کشاورزی یکی از ارکان مهم تولید و پایداری اقتصادی هر کشور به حساب می‌آید. با توجه به انواع کمبودهای که در خاک های کشورمان شاهد هستیم؛ بهتر این است که با استفاده از کودهای همچون کود سولفات آمونیوم نیاز خاکی مزارع و باغ ها را برطرف نماییم و به تولیدات بیشتری دست پیدا کنیم.

حاصلخیزی خاک و ضرورت استفاده از کود سولفات آمونیوم

بیش از 55 درصد افزایش تولیدات کشاورزی، مرهون مصرف کودهای شیمیایی است. یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین کودهای شیمیایی فراهم کننده کود سولفات آمونیوم است. نیتروژن از جمله عناصر غذایی پرمصرف برای همه محصولات کشاورزی می‌باشد. و تامین آن بدون مصرف انواع کودهای شیمیایی محتوی این عنصر غیرممکن است. بویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک(فلات مرکزی ایران) که میانگین درصد کربن آلی خاکهای کشاورزی کمتر از یک درصد می‌باشد، مصرف کودهای شیمیایی محتوی نیتروژن، ضرورتی انکارناپذیر است.

30 تا 50 درصد از عملکرد مزارع و باغ‌ها به مصرف مواد کودی وابسته است. برای مدیریت درست حاصلخیزی خاک، ضروری است تا ارزیابی درستی از وضعیت حاصلخیزی خاک داشته باشیم.

مدیریت مؤثر حاصلخیزی خاک کلیدی برای کشاورزی پایدار می‌باشد. تحقیقات حاصلخیزی خاک و مدیریت عمدتا با عناصر غذایی ضروری گیاه، مقادیر آنها قابلیت دسترسی آنها برای گیاهان، واکنش های شیمیایی این عناصر در خاک، مکانیزم‌های کاهش مواد، فرایندهای مؤثر برکاهش یا عدم قابلیت دسترسی آنها برای گیاهان و روش‌های تجدید و قابلیت دسترسی مجدد آنها در خاک مرتبط می باشد.

در این بین نیتروژن با آنکه فراوان‌ترین عنصر تشکیل دهنده اتمسفر است اما مهم‌ترین عامل محدودکننده تولیدات کشاورزی در کره زمین می باشد. لذا مصرف کودهای شیمیایی محتوی نیتروژن از جمله کلیدهای پایداری تولیدات محصولات کشاورزی و تضمین امنیت غذایی مردم جهان می باشد.

                                                                  

مصرف کود در ایران

در شرایط آب‌وهوایی کشورمان، به دلیل محدودیت منابع آب از یک سو و محدودیت های اقلیمی و خاکی مانند شوری و خشکی، افزایش سطح زیر کشت نه مقدور است و نه توجیه پذیر. لذا برای تامین نیاز غذایی کشور نیازمند ارتقای افزایش تولید به ازای واحد سطح و به ازای واحد آب مصرفی در بخش کشاورزی هستیم. اینجاست که جایگاه کودها بیش از پیش حائزاهمیت خواهد بود.

به طور روشن می توان گفت که کودها در کنار ارقام گیاهی در کشاورزی ایران مهم‌ترین نقش را در افزایش تولید ایفا می‌نمایند. به بیان دیگر به هیچ وجه برای تولید پایدار نمی‌توان از مصرف کودها صرف‌نظر نمود.

متوسط مصرف جهانی کود، 137 کیلوگرم در هر هکتار است. در حالی که این رقم برای ایران 83 کیلوگرم در هکتار می‌باشد. این محاسبات برآورد کود در کشور نیز حکایت از نیاز به رشد و افزایش مصرف مواد کودی در بخش کشاورزی دارد.

نیتروژن، نگاه کلی

وجود نیتروژن برای انجام همه فرایندهای حیاتی گیاه ضروری است. تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که فقدان نیتروژن محدودکننده رشد هم در طبیعت و هم در بخش کشاورزی است. مصرف کود نیتروژنی معمولا با افزایش سریع و آشکار رشد گیاه همراه است و برای بهره وری بیشتر از خاک، مصرف آن ضرورت تام دارد.

