در فاصله ١٣٠ كيلومتري جنوب غربي شهر بيرجند معدني بنام معدن مس قلعه زري واقع شده است اين معدن حدود 70 سال قبل توسط مرحوم زاهدي كشف و با همكاري يك شركت ژاپني به بهره برداري رسيد. محتويات اين معدن زير زميني عبارتند از مس ، نقره و طلا؛  در سال هاي ١٣٨٠ تا ١٣٨٣ به دليل افت قيمت محصول، برخي مشكلات مديريتي و هزينه هاي بالاي استخراج اين معدن به زيان دهي رسيد و زيان انباشته آن به حدي رسيد كه معدن به مدت چند سال تعطيل شد و بيش از ٧٠٠ نفر از كاركنان معدن بيكار شدند

 

تعطيلي معدن روي اقتصاد منطقه نيز تاثير منفي گذاشت چرا كه ميلياردها تومان درآمدي كه از طريق معدن در زندگي مردم منطقه جاري بود متوقف شد خريد و رونق اقتصادي آن منطقه از كار افتاد. بيكاري و عوامل محيطي منجر به اين شد كه ده ها نفر از كاركنان معدن مسلح شده و با تشكيل گروه به قاچاق مواد مخدر پرداختند  بخش انتهاي جنوبي معدن به بارانداز مواد مخدر تبديل شد و درگيري مسلحانه بين نيروهاي انتظامي و اطلاعاتي با اشرار شروع به اوج گيري نمود و تعدادي در اين درگيري ها كشته و زخمي شدند. با توافقي كه بين مديران معدن و IMIDRO حاصل شد در سال ١٣٨٣ مهندس مولابيگي مدير عامل شركت مس ميناكان شد و شروع به راه اندازي معدن نمودند،  در مدت كوتاهي و با وجود تنش ها و مشكلات ناشي از راه اندازي مجدد، معدن با سعي و تلاش فراوان راه اندازي شد برخي كاركنان كه جذب گروه هاي مسلح شده بودند در معدن مشغول كار شدند  حتي برخي سران گروه هاي مسلح با دريافت امان نامه در پائين ترين طبقات معدن مشغول بكار شدند  اين معدن زير زميني در عمق ٢٠٠ تا ٢٥٠ متري زير زمين در تونل هاي با طول صدها متر يا يك كيلومتري در طبقات مختلف بهره برداري مي شد. در اوايل راه اندازي مجدد معدن شنيدم شبي درگيري شديدي در جاده خاكي بيرجند به قلعه زري رخ داد و در همان زمان كاميون حمل ديناميت در حال حركت به سمت معدن بود. بدون ديناميت امكان استخراج از آن معدن وجود نداشت در اوج درگيري و تيراندازي بين اشرار و نيروي انتظامي  يك تويوتاي گروه هاي مسلح كه مسلح به تيربار بود خود را به كاميون حمل ديناميت رسانيد و شخص تيربارچي با پارچه اي پوشانيده بر سر و صورت به راننده كاميون گفت سريع به سمت معدن حركت كن من پشت سرت مي آيم  و كاميون را سالم از معركه خارج و به معدن رسانيد و برگشت . علت اين كار را پرسيدم گفتند چون بسياري از نزديكان و اقوام اينها در معدن كار مي كنند و رزق و روزي و زندگيشان از طريق اين معدن تامين مي شود اينها نمي خواهند تحت هيچ شرايطي معدن كه در حال راه اندازي است دوباره تعطيل شود. به مرور همين افراد با دريافت امان نامه  استخدام و جزو بهترين و انقلابي ترين نيروهاي معدن شدند 

 

بنده در آن مقطع بازرس ويژه وزير صنايع و معادن و بعد عضو و رئيس هيات مديره شركت مس ميناكان(قلعه زري) بودم، بعد از مدتي با پيگيري هاي خوب مهندس مولابيگي و همكاري مناسب مسئولين محترم استان خراسان جنوبي، جاده بيرجند به معدن آسفالت شد، در روزهاي اوليه راه اندازي معدن خودرو هاي اندكي در منطقه تردد مي كردند و ماشين كه وارد منطقه معدن مي شد بچه هاي كوچك به دنبال خودرو ها مي دويدند و بعضا اين بچه ها كفش هم نداشتند اما با رونق گرفتن كار معدن  و آسفالت شدن جاده قلعه زري به بيرجند به مرور مديران و كاركنان معدن شروع به خريدن خودرو نمودند و با افزايش تعداد خودروها و تردد مستمر خودروها در مسير بيرجند امنيت جاده بيشتر و بيشتر مي شد  از ديگر اقدامات مهمي كه توسط مديريت شركت پيگيري شد همكاري با طرح مسكن مهر و ساخت يك شهرك در شهر خوسف(نزديك بيرجند) براي بازنشستگان معدن بود كه اقدام ارزشمندي بود و تعلق خاطر كاركنان به شركت را افزايش داد اقدام ديگر ساخت درمانگاه مناسب و مجموعه ورزشي با همكاري خوب مسئولين استانداري و ساير مديران استان بود با اين خدمات ماندگار و ارزشمند منطقه معدن مس قلعه زري كه تا چند سال قبل از آن  جولانگاه گروه هاي مسلح و قاچاقچيان مواد مخدر و درگيري خونين با مسئولين امنيتي بود به بزرگترين و مجهز ترين پايگاه بسيج شرق كشور تبديل شد حدود ٤٠٠ نفر عضو فعال بسيج شدند و  در واقع معدن به يكي از بزرگترين  محل هاي تجمع نيروهاي زبده دوستدارنظام و ميهن در شرق تبديل شد نيروهايي كه ضمن كار و تلاش شبانه روزي با زبدگي جسمي و تعليمات نظامي معادلات منطقه را تحت تاثير خود قرار مي دادند. به دليل رضايت مردم از عملكرد نظام در آن حوزه در همه انتخابات تا حدود 90 درصد مردم منطقه  به نامزد مد نظر جريان انقلابي راي داده اند. محل زندگي خانواده كاركنان معدن در جوار معدن بود و بخش عمده اي از هزينه هاي زندگي خانواده نيز توسط شركت تامين مي شد حتي واحدهاي مسكوني محل زندگي كاركنان نيز متعلق به شركت بود كه در اختيار كاركنان قرار گرفته بود، تا اين مقطع شركت به ثبات و سود دهي رسيده بود.  در سال 1388 كه مديريت شركت در اختيار بخش خصوصي قرار گرفت هيات مديره مصوبه  اي  را تصويب و ابلاغ نموديم كه بر اساس آن تا ميزان مشخصي (ميانگين ماه هاي گذشته ) كنسانتره توليد شود همان حقوق و مزايا پرداخت شود و هر چه از آن ميزان پايه  توليد بيشتر شود به نسبتي پاداش به مديران و سرپرستان  و كاركنان پرداخت شود، با اين مصوبه  توليد شركت در حد قابل توجهي افزايش يافت و آن شركت با وجود داشتن زيان انباشته به سود كم سابقه اي تا آن مقطع دست يافت، اين خاطره ماندگار نشان دهنده نقش اشتغال پايدار در پايبندي به نظام و تاثيرات آن بر توسعه فكري فرهنگي مردم مناطق مختلف كشور را نشان مي دهد. با ايجاد اشتغال مولد در معادن مختلف استان هاي مرزي و صنايع معدني و صنايع پائين دستي پتروشيمي مي توان اشتغال گسترده اي ايجاد نمود

 

منبع