا گفته «بگذاريد روشن بگويم سپاه يك سازمان تروريستي است. ما نبايد در استفاده از ابزار رفع تحريمها، با هدف چالش انرژي كنوني، كوتهنظرانه رفتار كنيم.»
اشاره اين سنانور آمريكايي در واقع به مساله كمبود سوخت بعد از آغاز جمله روسيه به اوكراين است. احياي برجام جريان انرژي به بازار نفت و جريان فروش نفت به كشورهاي متحد واشنگتن را به حالت قبل برميگرداند، از اين رو متحدان آمريكا به شدت به دنبال احياي برجاماند.
به گزارش رويداد۲۴ تحليلگران سياسي پيشنهاد كردهاند كه ذيل برجام يك توافق ديگر براي مذاكره بر سر خروج سپاه از گروههاي تروريستي ايجاد شود و به اين ترتيب در مذاكراتي ديگر اين مساله مورد بررسي قرار بگيرد، اما همزمان برجام هم با موفقيت احيا شود.
كلسي دونپورت مدير يكي از دپارتمانهاي انجمن كنترل سلاح در آمريكا ميگويد اگر چشمانداز احياي برجام از بين برود، بحران هستهاي تشديد ميشود و احتمال يك درگيري دراماتيك بالاست. احياي برجام تنها گزينه براي جلوگيري از در گرفتن بحران هستهاي است.
تحليلگران و مقامات دولتي در آمريكا هشدار دادهاند كه زمان براي احياي برجام رو به پايان است. بيش از ۴۰ تحليلگر امور بينالملل و مقام سابق دولت در آمريكا در نامهاي سرگشاده هشدار دادهاند كه ايران در حال حاضر ظرف يك تا دو هفته به سطح اورانيوم غنيشده لازم براي بمب دست پيدا ميكند.
ايران هميشه گفته برنامه هستهاياش صلحآميز است و قصد توليد بمب اتم ندارد. با اين حال آژانس بين المللي انرژي اتمي اخيرا دسترسيهايش براي بازرسي سايتهاي هستهاي ايران را از دست داده است و به همين دليل برخي مفسران معتقدند فعاليتهاي كنترل نشده ايران و به افزايش است.
خبرنگار پوليتيكو گفته متن پيشنويس توافق با ميانجيگري اروپا بيش از يك سال است كه نوشته شده و شامل مواردي از جمله بازگشت آمريكا و ايران به تعهداتشان ذيل برجام است. همه جزييات فني اين پيشنويس به تاييد طرفهاي توافق يعني بريتانيا، فرانسه، آلمان، ايران، روسيه، چين و آمريكا رسيده بود.
يك مقام ارشد آمريكايي كه در جريان مذاكرات نقش داشته به پوليتيكو گفته «كساني كه خودشان را وقف مذاكرات كرده بودند خسته شدند، چون به يك توافق خيلي خوب به نفع همه طرفها دست پيدا كرده بودند، اما اين توافق براي مسائلي كه هيچ ارتباطي هم به مسائل هستهاي و برجام ندارد، به گروگان گرفته شده است.»