پیش داوری بازار درباره این رویکرد که استفاده از خودروهای برقی برای حمل و نقل انسان موجب کند شدن رشد تقاضای نفت می شود، در چند سال اخیر شتاب بیشتری گرفته است. همچنین برخی این مسئله را دست کم می گیرند و برخی نیز طرفدار این هستند که این اتفاق در کمتر از 10 سال آینده روی می دهد. به تازگی، آژانس بین المللی انرژی به گروه اخیر پیوست و پیش بینی کرد مجموع تقاضای انرژی جهان تا سال 2040 میلادی سالانه یک درصد افزایش می یابد، اما رشد تقاضا برای نفت در سال 2030 میلادی متوقف می شود که 10 سال زودتر از پیش بینی قبلی این نهاد است و دلیل این مسئله، خودروهای برقی ذکر شده است. این آژانس که حدود 30 کشور بزرگ مصرف کننده انرژی از اعضای آن هستند، در گزارش دورنمای انرژی 2019 خود اظهارنظر کرد که فروش سالانه خودروهای برقی می تواند در برخی فرض ها و شرایط سیاست گذاری افزایش یابد و  تا سال 2025 میلادی به 10 میلیون و در سال 2040 میلادی به 30 میلیون خودرو برسد، در حالی که فروش این خودروها در سال 2018 میلادی 2 میلیون و 100 هزار خودرو بود. این پیش بینی متضمن این است که آمار خودروهای برقی فعال جهان تا سال 2040 میلادی به 330 میلیون خودرو می رسد، در حالی که این رقم اکنون کمی بالاتر از 5 میلیون خودرو است. چنین تحولی سبب خواهد شد 4 میلیون بشکه از مصرف روزانه نفت جهان تحت تاثیر قرار گیرد.

طبق اعلام موسسه مکینزی، آمار فروش خودروهای برقی در سال 2018 میلادی خود حاکی از افزایش 60 درصدی فروش این خودروها نسبت به سال 2017 میلادی بود و ممکن است در سال 2019 میلادی این رقم دو برابر سال پیش از آن باشد. فاتح بیرول، رئیس آژانس بین المللی انرژی، این تبصره را در گزارش این نهاد گنجاند که برخی عوامل کلیدی که می توانند استفاده از خودروهای برقی را شتاب بخشند، شامل یارانه ها (حداقل در کوتاه مدت)، اهداف سختگیرانه تر درباره بهره وری سوخت، محدودیت و مجازات برای فروش و استفاده از خودروهای سنتی یا توزیع آنها هستند.

با استناد به آمار نهادهای مختلف، چین پیشتاز است. بازار این کشور با آمار فروش یک میلیون و 100 هزار خودرو برقی که بیش از 50 درصد کل فروش خودروهای برقی در جهان است، اکنون سه برابر بازار (خودروهای برقی) در اروپا یا آمریکاست. اگرچه بازار آمریکا به کمک فروش خودروهای شرکت تسلا، فروش خودروهای برقی در آمریکا به 360 هزار مورد در سال 2018 میلادی رسید، اما اروپا همچنان با آمارهای ناهمخوان دست و پنجه نرم می کند.

فروش خودروهای برقی در قاره اروپا تنها 2 درصد سهم از بازار را در بازارهای بزرگ همچون فرانسه، آلمان و انگلیسی را به خود اختصاص داده، اما بازارهای کوچکتر همچون نروژ (با 40 درصد)، ایسلند (17 درصد) و سوئد (7 درصد) همچنان به کمک یارانه ها، دستاوردهای خوبی داشته اند.

طبق اعلام موسسه مکینزی و آژانس بین المللی انرژی، مقررات سختگیرانه تر مربوط به آلودگی گاز دی اکسیدکربن نیز به احتمال زیاد موجب افزایش سهم خودروهای برقی از بازار اروپا تا سال 2020 و 2021 میلادی و پس از آن می شود.

از نظر تولید تجهیزات اصلی، شرکت تسلا اکنون بزرگترین شرکت تولیدکننده خودروهای برقی در جهان است و پس از آن، شرکت های بی وای دی و بی ای آی سی چین قرار دارند و مجموعه ای از خودروسازان جهانی نیز بیش از 100 مدل دیگر خودروها برقی را در 12 تا 18 ماه آینده تولید می کنند که برخی از آنها از سوی شرکت های تولیدکننده خودروهای لوکس، همچون شرکت لکسوس، پورش، بی ام و و جگوار ارائه می شود.

به تازگی در نمایشگاهی در ابوظبی، دورنمای در حال تحول و چالش های شرکت های تولیدکننده خودروهای برقی، یکی از موضوعات داغ پس از مطرح شدن پیش بینی های آژانس بین المللی انرژی بود.

پیتر ترویچ، از مدیران شرکت ای بی بی، اعلام کرد همه زنجیره ارزش صنعت خودرو در حال تحول است، زیرا تولیدکنندگان تجهیزات اصلی، راهبردهای متفاوتی برای تأمین منابع اتخاذ می کنند و تامین کنندگان قدیمی و جدید، مسائل را مورد بازنگری قرار می دهند.