تولیدات کشاورزی جهان طی 50 سال گذشته دو برابر شده و کاربرد کودهای نیتروژنی نقش عمده‌ای در این افزایش داشته است. افزایش مصرف کودهای نیتروژنی در کشاورزی سبب شده که تلفات نیتروژن و در پی آن مسائل مرتبط با حوزه محیط زیست مورد توجه قرار گیرند. برخی از مهمترین آنها عبارتند از:

1. افزایش غلظت یون نیترات در آب‌های سطحی و زیرسطحی

2. ایجاد شرایط آب‌تباهی و کاهش تنوع زیستی در زیست‌بوم های آبی و خاکی

3. اسیدی شدن خاک و آب‌های سطحی ناشی از نهشته‌های آمونیاک و اکسیدهای نیتریک

4. افزایش گاز اکسید ازت در جو که چون از جمله گازهای گلخانه‌ای است سبب گرم شدن کره زمین و باز شدن لایه اوزن می‌گردد.

یکی از بزرگترین چالش‌های کشاورزی افزایش بهره‌وری نیتروژن و بارآوری خاک زراعی و همزمان کاهش تلفات نیتروژن و آثار سوء آن در محیط زیست است.

شکل های شیمیایی نیتروژن در خاک:

شکل های اصلی نیتروژن در خاک، یون‌های آمونیوم (NH₄⁺) و نیترات (NO₃^–) و نیتروژن آلی می‌باشد. بخش عمده ای از نیتروژن خاک در مواد آلی خاک متمرکز بوده و در پی فعالیت‌های میکروبی به یون آمونیوم تبدیل می شود. این فرایند بسیارکند و آرام، صورت می‌گیرد ولی پس از تبدیل نیتروژن آلی به یون آمونیوم میکروارگانیزم‌های خاک به سرعت آن را به نیترات که فرم غالب نیتروژن معدنی در بسیاری از خاکها است، تبدیل می‌کند.

یون های نیترات و آمونیوم به طور مستقیم قابل جذب برای گیاهان هستند. گیاهان همچنین می توانند مقادیر اندکی نیتروژن گازی به صورت آمونیاک و ترکیبات محلول نیتروژن مانند اسیدهای آمینه را جذب کنند.

نیتروژن آمونیومی می‌تواند توسط کانی‌های رسی خاک و همچنین توسط مواد آلی خاک که دارای بار الکتریکی منفی هستند جذب شوند و پویایی آن نسبت به یون نیترات کاهش یابد.

جذب آمونیوم توسط برخی از کانی‌های رسی، چنان ویژه و شدید است که آن را برای گیاه غیرقابل استفاده می نماید. در مقایسه با آمونیوم یون نیترات از تحرک بسیار بالایی در خاک برخوردار است.

معمولا خاک‌ها از توان جذبی بیشتری برای کاتیونها برخوردارند. ولی در هر حال از توان جذب آنیونی بی بهره نیستند. باید به خاطر داشت که برخی آنیونها مانند فسفات و سولفات بیش از نیترات جذب خاک شده و نیترات مازاد بر مصرف و جذب گیاه در معرض آبشویی و آب باران یا آبیاری است.

منشاء همه فرم‌های نیتروژن موجود در خاک گاز نیتروژن موجود در اتمسفر می‌باشد. نیتروژن به صورت عنصری (N₂) 99.8 درصد نیتروژن موجود در جهان را تشکیل می‌دهد. نزدیک به 78 درصد اتمسفر زمین نیز از گاز ازت تشکیل شده است. نیتروژن موجود در هوا منبع نهایی تولید و مصرف و تخلیه این عنصر است. این فرم فراوان نیتروژن برای اینکه قابل جذب گیاه شود باید به یون‌های آمونیوم یا نیترات تبدیل شود که به این فرایند تثبیت نیتروژن گفته می‌شود.

                                                                

نیتروژن آلی خاک

نیتروژن آلی خاک شامل پروتئین ها ( 20 تا 40 درصد)، قندهای آمینه شامل هگزاآمین ها ( 5 تا 10 درصد) و مشتقات پورین و پریمیدین (1درصد یا کمتر) و ترکیبات پیچیده ناشناخته می‌باشد.

