راندمان نیروگاه‌های برق ایران۳۴ تا ۳۹ درصد است،این عدد درکشورهای پیشرفته حدود ۶۰ درصد است که با بهبود،نیم‌درصد راندمان نیروگاهی کشور، می‌توان سالانه ۸۴۶ میلیون مترمکعب سوخت صرفه‌جویی کرد.

به گزارش خبرنگار مهر، نا ترازی گاز در کشور ما مساله جدیدی نیست برای اولین‌بار در ماه‌های سرد سال ۱۳۹۹ با قطعی گسترده و مکرر برق ناشی از کمبود سوخت مواجه بودیم برای همین است انتقاداتی را به دنبال داشته است، البته با چنین معضلی صادرات برق همچنان پا برجاست.

آرش کردی مدیر عامل توانیر در رابطه با این موضوع به خبر نگار مهر می‌گوید: «صادرات و واردات مطابق یکسری از قراردادها که حداقل‌ها و حد اکثر هایی دارد که برای آن تدابیری در نظر گرفته شده است و چنین مسأله‌ای از دید ما پنهان نمانده و آن را رعایت می‌کنیم.

به عبارتی تعادلی ایجاد می‌شود تا متضرر نشویم و تعادل اقتصادی ایجاد کرده باشیم. صادرات برق بر اساس نیاز کشورها شکل می‌گیرد و منطق اقتصادی برای آن وجود دارد که بین دو کشور شکل می‌گیرد و کشورهای دریافت کننده برق این منطق را رعایت می‌کنند.

نا ترازی گاز پتروشیمی‌ها را به تعطیلی می‌کشاند؟

با این وجود به نظر نمی‌رسد که ناترازی گاز از بین رفته باشد چرا که چندی پیش وزیر نفت در ۲۶ مهر ماه به مجلس شورای اسلامی فراخوانده شد تا به تشریح ابعاد مختلف وضعیت تراز گازی کشور بپردازد. جواد اوجی، وزیر نفت اعلام کرد «بیش از ۷۰ درصد انرژی کشور با گاز طبیعی تأمین می‌شود.

مصرف انرژی در ایران بیش از میانگین جهانی است. همچنین در فصل سرد سال حدود ۲۴۰ میلیون مترمکعب در روز ناترازی گاز طبیعی داریم. طی ۸ سال آینده ۸۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در بالادست و پایین‌دست نیاز است که اگر سرمایه‌گذاری‌های لازم صورت پذیرد، به تدریج ظرف ۳ تا ۴ سال آینده ناترازی گاز نخواهیم داشت.» البته موضوع به همین جا ختم نمی‌شود و و نا ترازی تولید و مصرف گاز گمانه زنی‌هایی مبنی بر قطع گاز پتروشیمی‌ها را به دنبال داشته به طوری که به‌تازگی دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی اعلام کرد که گاز صرفه‌جویی شده مشترکان را با قیمت خوب از طریق وزارت نفت خریداری می‌کنیم.

البته نباید از این موضوع غافل شد که روزهای گذشته میزان مصرف بخش خانگی و تجاری افزایش ۱.۵ برابری داشته است و محمد رضا جولایی، مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران در رابطه با این موضوع گفته بود: «درحال حاضر اعمال محدودیت برای صنایع فولاد و پتروشیمی در اولویت است و به غیر از این دو مواردی نیز وجود دارد که پس از هماهنگی با وزارت صمت اگر لازم باشد اعمال خواهد شد.»

به‌گفته جولایی، میزان اعمال محدودیت بستگی به افزایش مصرف خانگی و تجاری دارد، پیش‌بینی ها نیز حکایت از این دارد که طی یک هفته آینده هوا سردتر شود در قبال این سرد شدن اگر مصرف افزایشی باشد شروع محدودیت‌ها استارت می‌خورد.