وی گفت: آینده حمل و نقل به طور کلی و نه تنها خودروهای سبک، در حال تحول است، ما شاهد افزایش الکترونیکی شدن وسایل حمل و نقل، اعم از خودروهای برقی، موتورسیکلت ها و حتی کشتی های برقی هستیم. شرکت ای بی بی، در چندین پروژه مشارکت داشته که در آنها راهکارهای برقی را به شرکت ها برای جایگزینی واحدهای سیاری که پیش از این با سوخت های فسیلی کار می کرده اند، ارائه داده است. این مدیر ای بی بی افزود: با این همه، هنگامی که به فواصل دورتر می نگریم، برای سودآور کردن، پایدار کردن و ایمن کردن تحول به محیط زیست کم کربن، همزیستی سوخت های متفاوت را مشاهده می کنیم؛ این طور نیست که یک راه حل برای همه مشکلات وجود داشته باشد و نفت نمرده است، اما آینده سوخت های برقی روشن است.

ترویچ همچنین به کاهش هزینه های باتری ها اشاره کرد که در بسیاری از موارد از 650 دلار برای هر کیلووات در ساعت در پنج سال پیش، اکنون به 100 دلار برای هر کیلووات در ساعت کاهش یافته است. وی همچنین کاهش زمان شارژ شدن دوباره باتری ها را مورد توجه قرار داد. برای نمونه، شرکت ای بی بی در حال بازاریابی برای ایستگاه های شارژ است که زمان لازم برای شارژ باتری خودروها برای 200 کیلومتر حرکت را تنها به هشت دقیقه کاهش داده اند.

وی گفت: این یک پیشنهاد متقاعدکننده است و ما به طور مستمر شاهد استانداردسازی در این زمینه هستیم، زیرا مشتریان در پی شارژ در نقاط متعدد هستند و همچنین می خواهند مشکل ناهمخوانی معیارها را در مسیر رویکرد به حمل و نقل الکتریکی، پشت سر بگذارند.

چنین تحولی موجب شده برخی معتقد شوند که رشد سالانه تقاضای نفت به میزان یک میلیون بشکه در روز به زودی متوقف می شود، زیرا مصرف نفت بیشتر به بخش های پتروشیمی و هوانوردی اختصاص خواهد یافت و سهم بخش حمل و نقل زمینی در آن کمرنگ تر می شود.

حتی پیش بینی های اوپک که معمولا خوشبینانه تر هستند، نشان می دهند رشد تقاضای نفت از یک میلیون و 400 هزار بشکه در روز در سال 2018 میلادی به 500 هزار بشکه در روز در پایان دهه آینده میلادی می رسد. اوپک برآورد خود را از تقاضای نفت در جهان تا سال 2024 میلادی به 104 میلیون و 800 هزار بشکه در روز و تا سال 2040 میلادی به 110 میلیون و 600 هزار بشکه در روز کاهش داده است.

با این همه، به گفته دکتر کارول نخله، بنیانگذار و مدیرعامل موسسه مشاوره کریستول انرژی، هم بدبین ها و هم طرفداران نظریه تأثیر منفی خودروهای برقی بر تقاضای نفت، باید رویکرد محتاطانه تری در پیش بینی های خود داشته باشند. وی گفت: هنگامی که درباره جهت حرکت تقاضای نفت در آینده می اندیشیم، درباره اقتصادهای نوظهور در آسیا بحث می کنیم و نه کشورهای عضو سازمان کشورهای توسعه و همکاری های اقتصادی که خودروهای برقی در آنها رونق دارند. افزون بر آن، با وجود تمام شور و شوق ها درباره خودروهای برقی، من واقعا محتاط هستم، زیرا نمی دانم آیا برآوردهای غیرواقع بینانه ای درباره تاثیرات خودروهای برقی در 15 تا 20 سال آینده بر تقاضای نفت انجام شده است یا نه.

مشکلات شدیدی در زمینه زیرساخت های مربوط به شارژ خودروهای برقی وجود دارد و بیشتر سخنان خوشبینانه درباره این موضوع از غرب می آیند و نه از شرق که بیشتر فروش خودروها در آنجا محقق می شود. برای نمونه، به برنامه دولت آلمان برای ایجاد یک میلیون مکان شارژ خودروهای برقی تا سال 2030 میلادی می توان اشاره کرد. همچنین بیشتر یارانه های سخاوتمندانه برای خودروهای برقی، در کشورهای غربی اعطا می شود.

برای نمونه، در نروژ هیچ مالیات ارزش افزوده ای برای خودروهای برقی وجود ندارد، پارک این خودروها رایگان است و هیچ مالیاتی برای خودروهای گران قیمت برقی در کار نیست. با این همه، تمام کشورها نروژ نیستند. آزمون واقعی برای استفاده از خودروهای برقی، پس از حذف تدریجی همه یارانه ها در چین در سال 2020 میلادی اتفاق می افتد که بزرگترین بازار خودروهای برقی در جهان است.

