رئیس دفتر مرکز مطالعات بین‌المللی انرژی وین گفت: فکر می‌کنم که با روند کنونی و فقدان سرمایه‌گذاری و ظرفیت‌سازی، تقریبا تا پایان دهه جاری، ایران از جرگه صادرکنندگان نفت‌خام خارج خواهد شد.

فریدون برکشلی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره برنامه‌های جدید افزایش صادرات نفت اظهار داشت: به نظر بنده وزیر جدید در زمینه افزایش صادرات در اصول و به صورت کلی گفتند. در واقع هیچ وزیری غیر از این نگفته است. هر وزیر نفتی برای افزایش صادرات تلاش می‌کند. البته جزئیات بازاریابی و صادرات نفت‌خام در شرایط تحریم ‌یا بدون تحریم هم، قابل بازگو کردن نیست. سایر کشورهای تولیدکننده نفت هم در مورد مقاصد صادراتی خود صحبت نمی‌کنند. این یک اصل بازاریابی است. شرکت‌ها و موسسات صادرات نفت‌خام کشورها را به روش‌های مختلف منجمله ردیابی نفتکش‌ها، رصد می‌کنند و اطلاعاتی را منتشر و یا در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهند.

طی ۳۰ سال گذشته ظرفیت‌سازی نکرده‌ایم

وی افزود: البته ایران جزء معدود کشورهای عضو اوپک است که طی ۳۰ سال گذشته ظرفیت‌سازی نکرده است. ظرفیت تولید ایران پس از پایان جنگ تحمیلی افزایش پیدا کرد، اما تقریبا سه دهه است که در آستانه ۴ میلیون بشکه در روز باقی مانده؛ مصارف پالایشگاهی افزایش پیدا کرده و در نتیجه نفت موجود برای صادرات مرتبا کاهش داشته است. البته ما هم در عین حال از یک واردکننده خالص فراورده به یک صادرکننده خالص تبدیل شده‌‌ایم.

تا ۱۰ سال آینده نفت صادر نمی‌کنیم

رئیس دفتر مرکز مطالعات بین‌المللی انرژی وین تاکید کرد: فکر می‌کنم که با روند کنونی و فقدان سرمایه‌گذاری و ظرفیت‌سازی، طی یک دهه، تقریبا تا پایان دهه جاری، ایران از جرگه صادرکنندگان نفت‌خام خارج خواهد شد. البته اندونزی هم حدود ۱۰ سال پیش، از میدان صادرات نفت‌خام خارج شد و اوپک را هم ترک کرد، اما اندونزی امروز دهمین کشور صنعتی جهان است.

صنعت نفت از اوایل پیروزی انقلاب از سرمایه‌گذاری دور مانده است

وی با بیان اینکه ریاست‌جمهوری توجه به سرمایه‌گذاری در صنعت نفت را در برنامه‌های خود منظور کرده اما این صنعت تقریبا از اوایل پیروزی انقلاب از سرمایه‌گذاری و انتقال فن‌آوری‌های به‌روز، دور مانده است، گفت: کارشناسان و متخصصین داخلی خیلی فعالیت‌های خوبی را انجام می‌دهند. اما صنعت نفت ایران سال‌ها است که بهنگام نیست. سرمایه‌گذاری موثر و در استانداردهای به‌روز جهان انجام نشده است. بنابراین کلید توسعه، ارتقای نگهداشت و ظرفیت‌سازی در حضور بین‌المللی ما در سطح جهان و صنعت نفت جهان در ایران است.