بخشی از نیتروژن آلی نیز به صورت ترکیبات رس- هوموس است که در برابر تجزیه مقاوم است. این امر توضیح می دهد که چرا فقط جزء کوچکی از نیتروژن غیرقابل استفاده برای رشد گیاهان زراعی قابل دسترس می‌شود. نیتروژن موجود در مواد آلی خاک طی فرایند معدنی شدن که یک فرایند میکروبی است به یون های آمونیوم و نیتریت و در نهایت نیترات تبدیل می‌شود. معدنی شدن نیتروژن آلی در سه مرحله متوالی اتفاق می‌افتد. با توجه به اینکه فرایند معدنی شدن وابسته به فعالیت میکروارگانیزمها می‌باشد کلیه عواملی که بر روی فعالیت میکروب‌ها اثر می گذارند به طور غیرمستقیم بر معدنی شدن نیتروژن آلی خاک مؤثرند از جمله دما، رطوبت، مقدار شوری خاک، حضور اکسیژن در خاک و…

تغذیه گیاهان از آمونیوم در مقایسه با نیترات

از لحاظ تئوری یون آمونیوم که فرم غالب نیتروژن در ساختار کود سولفات آمونیوم می‌باشد، فرم ترجیحی جذب نیتروژن توسط گیاهان می‌باشد. زیرا لازم نیست قبل از اینکه جزئی از ترکیبات آلی ساخته شده در گیاه شود، احیاءگردد.

در بیشتر خاکهای دارای زهکشی مناسب، اکسایش آمونیوم به نیترات به سرعت انجام می شود. بنابراین بیشتر گیاهانی که در خاک‌های با شرایط زهکشی مناسب رشد می کنند، نیتروژن را به شکل نیترات جذب می کنند. در سال های اخیر توجه به تغذیه گیاهان با کودهای نیتروژنی محتوی آمونیوم بویژه کود سولفات آمونیوم در مقایسه با مواد کودی نیتراتی افزایش یافته است.

اما نتیجه تحقیقات نشاندهنده رشد بهتر گیاهان و عملکرد بیشتر آنها با مخلوطی از آمونیوم و نیترات نسبت به حالتی که فقط یکی از آنها استفاده گردد، می‌باشد. بنابراین برای رشد محصولات بر روی خاک‌های با زهکش خوب، دسترسی به مخلوطی از آمونیوم و نیترات به عنوان منبع نیتروژنی مطلوب به نظر می رسد.

اما برخی از گونه های دیگر مانند برنج که در شرایط خاکهای غرقاب رشد می‌کنند، باید با مواد کودی محتوی یون آمونیوم مانند کود سولفات آمونیوم تغذیه شوند. چرا که یون نیترات در شرایط غرقاب پایدار نیست و تحت شرایط غرقابی از طریق فرایند نیترات زدایی تلف می شود.

                                                           کود سولفات آمونیوم

جذب و انتقال نیتروژن توسط گیاهان از خاک

با برداشت محصول از مزارع از هر هکتار 15 تا 200 کیلوگرم نیتروژن از خاک خارج می‌شود. و این دامنه نوسان تا حدود زیادی بستگی به بقایای گیاهی دارد که در خاک باقی می‌ماند. بررسی های انجام شده نشان می دهد یک هکتار مزرعه گندم با میانگین عملکرد 5 تن در هکتار، به طور متوسط 75 کیلوگرم نیتروژن از خاک خارج می نماید و این مقدار در صورتی که کاه و کلش محصول نیز جمع آوری شود تا 120 کیلوگرم در هکتار افزایش خواهد یافت.

نیتروژن نهفته در بقایای گیاهی پس از انجام فرایند معدنی شدن، در دسترس کشت بعدی قرار می‌گیرد ولی نیاز کشت بعدی به نیتروژن همیشه با آزاد شدن نیتروژن از طریق معدنی شدن همزمان نیست و این خود یکی از منابع تلفات نیتروژن می باشد.

