هاآرتص نوشت: حسين اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه ايران از سفر خود به سوريه، مصر و روسيه با خبرهاي خوب بازگشت و گفت: مذاكرات بين عربستان سعودي و ايران روند خوبي را طي كرده است. سعيد خطيب زاده، سخنگوي وزارت امور خارجه جزئيات بيشتري را مطرح كرد و گفت كه مذاكرات "بدون وقفه" پيش رفت و بر روابط بين ايران و كشورهاي منطقه، عمدتا كشورهاي خليج فارس متمركز بود و جنگ يمن نيز مورد بحث قرار گرفت.
به گزارش سرويس بين الملل «انتخاب»؛ در ادامه اين مطلب آمده است: خطيب زاده اضافه كرد: رياض و تهران قبلاً تعدادي توافقنامه امضا كرده اند. به گفته منابع ديپلماتيك كه با روزنامه نگاران عرب صحبت كرده اند، انتظار مي رود به زودي كنسولگري ها در دو كشور باز شود. انتظار مي رود ظرف چند هفته توافق عادي سازي روابط دو كشور به طور كامل حاصل شود و سفارتها نيز در پي آن بازگشايي شوند.
اگر مذاكرات بين خاندان سعود و جمهوري اسلامي ايران به توافق و عادي سازي روابط منجر شود، آخرين فصل ائتلاف ضد ايراني نيز حل و فصل خواهد شد. اسرائيل به شدت بر اين ائتلاف كه خود را عضوي غير رسمي در آن مي دانست، متكي بود. تا جايي كه تل آويو به تجديد روابط عربستان با اسرائيل اميدوار بود.
ديدارهاي عربستان و ايران به صورت مخفيانه در ماه آوريل آغاز شد. سه دور مذاكرات انجام شده است كه آخرين دور آن در اواخر سپتامبر و پس از روي كار آمدن ابراهيم رئيسي، رئيس جمهور جديد ايران صورت گرفت. پيش بيني مي شود كه دور ديگري از مذاكرات تا چند روز ديگر انجام شود. رئيسي حتي در مبارزات انتخاباتي رياست جمهوري خود، ... گفت كه سياست خارجي وي بر اصلاح روابط ايران با همسايگان به ويژه عربستان متمركز است. در همين حال، سلمان بن عبدالعزيز آل سعود پادشاه عربستان در سخنراني ماه گذشته خود در مجمع عمومي سازمان ملل متحد گفت كه رياض خواهان روابط خوب با ايران است. اين روابط در سال 2016 پس از حمله معترضان به سفارت عربستان سعودي در تهران و كنسولگري اين كشور در مشهد در واكنش به اعدام روحاني و فعال برجسته شيعه، شيخ نمر النمر در عربستان سعودي قطع شد.
با پيشرفت جنگ يمن بين نيروهاي دولتي تحت حمايت عربستان سعودي و امارات متحده عربي از يك طرف و حوثي ها كه توسط ايرانيان حمايت و تأمين مالي مي شوند از طرف ديگر، روابط رياض-تهران رو به وخامت گذاشت. آرزوي عربستان براي پايان دادن به جنگ با يك پيروزي گسترده، بر اثر تصرف بخش هاي وسيعي از يمن از جمله صنعا توسط حوثي ها بر باد رفت.
عربستان سعودي كه جنگ را به عنوان بخشي از استراتژي ضد ايراني خود آغاز كرد، طي چهار سال نه تنها هدف حوثي ها كه موشك هايي را به سمت اهداف استراتژيك عربستان شليك كردند، قرار گرفت بلكه در كنگره آمريكا نيز با واكنش هايي روبرو شد. آمريكا خواستار توقف جنگ شد، جنگي كه در آن بيش از 100 هزار نفر كشته شده اند و به گفته ي دبيركل سازمان ملل متحد به بدترين فاجعه انساني تبديل شده است.
دونالد ترامپ، رئيس جمهور ايالات متحده در اواخر دوران رياست جمهوري اش در حالي كه هنوز از عربستان سعودي حمايت مي كرد، مجبور شد در برابر كنگره عقب نشيني كند و از عربستان بخواهد كه مستقيماً با حوثي ها وارد مذاكره شود. وقتي در ژانويه جو بايدن جانشين وي شد، سعودي ها شروع به بازنگري در سياست هاي منطقه اي خود كردند. در پي فشارهاي بايدن بر رياض در مورد قتل جمال خاشقچي روزنامه نگار عربستاني، تلاش بايدن براي توقف فروش سلاح هاي آمريكايي به عربستان به دليل استفاده از آنها در جنگ يمن و تمديد مذاكرات رئيس جمهور جديد آمريكا با ايران بر سر برنامه هسته اي تهران، محمد بن سلمان روابط خود را با ايران ارتقا داد.