صادرات گاز سودآوری بیشتری دارد؟

با وجود تمامی مقولاتی که گفته شد برخی از کارشناسان بر این باورند که صادرات برق سود دهی چندانی ندارد، و عده‌ای دیگر آن را لازمه بقای روابط بین المللی می‌دانند اکنون این سوال وجود دارد که چرا با تاکید هایی که از سوی مجلس و نهادهای مربوطه برای سرمایه گذاری در این حوزه وجود دارد صادرات گاز جایگزین برق نمی‌شود؟

نرسی قربان کارشناس انرژی در رابطه با این موضوع می‌گوید: این موضوع مساله جدیدی نیست و از دیرباز تا کنون دو گروه در رابطه با این موضوع بحث می‌کنند. عده‌ای معتقدند به جای لوله‌های گاز که بسیار پر خرج است انتقال برق امری مقرون به صرفه است.

وی ادامه داد: گروه دیگر هم بر این باورند با وجود سیستم انتقال لوله‌های گاز در سراسر کشور پخش هستند و می‌توانیم انتقال گاز داشته باشیم.

این کارشناس انرژی افزود: البته باید در نظر داشت که این بحث مرتباً در حال تغییر است. زیرا نه قیمت برق را بر مبنای معیارهای تولیدو مصرف است و نه قیمت گاز. اما اینکه کدام یک بهتر است، کسی به درستی از آن اطلاع ندارد.

نرسی قربان اضافه کرد: این نکته را نباید فراموش کرد که به ازای چه میزان صادرات گاز چه مبلغی دریافت می‌شود و از چند کیلو متر مکعب چه میزان برق تولید می‌شود و برق تولید شده نسبت به متراژی که گاز مصرف می‌شود ارزان‌تر می‌شود.

وی ادامه داد: اگر در شرایطی فعلی گاز گران‌تر است به دلیل شرایط جهانی است که روسیه و اروپا شدیداً قیمت گاز را تغییر داده‌اند در حالی که همیشه شرایط به این منوال نبوده و نخواهد بود.

سرمایه‌گذاری شرط اول صادرات گاز

وی در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نیست به جای صادرات برق صادرات گاز داشته باشیم گفت: چه کسی می‌گوید ما ظرفیت صادرات گاز را دارا هستیم!

اکنون ما با کمبود و نا ترازی گاز روبرو هستیم زیرا افت تولید داشته‌ایم، اما از لحاظ ذخایر گازی ذخایر عظیمی را دارا هستیم و در صورتی که سرمایه گذاری در این زمینه صورت بگیرد می‌توانیم از طریق صادرات گاز سود بیشتری به دست آوریم.

این کارشناس انرژی تصریح کرد: گاز از دو طریق صادر می‌شود؛ یکی خطوط لوله و دیگری LNG که هر دو مستلزم سرمایه گذاری‌های سنگین و چندین و چند سال زمان برای توسعه آنها. به عبارتی اگر بخواهیم انرژی را جلو ببریم و در این زمینه اقدامی در خور انجام دهیم به ۴-۵ سال زمان نیاز دارد.

وی با اشاره به اینکه سابقه سرمایه گذاری در صنعت گاز مربوط به ۵۰ سال گذشته است در این زمینه توضیح داد: در صورتی که شر کت‌های بزرگی سرمایه گذاری نکنند، ممکن است ما با مشکل تکنولوژی نیز مواجه شویم، زیرا ما در ۲۰ سال گذشته سعی بر به دست آوردن LNG بوده‌ایم . ۵۰ سال گذشته و حتی قبل از انقلاب در رابطه با LNG فکر شده بود و شرکتی با نام کارینگاس قرار بود گاز مایع تولید کند که چنین اتفاقی محقق نشد.

نرسی قربان در خاتمه اضافه کرد: پس از انقلاب هم چندین شرکت از جمله شل بر روی چندین گروژه ال ان جی کار کردند که باز هم هیچیک از آنها به نتیجه نرسید. بنابر این چنین پروژه‌هایی از قبل راجع آنها فکر شده است.

البته نباید از شرایط زمانی و مکانی نیز غافل شد زیرا ممکن است در آن بازه از زمان ما حاضر به فروش گاز به قیمت گایین نبوده‌ایم و برخی از شرکت‌ها حاضر به خرید با قیمت بالا و سرمایه گذاری نبوده‌اند.