با توجه به اینکه با دوران سوددهی خودروهای برقی هنوز چند سالی فاصله داریم، شرکت های تولیدکننده تجهیزات اصلی با فشار عملیاتی زیادی رو به رو می شوند که تنها به چین محدود نیست. رگینا میر، از مدیران موسسه کی پی ام جی گفت: از هر جهت که به مسئله نگاه کنید، لازم است دولت های ثروتمند از توسعه خودروهای برقی حمایت کنند؛ شاید این کار در کشورهای عضو گروه هفت یا کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری های اقتصادی آسان تر باشد، اما هنگامی که درباره آفریقا، آسیا یا آمریکای لاتین صحبت می کنیم، این کار دشوارتر است.

یکی دیگر از چالش ها، مربوط به جزئیات خودروهای برقی است. بیشتر سهم فروش خودروهای برقی در سال 2018 میلادی مربوط به خودروهای برقی باتری محور(بی ئی وی) بود، اما بخش عمده نیز مربوط به خودروهای برقی دوگانه سوز (پی اچ ئی وی) بوده است. تفاوت این است که محدوده رانندگی با خودروهای برقی باتری محور به ظرفیت باتری آنها بستگی دارد، اما خودروهای برقی دوگانه سوز چنین محدودیتی ندارند. افزایش سهم خودروهای برقی دوگانه سوز به آن معناست که نگرانی مصرف کنندگان درباره محدودیت رانندگی با خودروهای برقی، حتی در میان طرفداران این خودروها، به این زودی ها برطرف نمی شود. به گفته میر، شرکت های یکپارچه نفتی با تکیه بر شبکه گسترده جایگاه های سوخت خود، برای حل این مشکل پا پیش گذاشته اند. رقابت برای به دست آوردن قلب و ذهن مصرف کنندگان آینده سوخت خودروهای سبک و سنگین، شدید است. میر گفت: فرقی نمی کند که پای بنزین، گازوئیل، برق، هیدروژن، سی ان جی یا ال ان جی در میان باشد؛ شرکت های بزرگ نفتی همچنان می خواهند مقصدی باشند که مردم برای دریافت سوخت به آنها مراجعه می کنند؛ آنها شبکه راهبردی املاک لازم برای تحقق این مسئله را در اختیار دارند. در نهایت، روی این مسئله هم می توان حساب کرد که در شرایطی که کشورهای در حال توسعه همچنان با مشکل کمبود و قطع برق رو به رو هستند، یک راه حل منحصر به فرد برای تحول حمل و نقل جهانی وجود ندارد. هند احتمالا مصداقی مهم از این گروه از کشورهاست که قطع برق در آن، تقریبا هر روز اتفاق می افتد. به همین دلیل است که بازار خودروهای برقی این کشور محدود به بخش های کم هزینه تر حمل و نقل برقی، همچون دوچرخه ها و سه چرخه هاست. در مجموع، نگرانی های مربوط به شبکه برق در کشورهای در حال توسعه، ابهام های پیش روی سازندگان تجهیزات اصلی، احتمال قطع یارانه ها و نگرانی های مربوط به محدودیت پیمایش خودروهای برقی را می توان به عنوان دردهای مربوط به دوران رشد در صنعت خودروهای برقی در نظر گرفت که از رشد چشمگیری برخوردار بوده است. با این همه، این مسائل واقعا دردناک هستند. با فرض اینکه شمار خودروهای برقی در جاده های جهان بتواند تا سال 2040 میلادی به 330 میلیون خودرو برسد، این رقم همچنان فاصله بسیاری با شمار یک میلیارد خودرو مبتنی بر نفت دارد که در سال 2010 میلادی محقق شد. بنابراین، حتی اگر خوشبینانه ترین پیش بینی ها درباره خودروهای برقی محقق شوند و رشد فروش خودروهای مبتنی بر نفت از سال 2018 میلادی به بعد متوقف شود، کاهش شدید تقاضای نفت بعید و یا شاید غیرممکن است. بر این اساس، پیش بینی اینکه خودروهای برقی به طور مستقیم موجب توقف رشد تقاضای نفت می شوند، پیش از رفع دیگر ابهام های موجود در بازار، به ویژه ابهام های مربوط به زیرساخت ها، عجولانه است.

منبع: نشریه فوربز

مترجم: یحیی احمدی

فرآیند کاهش تولید پارس جنوبی آغاز شده و هر سال سرعت خواهد گرفت  هیچ جای جهان مثل ایران نیست که تمامی خانه‌ها گازکشی شده باشند  پایان قرن نفت و هزاران میلیارد دلار سرمایه ای که کم ارزش می شود  طرح تبدیل دودکش نیروگاه به خوراک واحد پتروشیمی  تحلیل مقایسه ای مصرف واقعی انرژی برق در ایران