كارشناسان سعودي توضيح داده اند كه عربستان متوجه شده است ديگر نمي تواند به ايالات متحده وابسته باشد و بايد روابط استراتژيك خود را متنوع كرده و در خاورميانه موقعيتش را تغيير دهد. مجموعه اي از ناكامي ها در سياست خارجي عربستان شاهد هستيم، از جمله تلاش براي استعفاي رفيق حريري، نخست وزير لبنان كه با شكست پايان يافت، ناتواني در تأثيرگذاري بر جنگ در سوريه، عدم دستيابي به نتيجه روشن در جنگ يمن عليرغم برتري نظامي عربستان سعودي و خروج امارات از صحنه و همچنين امتناع ترامپ از كمك به رياض در برابر تهران پس از حمله به تاسيسات نفتي اين كشور. تمامي اين موارد، اين موضوع را به روشني براي عربستان روشن كرد كه بايد به تغيير استراتژي اش بپردازد. سعودي ها فهميدند كه گفت و گو با ايران براي جلوگيري از تبديل شدن كشورشان به ميدان جنگ دائمي كه به برنامه هاي بزرگ اقتصادي وليعهد محمد بن سلمان آسيب مي رساند، ضروري است.
هرچه مذاكرات هسته اي به توافق نزديكتر مي شود، عربستان سعودي بايد تأثير چنين توافقي را بر بازار نفت بررسي كند. ورود مجدد ايران به بازار مي تواند مشتريان قديمي را از عربستان سعودي بگيرد، قيمت ها را پايين بياورد و منبع اصلي درآمد پادشاهي را با مشكل مواجه كند. نگراني هاي عربستان سعودي ممكن است اغراق آميز باشد، زيرا انتظار مي رود چين بر اساس توافقنامه راهبردي اي كه در ماه مارس با ايران امضا كرد، بيشتر نفت ايران را خريداري كند. با اين حال، هيچ تضميني وجود ندارد كه ايران به دنبال حفظ مشتريان مهم خود مانند هند، پاكستان، كره جنوبي و ژاپن نباشد. ايران نيز به نوبه خود علاقه زيادي به تجديد روابط با عربستان سعودي دارد، زيرا چنين توافقي حتي به طور غير رسمي وضعيت ويژه آن را در قبال لبنان، سوريه، يمن و عراق به رسميت مي شناسد. بنابراين درهاي كشورهاي عربي به روي تهران باز مي شود، كشورهايي كه اكثر آنها تا كنون تحت فشار شديد ايالات متحده از روابط دوستانه تر با تهران طفره رفته اند.
تجديد روابط نزديك بين ايران و عربستان سعودي ظاهراً ضربه بزرگي به اسرائيل است. در اين ارتباط نه تنها شاهد اختلاف اساسي بين نخست وزير نفتالي بنت و بايدن در مورد برنامه هسته اي ايران و توافقي كه واشنگتن به دنبال آن است، هستيم، بلكه ائتلاف ضد ايراني متشكل از كشورهاي عربي كه بنيامين نتانياهو، نخست وزير اسرائيل براي آن تلاش زيادي كرد نيز در حال از بين رفتن است. البته بايد توجه داشته باشيم كه هواپيماهاي سعودي بدون تأييد ايالات متحده به حمله هماهنگ عليه ايران با اسرائيل نمي پيوستند و حتي در زمان دولت ترامپ نيز ايالات متحده به صراحت اعلام كرد كه به سمت ديپلماسي حركت مي كند نه جنگ.
امارات دو سال پيش قراردادهاي همكاري با ايران امضا كرد كه مانع از امضاي توافق نامه صلح با اسرائيل نشد. قطر شريك تجاري كهنه كار ايران است. ساير اعضاي ائتلاف، مانند مصر و اردن، عمدتا تماشاچي هستند. كشورهاي عربي به ويژه عربستان سعودي كه از طريق مبارزه با ايران به دنبال ارتقاي جايگاه خود در واشنگتن بودند، در زمان ترامپ مي توانستند به لابي هاي اسرائيل متكي باشند، هر چند كه چندان موفق نبودند. اكنون آنها متوجه شده اند كه نبرد عليه ايران ديگر يك اقدام با ارزش به شمار نمي رود و اسرائيل اگرچه در اين ميان به دنبال سود خودش هست اما كارآيي اي براي آنها ندارد.