آذرجزایری/خبر: از خاطرات روزهایی می گوید که به دلیل مبادرت کشورهای خارجی برای واردات بنزین به ایران ورود این فرآورده به کشور به سه دهم میلیون لیتر رسیده بود.روزهایی که نیاز کشور واردات روزانه 22 تا 24 میلیون لیتر بنزین را ایجاب می کرده اما صادرکنندگان از ارسال محموله بنزین به ایران به طور همزمان خودداری می کنند و تا جایی پیش می رود که صادرات بنزین در شرایط نیاز به صفر می رسد. از فشارهای موجود در آن روزها به چگونگی ایجاد فکر تولید بنزین در پتروشیمی ها و آلوده بودن یا نبودن آن می رسیم.تقریبا گفت وگوی ما با بیات معاون وزیرنفت در امور پتروشیمی که در ساختمان مجلل این شرکت درملاصدرا صورت گرفت دو ساعتی به طول انجامید و از هر دری سخن به میان آمد.البته وی در این گفت وگو خبر خوشی هم در خصوص احتمال کاهش قیمت خوراک مایع برای مجتمع های پتروشیمی و کارکنان شرکت ملی صنایع پتروشیمی برای پایان دادن به نگرانی های آنان از تعدیل احتمالی ناشی از تشکیل هلدینگ و کوچک شدن این شرکت داشت. مشروح این گفت وگو را که بیشتر بر روزهای سخت نفتی ها برای تامین بنزین کشور تاکید دارد در ادامه می خوانید.

آقای بیات بهتر برای اولین سوال بپردازیم به این نکنه که اصلا منشاء شکل گیری این فکر که می توان در برخی از مجتمع های پتروشیمی بنزین تولید کرد از کجا بود ؟

شاید به نوعی بتوان گفت که منشاء این فکر به پتروشیمی پارس و مطالعاتی که در این مجتمع صورت گرفت بر می گردد.در پتروشیمی پارس پروژه ای به نام اتیل بنزن در حال اتمام بود.اما با توجه به آن که حلقه بعدی این زنجیره تولید استایرن منومر بود همکارها در تلاش بودند تا با مطالعه برروی این زنجیره برای استفاده از این تولیدات فکری کنند.در آنزمان بود که در این مطالعات به این نتیجه رسیدیم که می توان اتیل بنزن را به بنزین تیدبل کرد.این بحث بر می گردد به اواخر سال 1386 اما در همان سال مسکوت ماند و تنها گزارشاتی از آن زمان به طور خلاصه باقی ماند. تا نیمه های دوم سال 88 که زمزمه هایی در بحث تحریم ها شروع شد.در آنزمان دولت به این فکر بود که در صورت اعمال تحریم های احتمالی  باید از چه راهکاری استفاده کند تا مشکلی پیش نیاید.در آنزمان بود که بحث ایده تولید بنزین در پتروشیمی ها دوباره مطرح شد.برهمین اساس پاییز 88 مانور دو هفته ای را برای بررسی بیشتر این امر انجام دادیم تا ببینیم در صورت ضرورت تحقق آن امکان پذیراست.پس از این مانور کار مجددا متوقف شد تا تقریبا ابتدای تابستان 89، که بحث های تبلیغاتی دشمن در خصوص تحریم بنزین به منظور ایجاد نارضایتی و تنش در جامعه شروع شد.تحقیقات از سال 88 تا آنزمان ادامه داشت تا با تغییراتی بتوانیم نتیجه بهتری به دست آوریم.برهمین اساس زمانیکه تحریم بنزین ایران در سازمان ملل مصوب شد به جایی رسیدیم که از واردات روزانه 22 تا 24 میلیون لیتر بنزین در روز به 3دهم میلیون لیتر درروز رسید از طرف مقامات مسوول تولید بنزین در مجتمع های پتروشیمی به طور ضربتی به ما ابلاغ شد.برهمین اساس جلساتس در وزارت نفت برگزار شد تا چالش هایی پیش رو بررسی و با هماهنگی لازم برطرف شود.شرکت ملی نفت در این جلسه متعهد شد خوراک با کیفیت را در اخیار شرکت ملی صنایع پتروشیمی قراردهد.شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی مسوول مستقیم حمل و نقل بنزین و انتقال آن به انبار و توزیع در جایگاه ها شد.از سوی دیگر باید با وزارت صنایع و معادن و سازمان حمایت از مصرف کنندگان و صادرکنندگان هماهنگی هایی در راستای عدم کمبود خوراک برای صنایع تکمیلی صورت می گرفت تا مشکل از جایی به جای دیگر منتقل نشود.چرا که اگر خوراک این صنایع کاهش می یافت قطعا در تولید مشکل ایجاد می شد و این امر مستقیما با زندگی مردم در ارتباط بود.بالاخره 29 مردادماه تولید بنزین به طور آزمایشی آغاز شد.این آزمایش که 48 ساعت به طول انجامید در سه مجتمع پتروشیمی با تولید 10 میلیون لیتر در روز صورت گرفت.پس از ان با یک سری تغییرات سه مجتمع دیگر نیز به این تعداد افزوده شد و شش مجتمع پتروشیمی اعلام آمادگی کردند که می توانند روزانه 17 تا 20 میلیون لیتر بنزین در روز تولید کنند.تولیدی که تقریبا معادل میزان واردات روزانه کشور بود و به نوعی می توانست نیاز کشور را مرتفع کند.تا ما هم آماده شویم شرکت پالایش و پخش فراورده های نفتی هم نیاز مردم را از طریق ذخایراستراتژیک تامین کرد تا مردم متوجه کمبود منابع و مشکلات موجود نشوند.

