خبرگزاري مهر - گروه استان‌ها- سجاد محمودي: پارس جنوبي مجموعه‌اي از مجتمع‌هاي پالايشگاهي و پتروشيمي‌ها است كه طرح توسعه‌اي آن در سال ۱۳۷۶ آغاز و اكنون از آن به عنوان پاشنه آشيل توسعه و ارزآوري كشور ياد مي‌شود.
بزرگترين شركت‌هاي صنعت انرژي و بورس ايران در اين منطقه واقع شده و استان بوشهر را به تنهايي در صدر جدول تحقق بودجه‌اي كشور تكيه داده است.
عمده شركت‌هاي اين منطقه از ميدان گازي پارس جنوبي به عنوان بزرگترين ميدان گازي جهان تغذيه مي‌كنند و دو كشور ايران و قطر در برداشت از اين ميدان با هم رقابت تنگاتنگي نيز دارند.
حدوداً يك دهه است كه كارشناسان نسبت به افت فشار مخزن پارس جنوبي هشدار مي‌دهند و علي رغم گزارش‌هاي تخصصي متعدد و ترسيم آينده اين پيش آمد، دولت‌ها تدبيري براي نگهداشت توليد اين مخزن نداشته و ندارند.
مخازن گازي حين برداشت و به مرور زمان با افت فشار مواجه مي‌شوند كه در مواردي با نزديك شدن فشار مخزن به فشار خط توليد (ورودي سكو و پالايشگاه) مقدار گاز خروجي مخزن كاهش يافته و حتي ممكن است پس از سال‌ها ديگر توليد از مخزن مذكور اقتصادي نباشد و توليد متوقف شود.
چندين دهه است كه مجتمع‌هاي پالايشگاهي و پتروشيمي در حال مكيدن جان اين مخزن هستند ولي براي نگهداشت اين توليد هيچ اقدام مؤثري را در پيش نگرفته‌اند و مسئولين صرفاً در قامت مجري خبر، مشغول خبرخواني هستند و گويي اين وظيفه بر گرده مردمي است كه اين مجتمع‌ها بلاي جانشان شده و مي‌بايست خود اقدام به نگهداشت توليد مهمانانشان كنند.
افت فشار ميدان گازي پارس جنوبي آغاز شده است. كشور قطر براي جبران افت فشار، اقدام به نصب سكوهايي جهت جبران افت فشار كرده و امسال نيز براي افزايش ۴۰ درصدي استحصال گاز از مخزن برنامه ريزي مي‌كند ولي از طرفي كشور ايران كماكان، رويه خود را بر استفاده حداكثري و استحصال، بدون اينكه براي افت فشار آن تدبيري بيانديشد استوار كرده است و اين زنگ خطري است.
سالانه توليد يك فاز پارس جنوبي را از دست مي‌دهيم
مديرعامل شركت نفت و گاز پارس با اشاره به برنامه‌ريزي براي حفظ و نگهداشت توليد گاز در پارس جنوبي اظهار داشت: در بخش فراساحل پارس جنوبي ۳۷ سكوي گازي، ۳۴۰ حلقه چاه، سه هزار و ۲۰۰ كيلومتر خط لوله و ۵۰ رديف عملياتي در حال بهره‌برداري است.
محمد مشكين‌فام از رسيدن ميزان توليد گاز از پارس جنوبي به ۷۰۰ ميليون مترمكعب خبر داد و اضافه كرد: روزانه ۷۰۰ هزار بشكه ميعانات گازي از پارس جنوبي توليد مي‌شود كه متناسب با ميزان توليد روزانه گاز متغير است.
وي مهرماه امسال در نشست با مديرعامل شركت نفت ايران با ابراز نگراني از وضعيت توليد گاز پارس جنوبي براي سال‌هاي آينده گفت: توليد گاز از پارس جنوبي به پيك ظرفيت رسيده، اما از چهار سال آينده، پيش بيني مي‌شود، سالانه به اندازه يك فاز پارس جنوبي (۲۸ ميليون مترمكعب) با افت توليد مواجه شود.
حفظ و نگهداشت توليد از پارس جنوبي
مديرعامل شركت نفت و گاز پارس تحقق استمرار توليد گاز را نيازمند اجراي دو راهكار حفظ و نگهداشت توليد از پارس جنوبي و توسعه ديگر ميدان‌هاي گازي عنوان كرد.
مشكين‌فام گفت: تا كنون ۱۵ درصد گاز درجاي ميدان معادل ۶۲ تريليون فوت مكعب برداشت شده است، با تأسيسات موجود پارس جنوبي مي‌توان ۵۰ درصد گاز درجاي ميدان را كه حدود ۲۱۰ تريليون فوت مكعب محاسبه شده است، برداشت كرد.
پيامدهاي افت فشار پارس جنوبي
به واسطه ميدان پارس جنوبي، يك هاب اشتغال در جنوب كشور تشكيل شده است. افت فشار پارس جنوبي مساوي با افت توليد محصولاتي همچون اتان، متان، پروپان، بوتان و ميعانات گازي است كه هر كدام گستره وسيعي از صنايع پايين دستي را خوراك دهي مي‌كنند.
امروزه كشور ايران، ضمن برخورداري از منابع عظيم گازي، به دليل برخورداري از صنايع انرژي بر، با انحراف و تراز منفي توليد گاز روبروست كه اوج آن را با كاهش خوراك دهي به صنايع در زمستان شاهد بوده‌ايم.
برخي كشورها ضمن برخورداري از منابع، استراتژي واردات را در نظر مي‌گيرند. از آنجا كه در فضاي رسانه، واردات گاز توسط ايران يك نكته منفي قلمداد مي‌شود ليكن با توضيحات بالا و ذكر يك مثال عيني، اين كار يك استراتژي خوب و كارآمد است هر چند كه هر وارداتي، سيطره كشور صادركننده بر واردكننده را در معادلات در پي خواهد داشت.
