به گزارش سرویس اقتصادی برخط نیوز به نقل از فارس - ایران به عنوان دومین دارنده منابع گازی دنیا ظرفیت بالایی برای تولید گاز و حتی نقش آفرینی در بازار گازی منطقه را دارا است، اما در سال های گذشته با توجه به روند افسارگسیخته مصرف در داخل کشور، حتی تکمیل همه فازهای پارس جنوبی نیز نتوانسته است پاسخگوی تقاضا باشد، به طوری که هم اکنون تراز گازی منفی شده و مجموع تقاضا از عرضه گاز پیشی گرفته است.

جواد اوجی وزیر نفت درباره موضوع کمبود گاز در چهار ماه پایانی سرد سال می گوید: «در سال گذشته حدود 160 میلیون متر مکعب در بعضی از روزهای فصل سرد به خصوص در استان های شمال و شمال شرق کشور کسری گاز داشتیم، امسال پیش بینی می کنیم که با روند رشد مصرف در کشور که بین 8 تا 10 درصد است، در فصل سرد تا 200 میلیون متر مکعب در روز کسری گاز داشته باشیم».

طبق آمار در 4 ماه سرد سال 1400، بیش از 70 درصد از تولید گاز کشور در بخش خانگی و تجاری مصرف می شود. تشدید مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری موجب شده است که صنایع عمده مانند سیمان و فولاد، پتروشیمی ها و نیروگاه ها با کمبود سوخت مواجه شوند و این موضوع عدم النفع بیش از 20 میلیارد دلاری برای کشور در پی داشته است.

 

تصویر 1- میزان مصرف گاز در 4 ماه سرد سال 1400

*چرا شناسایی استان های پرمصرف و بدمصرف گاز خانگی اهمیت دارد؟

در گزارش های قبلی پرونده «بحران گاز» اشاره شد که ناظر به مسئله هدررفت گاز در بخش خانگی چهار راهکار کلی وجود دارد:

1. اصلاح تعرفه گذاری گاز خانگی
2. کنترل مصرف در ادارات دولتی
3. اجرای پروژه های بهینه سازی مصرف
4. همراهی مردم برای مصرف بهینه گاز

سه راهکار اول در حوزه وظایف دولت و راهکار چهارم در حوزه وظایف مردم است. طبیعی است تا زمانی که دولت وظایف خود را به خوبی انجام ندهد، مردم نیز برای مصرف بهینه گاز در بخش خانگی همراهی نخواهند کرد.

درباره راهکار نخست، تاکنون دو پیشنهاد در لایه سیاست گذاری ارائه شده است:

1. اصلاح قیمت تعرفه گاز در پله های پایانی مصرف که عمدتا دهک های بالای جامعه را شامل می شوند.
2. نصب کنتور هوشمند برای مشترکان پرمصرف ذیل بند (ی) تبصره 8 لایحه بودجه 1401 و قطع گاز این مشترکان در اوج مصرف گاز در کشور

دولت می تواند اولویت اجرای این پیشنهادات را بر مبنای میزان مصرف گاز خانگی در هر استان تنظیم کند، به طور مثال با شناسایی استان های پرمصرف گاز در بخش خانگی، نظام تشویقی-تنبیهی شدیدتری برای آنها در نظر گرفته یا اجرای طرح نصب کنتور هوشمند را از آنها آغاز کند.

همچنین در کنترل مصرف در ادارات دولتی، در اجرای طرح های بهینه سازی مصرف انرژی در موتورخانه ها و بخاری ها (در آینده خواهیم پرداخت) و فرهنگ سازی مردم برای مصرف بهینه گاز خانگی نیز در اولویت قرار گرفتن و تمرکز بر استان های پرمصرف ضروری است.

* معرفی 10 استان پرمصرف گاز خانگی در سال 99

جدول شماره یک، 10 استان های پرمصرف گاز در بخش خانگی در سال 99 را به نشان می دهد. نحوه رتبه بندی استان ها بر مبنای میزان مصرف در 5 ماه سرد سال 99 انجام شده است.

با توجه به حجم بالای گاز مصرفی در بخش خانگی در 10 استان مذکور به نظر می رسد اولویت اجرای پروژه های بهینه سازی و نصب کنتور هوشمند ابتدا در این استان ها قرار گیرد.

جدول 1- پرمصرف ترین استانها در بخش خانگی در سال 99

کل مصرف در سال= 61667- مصرف در 5 ماه سرد سال= 41608

*تهران و آذربایجان غربی پرمصرف ترین و بدمصرف ترین استان های کشور

البته بیشتر بودن حجم مصرف گاز در هر استان هر چند به معنای پرمصرف بودن است اما به معنای بدمصرف بودن نیست زیرا در شهری مثل تهران (پرمصرف ترین استان) تعداد واحدهای تحت پوشش شبکه گازرسانی نیز بیشتر است در نتیجه در این حوزه باید شاخص سرانه مصرف را مدنظر قرار داد.

طبق این شاخص در بین 10 استان پرمصرف در کشور، آذربایجان غربی تنها استانی است که شاخص مصرف گاز خانگی به ازای هر واحد تحت پوشش از 2000 متر مکعب عبور کرده است و به نوعی می توان این استان را به عنوان بدمصرف ترین استان کشور معرفی کرد.

*لزوم اجرای عدالت در بهره مندی استان ها از گاز طبیعی در فصل سرما

به طور کلی شاخص ترکیبی «درصد مصرف» و «سرانه مصرف» به ازای هر واحد، بهترین شاخص برای تعیین نظام تنبیهی و تشویقی در استان های مختلف است. به عنوان مثال در صورت بروز سرما در کشور، شرکت ملی گاز می تواند اولویت قطعی گاز را به مشترکان پرمصرف استان هایی قرار دهد که بالاترین سرانه یا درصد مصرف گاز در کشور را دارند؛ به بیان دیگر ضروری است شیوه توزیع گاز در کشور در فصل سرما به صورت عادلانه تعبیه شود و بدین صورت نباشد که استان ها و شهرهای نزدیک به منابع گازی با هر میزان درصد و سرانه مصرف از نعمت گاز برخودار باشند و قطعی گاز صرفا برای استان هایی باشد که در آخر شبکه سراسری گاز واقع شده اند.

*بهینه سازی مصرف تنها راه نجات کشور از بحران گاز

البته سرانه مصرف بالای گاز در بخش خانگی استان های مختلف، لزوما بدین معنا نیست که صرفا مردم آن استان در مصرف بی رویه گاز اهتمام دارند بلکه مجموعه ای از ناکارآمدی ها از جانب دولت ها به عنوان عامل موثرتر در بروز وضعیت فعلی تراز گازی کشور نقش داشته است.

به بیان دیگر استان های پرمصرف و بدمصرف گاز علاوه بر اینکه در نوک پیکان نظام تنبیهی دولت قرار خواهند گرفت باید از جنبه اجرای پروژه های بهینه سازی انرژی نیز مورد حمایت واقع شوند.

با توجه به کند شدن اجرای طرح های توسعه میادین گازی در دولت قبل، فعلا تا چهار سال آینده امکان افزایش تولید گاز در کشور وجود نخواهد داشت و در صورت بی توجهی به اجرای پروژه های بهینه سازی مصرف و تداوم روند جهشی مصرف در بخش خانگی، قطعا حجم آسیب به صنایع و اقتصاد کشور در سال های آینده بیشتر خواهد شد.

منبع : خبرگزاری فارس