انواع کودهای نیتروژنی

اوره با 46درصد نیتروژن خالص و کود سولفات آمونیوم با 21 درصد نیتروژن خالص، از جمله مواد کودی نیتروژنی پرمصرف در ایران می‌باشند. در سایر کشورها استفاده از آمونیاک مایع و نیترات آمونیوم نیز به عنوان منابع تامین کننده نیتروژن مورد نیاز گیاه استفاده می‌شود. در ایران از کود اوره برای تامین نیتروژن مورد نیاز اغلب محصولات زراعی و از کود سولفات آمونیوم به عنوان کود نیتروژنی مناسب برای باغات به ویژه در مناطق سردسیر توصیه می شود.

مقایسه اوره و کود سولفات آمونیوم

کود اوره دارای 46 درصد نیتروژن خالص بوده و ضریب انحلال پذیری آن در آب بسیار بالاست. این امر می‌تواند زمینه سازی برای هدررفت بخش عمده ای از نیتروژن خالص افزوده شده به خاک از طریق کود اوره طی فرایند آب‌شویی خاک موجب شود. اما نظر به اینکه درصد نیتروژن خالص موجود در کود اوره بالاست، این امر هزینه های حمل و نقل این ماده کودی را کاهش می‌دهد.

از طرف دیگر کود سولفات آمونیوم، برخلاف کود اوره که کودی تک عنصره است، ماده کودی دوعنصره به شمار می رود. یعنی علاوه بر تامین نیتروژن بخشی از نیاز خاک و گیاه به عنصر گوگرد را نیز فراهم می‌آورد. با توجه به اینکه فرم قابل جذب گوگرد برای گیاهان آنیون سولفات می باشد و این آنیون در ساختار شیمیایی

سولفات آمونیوم حضور دارد، می‌توان از کود سولفات آمونیوم به عنوان ماده کودی تامین‌کننده گوگرد مورد نیاز گیاه نیز نام برد.

گوگرد موجود در سولفات آمونیوم علاوه بر نقش تغذیه ای که برای محصولات کشاورزی دارد، می تواند موجب اصلاح وضعیت شیمیایی خاک را هم فراهم آورد. این امر مخصوصا در خاک های آهکی ایران، می‌تواند بسیار مهم و اثرگذار باشد.

از طرف دیگر، بالا بودن PH خاک موجب هدررفت بخشی از نیتروژن موجود در کود اوره از طریق فرایند تصاعد آمونیاک نیز می‌شود. بنابراین مصرف کود اوره در خاک های آهکی موجب خارج شدن بخشی از نیتروژن کود به شکل گاز آمونیاک از خاک می‌شود. اما مصرف کود سولفات آمونیوم در خاک‌های آهکی به دلیل خاصیت اسیدزایی حاصل از حضور آنیون سولفات مانع از هدرفت نیتروژن موجود در کود سولفات آمونیوم به شکل گاز آمونیاک می شود.

برتری کود سولفات آمونیوم نسبت به اوره در شرایط آب و هوای سرد:

وقتی که اوره به عنوان کود، در خاک مصرف می‌شود ضروریست تا توسط آنزیم اوره‌آز که در اغلب خاکها وجود دارد، ابتدا به کاربامات و سپس به کربنات آمونیوم هیدرولیز شده و کربنات آمونیوم بلافاصله به گازهای دی‌اکسید کربن و آمونیاک تبدیل می‌شود. PH خاک اطراف دانه کود اوره به علت تشکیل کربنات آمونیوم ممکن است به 8 یا بیشتر از آن افزایش یابد.

بنابراین می توان دریافت جذب کود اوره توسط ریشه گیاه به طور مستقیم انجام نمی پذیرد و ضروریست تا کود اوره در اثر فعالیت های میکروارگانیزم‌ها به فرم های نیتروژنی قابل جذب تبدیل شود.

هیدرولیز اوره در خاک نیازمند حضور اکسیژن است. به همین دلیل در خاک های غرقاب هیدرولیز اوره به کندی انجام می شود. شدت هیدرولیز اوره در شرایط خاکهای هوازی بیشتر از خاکهای دارای شرایط احیایی و در خاک احیایی بیشتر از خاک‌های غرقاب می باشد. اما این مسئله می تواند موجب ایجاد محدودیت برای مصرف کود اوره در مقایسه با مصرف کود سولفات آمونیوم گردد. چرا که جذب نیتروژن از سولفات آمونیوم تنها نیازمند فرایند انحلال است و این امر بدون وابستگی به فعالیت های میکروبی و صرفا در حضور آب خاک انجام می شود.