خسارت تحریم‌های امریکا از خسارت جنگ هم بیشتر است

برکشلی تصرح کرد: ما در گروه مطالعات انرژی وین، مطالعه‌ای را تمرین کردیم. میزان خسارات اقتصادی ناشی از تحریم‌های امریکا و جهان علیه جمهوری اسلامی ایران، از خسارات جنگ تحمیلی، با فاصله زیاد بیشتر است. همین امروز که با هم صحبت می‌کنیم، تلفات ناشی از کرونا در ایران طی مدت ۲۰ ماه ۱۰۹ هزار نفر اعلام شده است. تعداد شهدای جنگ تحمیلی طی ۸ سال ۲۱۹ هزار نفر بوده است. با یک رگراسیون و محاسبه و در صورت ادامه روند فعلی، طی دوره مشابه جنگ تحمیلی، آمار تلفات کرونا تقریبا ۳/۵ برابر خواهد بود.

پول‌های بلوکه شده و تداوم صادرت با دور زدن تحریم

وی تاکید کرد: آنچه آقای رییس‌جمهور در ارتباط با صنعت نفت، مدنظر دارند در چهارچوب کنونی روابط اقتصادی و بازرگانی بین‌المللی میسر نیست. مهم تراز صادرات نفت، مکانیسم دریافت پول حاصل از صادرات است. پول‌های بلوکه شده زیادی در بانک‌های کشورهای مختلف داریم. این شکل و این ساز و کار صادرات نفت، نه تنها منافع ملی را هدر می‌دهد، بلکه در شان صنعتی به عظمت و سابقه و قدرت صنعت نفت ایران نیست.

گویی مواد مخدر صادر می‌کنیم

رئیس دفتر مرکز مطالعات بین‌المللی انرژی وین بیان داشت: مکانیسم عملیاتی فروش نفت در شرایط تحریمی که ایران در چنبره آن گرفتار شده است، اصطلاحا دور زدن تحریم‌هاست. این را وزرای محترم سال‌هاست که بیان کرده‌اند. دنیا هم می‌داند که ما برای صادرات نفت‌خام، فراورده و معیانات گازی، تحریم‌ها را دور می‌زنیم. دور زدن تحریم متاسفانه یعنی گویی که ما داریم مواد مخدر صادر می‌کنیم. مواد مخدر وقتی به مقصد می‌رسد، مصرف مستقیم دارد. نفت‌خام باید به پالایشگاه منتقل شود. بارها عوض کردن کشتی‌ها، تغییر مشخصات نفت‌خام، صف‌های طولانی نوبت در بنادر مقصد. این‌ها هزینه دارد. منابع مالی است که از دست می‌رود. در انتها هم پول آن به روش‌های غیرمتعارف جابه‌جا می‌شود.

تهاتر نفت با اجرای پروژه جواب می‌دهد یا خیر؟

وی درباره تهاتر نفت با اجرای پروژه خاطرنشان کرد: اینکه به جای پول نفت، پروژه برای ایران به دست بیاوریم هم یک مکانیسم است، اما من تفاوت چندانی با دیگر روش‌ها ندارد، بخش قابل ملاحظه‌ای از ارزش نفت صادراتی در این میان هزینه به مقصد رسانیدن نفت می‌شود. در مورد مساعدت بخش خصوصی برای فروش نفت‌خام هم چنانچه هدف، بهتر دور زدن تحریم‌ها باشد، نتیجه بهتری به دست نمی‌آید. اکنون شرکت‌هایی مثل آرامکو و ادناک هم به تدریج خصوصی می‌شوند و سهام خود را در بورس‌های داخلی و بورس بین‌المللی به فروش می‌رسانند. بنابراین شکوفایی و بهره‌برداری از استعدادهای جامعه در نفت، یک موضوع است، ولی برای دور زدن بنده نظری ندارم. مثلا آرامکو برای دور مقدماتی عرضه اولیه سهام خود قیمت ۱/۲ تریلیون دلار را تعیین کرد. با محاسبات ما ارزش مقدماتی سهام شرکت ملی نفت هم خیلی کمتر از آرامکو نیست. مسئله بحث حکمرانی خوب و حکمرانی بد است. هزینه اداره صنعت نفت ایران خیلی بالاست.