در صورتي كه براي افت توليد پارس جنوبي چاره انديشي نشود پيامدهايي همچون تعديل‌هاي عظيم نيروي انساني، كاهش شديد درآمد دولت از طريق افت توليد پالايشگاه‌ها و متعاقباً پتروشيمي‌ها، افزايش نقدينگي تورم زا بواسطه عدم استقبال از سهام زنجيره وار اين صنايع، كاهش مبالغ مصوب مسئوليت‌هاي اجتماعي و كاهش راندمان توليدات انرژي بر خصوصاً برق، سيمان، خودرو و… محتمل است.
تا دير نشده تدبير شود
از آنجايي كه اين ميدان سهم عظيمي از درآمد، توليد، اشتغال كشور را به خود اختصاص داده است به نظر مي‌رسد استحصال صرف گاز، بدون سرمايه گذاري در نگهداشت علي رغم تدابير طرف مقابل، در آينده بحران امنيتي را رقم و بدون شك دولت‌هاي بعد را زمين گير خواهد كرد.
براي نگهداشت توليد، عمدتاً از دو روش كاهش فشار خط توليد و نصب كمپرسورهاي با تكنولوژي بالا و استفاده مي‌شود.
بر اساس گفته كارشناسان امر، از آنجا كه پالايشگاه‌ها براي پايداري توليد، تحت پارامترهاي فرآيندي (دما، فشار، شدت جريان و …) خاصي راهبري مي‌شوند، افت فشار خط توليد به عنوان راه حلي مقطعي، مشكلاتي را ايجاد مي‌كند كه مجموعاً ناپايداري توليد را رقم خواهد زد.
راه حل ديگر كه معمول بوده ولي با هزينه زيادي نيز همراه است، نصب كمپرسورها (نصب بر روي پلتفرم و سكوهاي بسيار عظيم) است كه در طرح توسعه‌اي فاز ۱۱ پارس جنوبي گنجانده شده بود ولي با خروج توتال، اين مهم محقق نشد.
احداث ايستگاه‌هاي تقويت فشار گاز
مديرعامل شركت ملي نفت ايران با اشاره به تلاش‌هاي صورت گرفته براي جبران افت فشار در پارس جنوبي اظهار داشت: ميدان گازي پارس جنوبي منبع ۷۰ درصد توليد كشور است.
محسن خجسته مهر اضافه كرد: با حفاري چاه‌هاي جديد، اقدام‌هاي مهندسي نفت از جمله اسيدكاري و… مي‌توان تا حدودي از افت طبيعي توليد جلوگيري كرد.
وي افزود: مهمترين كاري كه بايد انجام دهيم احداث ايستگاه‌هاي تقويت فشار گاز است كه يك اقدام اساسي محسوب مي‌شود. اگر اين كار را در بخش دريا انجام دهيم ۲۰ ميليارد دلار و در خشكي به ۱۰ ميليارد دلار سرمايه نياز داريم.
مديرعامل شركت ملي نفت ايران كه در عسلويه در جمع اعضاي كميسيون انرژي سخن مي‌گفت، تصريح كرد: براي افت توليد از پارس جنوبي، سناريوي جبراني داريم كه اگر انجام ندهيم سال ۱۴۰۴ وارد كننده گاز خواهيم شد.
وي بيان كرد: طرح ضربتي افزايش توليد ۱۰ ميدان گازي مناطق نفت مركزي ايران، طرح توسعه ميدان گازي كيش و خط لوله انتقال گاز، طرح توسعه ميدان گازي پارس شمالي، طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبي، طرح‌هاي توسعه ميادين گازي فرزاد الف و ب، در اين موارد در مجموع ۳۶۶ ميليون مترمكعب در روز به توليد گاز كشور افزوده مي‌شود كه در مجموع ۵۴ ميليارد دلار سرمايه نياز دارد.
همه پاي كار باشند
به نظر مي‌رسد صنايع گازي پارس جنوبي هم اكنون در اوج نقطه توليد خود قرار دارند و اين نگهداشت، مستلزم تدابيري است كه از ديد صنعت نفت هزينه، از ديد مردم وظيفه و از ديد صنايع پايين دستي سرمايه گذاري قلمداد مي‌شود. درآمد ساليانه صنايع پايين دست اين ميدان به اندازه ايست كه به راحتي هزينه نگهداشت توليد چند ميدان با اين ابعاد را مي‌تواند پوشش بدهد.
استان بوشهر ضمن برخورداري از اين صنعت و اين تحقق درآمدي، در بديهيات خود وامانده است و به نظر مي‌رسد با افت توليد و درآمد، توسعه كم فروغ كنوني نيز متوقف و مشكلات جديدي را براي اين استان و كشور در ابعاد امنيت ملي به وجود خواهد آورد.
مي‌طلبد استاندار بوشهر در هيئت دولت اين پيشامد را تبيين، نمايندگان كميسيون انرژي مجلس و سازمان منطقه ويژه انرژي پارس با قيد فوريت، شركت‌هاي حاضر را راهبردي و با رايزني، وزارات دفاع (داراي مالكيت ۲۷ درصدي بر صنعت پتروشيمي)،نفت (داراي مالكيت ۲۶ درصدي بر صنعت پتروشيمي)،وزارت كار (داراي مالكيت ۲۱ درصدي بر صنعت پتروشيمي) و… شركت‌هاي خصوصي (داراي مالكيت پنج درصدي بر صنعت پتروشيمي) را قانع به اين هزينه كرد تا شاهد بروز اين بحران نباشيم.