وابستگی جذب اوره به حضور آنزیم اوره‌آز و فعالیت های میکروبی کاربرد و کارایی این کود را در شرایط آب و هوای سرد با محدودیت مواجه می‌سازد. چرا که در شرایط اقلیمی سرد فعالیت میکروارگانیزم های خاکزی و در پی آن تولید آنزیم اوره‌آز کاهش یافته و هیدرولیز اوره و قابلیت جذب آن را با محدودیت مواجه می سازد. لذا در شرایط آب وهوای سرد کود سولفات آمونیوم که جذب آن مستقل از فعالیت های میکروبی است نسبت به اوره برتری دارد.

ضرورت مصرف کودهای نیتروژنه در بخش کشاورزی

بین قدرت رویشی گیاه و مقدار نیتروژن رابطه مستقیمی وجود دارد. نیتروژن بیش از حد روی برخی فاکتورهای محصول تولیدی مانند رنگ، سفتی، و کیفیت میوه اثر سوء می‌گذارد. به منظور بدست آوردن بهترین نتیجه در مصرف کودهای نیتروژنی بایستی عوامل مختلف مؤثر در این مسئله را در نظر بگیریم.

برای مثال مصرف سالانه نیتروژن توسط یک پایه بارور سیب،  نزدیک به 112 کیلوگرم در هکتار در سال می‌باشد. در حالیکه این مقدار برای درختان هلو 214 کیلوگرم در هکتار در سال می‌باشد. از این مقدار نیتروژن بین 15 الی 20 کیلوگرم توسط محصول یا میوه سیب و بین 30 تا 35 کیلوگرم توسط میوه هلو از خاک خارج می شود. و بقیه نیتروژن برای رشد و نمو برگها و شاخه ها مصرف می شود.

علائم کمبود و مسمومیت نیتروژن

نیتروژن عنصری بسیار پویا، هم در خاک و هم در گیاه است. بنابراین نشانه های کمبود آن ابتدا در مسن‌ترین برگ ها بروز پیدا می‌کند. علائم کمبود نیتروژن در برگها، عبارتند از:

• زرد شدن نوک برگ به سمت بخش های میانی برگ به ویژه در برگهای پیر و مسن
• کوچک شدن برگ های جوان
• سبز ناهمگن و زرد شدن
• قرمز شدن رنگ دمبرگ
• کوتاه ماندن شاخه ها
• کاهش یافتن اندازه گل‌ها
• طولانی شدن دوره گرده افشانی
• کاهش تولید میوه و محصول
• ریزش میوه های نارس و کوچک ماندن اندازه های آنها
• افزایش حجم ریشه در مقایسه با شاخه‌ها

به طور کلی می توان گفت در شرایط کمبود نیتروژن، رشد و باردهی در درختان جوان به تعویق افتاده و درختان نسبت به سرمای زمستانه حساس می‌شوند. کمبود نیتروژن در شرایط آب و هوای خشک یا در اثر رقابت علف های هرز تشدید می شود.

بعضی اوقات علائم آسیب دیدگی در تنه، شاخه و ریشه، و حتی توقف رشد ریشه نیز دیده می‌شوند.

در شرایط بیش بود و مسمومیت گیاه با نیتروژن، نرک های ترد و برگهای سبزتیره، همراه با رشد زیاد شاخه‌ها بوجود می آید. رنگ میوه نامناسب و کیفیت انباری آنها نیز کاهش می‌یابد.

درختان نسبت به بیماری هایی مانند آتشک حساس می شوند. رشد رویشی به مدت طولانی ادامه یافته و در نتیجه گیاه مقاومت خود را به سرمای زمستانه از دست می دهد.

روش تولید کود سولفات آمونیوم

همه کودهای نیتروژنی از گاز آمونیاک تولید می شوند. تولید آمونیاک طی فرایند هابر- بوش و با به کارگیری گاز نیتروژن مولکولی انجام می شود. سنتز آمونیاک طی فرایند گفته شده، یکی از مهمترین اکتشافات علمی در اوایل قرن بیستم است و هابر برای این کشف جایزه نوبل گرفت.