اکنون ممکن است شرایط دستخوش تغییر قرار گرفته باشد و باید سرمایه گذاری‌های بسیار و از سمت بخش خصوصی به خصوصی بخش خارجی انجام پذیرد مانند قطر که مستلزم آن رفع تحریم‌ها و بازگشت ایران به بازار جهانی است.

راندمان نیروگاهی در جهان ۱.۵ برابر ایران

آمار و ارقام حاکی از آن است که میانگین راندمان نیروگاه‌های برق ایران بین ۳۴ تا ۳۹ درصد برآورد می‌شود، درحالی که این عدد برای کشورهای پیشرفته حدود ۶۰ درصد است که با بهبود هر نیم‌درصد راندمان نیروگاهی کشور، می‌توان سالانه ۸۴۶ میلیون مترمکعب سوخت صرفه‌جویی کرد.

درکنار راندمان پایین نیروگاهی اتلاف در شبکه توزیع نیز یکی از مخاطرات جدی حوزه انرژی کشور است. آنچه برای حل اساسی مشکل انرژی در کشور به‌ویژه در حوزه برق ضرورت دارد، ابتدا افزایش راندمان نیروگاه‌های کشور است. بر همین اساس تنوع‌بخشی به سبد انرژی کشور، کاهش اتلاف انرژی و سرمایه‌گذاری مناسب در بخش تولید از یک‌سو، نوسازی صنایع کشور و افزایش راندمان آنها از سوی دیگر باید مدنظر قرار گیرد. چرا که در غیر این صورت اتلاف انرژی یا به عبارت بهتر هدر رفت سرمایه‌های ملی را شاهد خواهیم.

زمانی که گاز به صورت رایگان در اختیار نیروگاه‌های دولتی و خصوصی قرار می‌گیرد، هیچ‌یک از این نیروگاه‌ها کوچک‌ترین علاقه‌ای به افزایش راندمان نداشته و نیروگاه‌ها با مصرف متوسط روزانه ۲۰۷ میلیون مترمکعب گاز در روز، مهم‌ترین مصرف‌کننده گاز محسوب می‌شوند که البته بخش اعظم برق تولیدی آنها نیز در بخش خانگی مصرف می‌شود. بازده نیروگاه‌ها به‌طور متوسط ۳۴ درصد برآورد می‌شود، در حالی‌که مطابق با قانون هدفمندی یارانه‌ها این صنعت مکلف بوده در انتهای برنامه پنجم توسعه، به بازدهی ۴۵ درصدی دست یابد. از سویی دیگر در طول برنامه ششم توسعه، وزارت نیرو صرفاً مجاز به احداث نیروگاه‌های جدید با بازدهی بیش از ۵۵ درصد است.

هر دو تکلیف قانونی به یک دلیل ساده بر زمین مانده‌اند. تا وقتی گاز رایگان وجود دارد، هیچ دلیلی برای سرمایه‌گذاری و افزایش راندمان وجود ندارد و حجم زیادی از گاز کشور از این طریق هدر می‌رود. بخش خانگی با سهم ۲۷ درصدی از سبد مصرف گاز طبیعی کشور و متوسط مصرف ۱۷۱ میلیون مترمکعب در روز یکی دیگر از منابع مهم اتلاف گاز طبیعی است. شیوه احداث ساختمان‌ها و نظارت بر طراحی آن، تجهیزات و مصالح مورد استفاده در ساختمان نظیر تجهیزات گرمایشی و سرمایشی، درب، پنجره و عایق‌بندی آن از مهم‌ترین مؤلفه‌های تأثیرگذار در اتلاف انرژی در بخش خانگی است که به دلیل عدم اجرای مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان، هیچ اقدامی برای اجرای آنها انجام نشده است. دلیل آن نیز ساده است. هدررفت انرژی رایگان بسیار به صرفه‌تر از سرمایه‌گذاری برای کاهش اتلاف انرژی است.