سنتز آمونیاک براساس واکنش میان گاز نیتروژن و هیدروژن در حضور کاتالیزور انجام می پذیرد که مهم‌ترین اجزای آن مگنتیت و دمای 1200درجه سانتیگراد و فشار 200 تا 1000 اتمسفر می باشد.

منبع تامین کننده نیتروژن در این فرایند گاز نیتروژن مولکولی اتمسفر و منبع تامین هیدروژن گاز طبیعی، نفت یا زغال سنگ می باشد. گاز آمونیاک تولید شده در روش هابر – بوش به عنوان ماده اولیه و اصلی برای تولید کودهای نیتروژنی از جمله اوره، کود سولفات آمونیوم، نیترات آمونیوم و یا اوره- آمونیوم- نیترات استفاده می شود.

کود سولفات آمونیوم و ضرورت تولید و مصرف آن در کشور:

کود سولفات آمونیوم کودی است اسیدزا و دومنظوره که دارای 20 درصد نیتروژن و 24 درصد گوگرد می‌باشد. این کود از ترکیب گاز آمونیاک و اسید سولفوریک تولید می شود. کود سولفات آمونیوم یکی از محصولات فرعی صنایع  کک سازی نیز می باشد. مصرف این کود برای برنج و نیز برای بیشتر محصولات زراعی در خاک های آهکی و قلیایی و در مناطق خشک و نیمه خشک ایران به ویژه درختان میوه بسیار مفید است. چرا که این کود گوگرد مورد نیاز محصولات کشاورزی را نیز تامین می‌کند.

از آنجا که نیتروژن این کود به شکل آمونیوم و گوگرد آن به صورت سولفات است، آمونیوم به صورت تبادلی به ذرات رس متصل شده و کمتر از دیگر کودهای نیتروژنی مانند نیترات آمونیوم از خاک شسته می شود و سولفات هم به شکل مستقیم افزون بر خاصیت اصلاح‌کنندگی خاک جذب گیاه می شود.

این کود به صورت عمده به شکل دانه‌های درشت با خاصیت جذب آب بسیارکم بوده و لذا در طول مدت نگهداری، حمل و مصرف از خواص فیزیکی خوبی برخوردار می باشد.

ایراد عمده کود سولفات آمونیوم پایین بودن درصد نیتروژن آن است که حمل و نقل آن را گران می‌سازد و نکته دیگر آن که به دلیل بالا بودن ضریب شوری سولفات آمونیوم این کود و ترکیب آنیون سولفات آن با یون کلسیم و تشکیل گچ در سیستم آب آبیاری تحت فشار موجب گرفتگی نازل ها می‌شود.

در حال حاضر مجتمع پتروشیمی ارومیه، شرکت فولاد مبارکه و تعدادی از واحدهای تولیدی بخش خصوصی اقدام به تولید کود سولفات آمونیوم می نمایند.

باتوجه به ویژگی های منحصربه فرد کود سولفات آمونیوم، ضروریست تا وزارت نفت افزایش ظرفیت تولید سالانه این کود را به طور جدی بررسی نماید. چرا که این کود برای درختان میوه به ویژه انگور و گیاهان گوگرد دوست و در خاک های زراعی مبتلا به کمبود مواد آلی که تعداد باکتری های تیوباسیلوس تبدیل‌کننده گوگرد به سولفات ناچیز است بسیار مؤثر است.

پخش مستقیم سولفات آمونیوم با وجود درصد مواد غذایی کمتر و هزینه حمل و نقل زیاد آن برای گیاهان گوگرد دوست نظیر مرکبات و انگور به ویژه در مناطق گرمسیری که احتمال کمبود گوگرد در آنها وجود دارد، بسیار مفید و مؤثر بوده و کمک بزرگی در افزایش عملکرد کمی و کیفی می‌‌نماید.

میزان و نحوه مصرف کودهای نیتروژنه

 در ارتباط با هر درخت بارده در گروه مرکبات، حدودا 20 کیلوگرم کمپوست مواد آلی به صورت دو چاله در انتهای سایه‌انداز درخت به اضافه کود سولفات آمونیوم ( حدودا 6 کیلوگرم بین مهرماه و بهمن ماه) به اضافه سولفات پتاسیم و سوپرفسفات تریپل ( 1کیلوگرم) و همچنین 500 گرم گوگرد.

مقدار کودهای نیتروژنه موردنیاز مزرعه یا باغ بستگی به عملکرد بهینه، نوع محصول؛ نوع کود و مدیریت مزرعه دارد. مثلا برای برداشت حداکثر تولید گندم ( 12 تن در هکتار) در شرایط تقسیط به 300 کیلوگرم اوره یا 600 کیلوگرم سولفات آمونیوم نیاز است. این مقدار برای محصولات مختلف با عنایت به چگونگی مدیریت مزرعه، پتانسیل خاک و درصد مواد آلی کاملا متفاوت خواهد بود.

روش های مصرف کودهای نیتروژنه

کودهای جامد در سطح زمین پخش سپس با شخم توسط گاوآهن یا خیش بشقابی و یا دیسک به زیر خاک برده شده و یا با غلظت بیشتر به صورت نواری در زیر خاک قرار می گیرد. به طور کلی هدف از جایگذاری کود دست یافتن به روش بهینه بهره‌برداری از آن می‌باشد. بهترین روش کوددهی آن است که در طول فصل رویش در مراحلی که گیاه به مواد غذایی بیشتری نیازمند است مقدار کافی از عناصر غذایی محلول در اختیار ریشه گذارده شود.

کودهای محتوی نیتروژن به دلیل حلالیت بالا امکان مصرف به صورت محلول پاشی نیز برخوردار می باشند. برای مثال گزارش های مثبتی از محلول‌پاشی با سولفات آمونیوم در افزایش عملکرد و پروتئین گندم به هنگام خوشه‌دهی در مناطق گرمسیری ارائه شده است لذا توصیه می شود در هنگام مبارزه با آفت سن گندم از سولفات آمونیوم با غلطت 2 در هزار نیز استفاده شود. این امر می تواند با افزایش غلظت پروتئین در دانه گندم موجب افزایش کیفیت محصول به ویژه آرد تولیدی را موجب شود.

کلام آخر و توصیه به کشاورزان

برای دست یافتن به تولید پایدار ضروریست تا مدیریت مصرف کودهای شیمیایی محتوی نیتروژن در دستور کار بهره‌برداران قرار گیرد. استفاده از کود سولفات آمونیوم با توجه به ویژگی های خاک های ایران از جمله آهک بالا، PH بالا، و کمبود کربن آلی و همچنین لحاظ کردن شرایط اقلیمی به ویژه در مناطق سردسیر و با لحاظ کردن ضریب آبشویی کمتر کود سولفات آمونیوم باید به عنوان اولویتی اساسی مدنظر قرار گیرد.

به طور ویژه مصرف این کود در باغات پسته، گردو، پرتقال، انگور، سیب، کیوی، و میوه های دانه‌دار و هسته‌دار باید مورد توجه ویژه قرارگیرد. همچنین محلول پاشی کود سولفات آمونیوم در مزارع گندم به عنوان کالای استراتژیک و تضمین کننده امنیت غذایی کشور باید مورد توجه قرارگیرد چرا که محلول پاشی مزارع گندم با سولفات آمونیوم موجب افزایش درصد پروتئین گندم و در نتیجه بهبود کیفیت آرد و نان تولیدی در کشور می گردد.

در همین راستا ضروریست تا با توجه به وفور مواد اولیه تولید سولفات آمونیوم از جمله حجم عظیم آمونیاک تولیدی در واحدهای پتروشیمی کشور و همچنین تولید مقادیر فراوان گوگرد در پالایشگاه های گاز و امکان تبدیل آن به اسید سولفوریک غلیظ به عنوان یکی از مواد اولیه تولید سولفات آمونیوم نسبت به سرمایه گذاری کلان برای افزایش تولید این کود ارزشمند اقدام گردد و نسبت به جایگزینی تدریجی این کود با کود اوره برنامه ریزی شود.