در کشورهای دیگر تولید بنزین از مجتمع های پتروشیمی تا کنون سابقه داشته است؟

به هیچ وجه؛ هیچ کشوری تا الان در مجتمع های پتروشیمی بنزین تولید نکرده است.راستش خودما هم در ابتدا باورمان نمی شد که بتوانیم از عهده اینکار بر بیاییم و یا اصلا این تغییرات فنی امکان پذیر باشد .این کار به نوعی در تمام دنیا بی نظیر بود.

چرا اینقدر دیر در خصوص این فناوری اطلاع رسانی کردید؟

چند عامل مختلف باعث شد که ما اطلاع رسانی را به زمانی دیگر موکول کنیم.یکی از این دلایل این بود که ما می دانستیم دشمن اگر بنزنی را تحریم کرده است برای رسیدن به اهداف خودش است.این احتمال وجود داشت که اگر دشمن متوجه شود ما به این فناوری دست پیدا کرده ایم دست به عملیات های تخریبی و ضد امنیتی بزند.مثلا بمباران کند پتروشیمی ها را و یا عوامل نفوذی خود را بفرستد تا در تجهیزات حساس دستکاری شود و یا بمب گذاری کنند.در اوایل این فکر و این احتمال برای ما تنش ذهنی بسیاری را به همراه داشت تا اینکه یک مدت کار جلو رفت و این احتمالات  کمرنگ شد.همین نگرانی ها باعث شد در سکوت اطلاعاتی تا یک مدت کار را جلو ببریم. نکته بعدی که شاید دلیلی دیگر بر این سکوت اطلاع رسانی باشد به مساله ایجاد نگرانی احتمالی در جامعه بر می گشت.اگر به مردم می گفتیم که واردات بنزین متوقف شده اما شما نگران نباشید ما تامین می کنیم همین خبر هم باز جامعه را متشنج می کرد و این احتمال را افزایش می داد که مردم در مقابل جایگاه ها برای ذخیره بنزین بیشتر صف های طویل تشکیل بدهند و با ذخیره سازی بنزین در منازل خود امنیت جامعه را به خطر بیندازند.بنابرانی صلاح دانستیم در سکوت خبری به اینکار بپردازیم چرا که مشکلی هم برای تامین بنزین کشور تا مدتی نداشتیم چون ذخایر استراتژیک ما جوابگوی نیاز دو تا سه ماهه کشور بود.واقعیت این است که برای ما هم کار کردن در چنین فضایی بسیار دشوار و پر از اضطراب بود اما بعد از 48 ساعت که موفق شدیم در پتروشیمی ها بنزین تولید کنیم و مخازن ما پر از این فراورده شد این نگرانی ها به پایان رسید.یک هفته پس از این 48 ساعته اولیه تولید بنزین در مجتمع های پتروشیمی به 17 تا 20 میلیون لیتر در روز رسید و نزدیک به مقدار واردات روزانه ما شد.اقدام به اطلاع رسانی کردیم.

پس به نوعی می توان گفت کاهش سهمیه ها در آنزمان به دلیل مهار مصرف در جهت تامین نیاز بنزین کشور بوده است؟

از یک سو زمستان در راه بود و این فصل قطعا مصرف را کاهش می داد از سویی همانطور که شما گفتید با کاهش سهمیه ها سعی شد تا به نوعی بازارمصرف را مدیریت کرد.که دقیقا تمام اینکارها در کنار هم بالاخره جواب داد و باز هم ما در آزمونی دیگر سربلند بیرون امدیم.

چه مجتمع های پتروشیمی درگیر این پروژه شدند؟

از 29 مردادماه که تولید بنزین در مجتمع های پتروشیمی شروع شد این کار به طور مستمر تا نیمه اول بهمن ماه ادامه یافت.اما خروج پتروشیمی ها از زنجیره تولید بنزین به صورت لاک پشت وار صورت گرفت .از آنجا که صنایع پایین دستی ممکن بود با کمبود خوراک احتمالی مواجه شوند پتروشیمی بوعلی پس از سه هفته تولید و مدیریت فضا  از مدار تولید بنزین خارج شد.

پتروشیمی های بندرامام،نوری،امیرکبیر،اراک و جم از جمله پتروشیمی هایی بودند که به تولید بنزین اختصاص یافته بودند.البته برخی از این پتروشیمی ها چون نوری تمام واحدهایشان در اختیار تولید بنزین قرار گرفت و برخی تنها یک یا دو واحدشان را به تولید این فرآورده اختصاص دادند.اما واقعا شوکی که دشمن ها در تلاس بودند با تحریم بنزین و کمبود ان در کشور بوجود بیاروند پس از اطلاع رسانی این مساله دقیقا در این کشورها بوجود آمدو از خبرها می شد حدس زد که اینجای کار را دیگر نخوانده بودند.

چرا که پس از مدتی که ذخایر صادرکنندگان بنزین پر شد وقیمت این فراورده بین 20 تا 30 درصد کاهش یافت و سود سالیانه این شرکت ها نیز با تهدید مواجه شد تنها چاره را با همکاری مجدد با ایران دیدند و اصرارها برای خرید بنزین از آنها شروع شد.فضا با اینکار ایران کاملا برگشت و شرکت هایی که زمانی از فروش بنزین به ما خودداری کردند این بار با خواهش و تمنا اصرار می کردند که بنزینی که روی دستشان مانده را ما بخریم.

برخی از کارشناسان بر بی کیفیت بودن بنزین تولیدی در پتروشیمی ها تاکید دارند.آیا علت توقف تولید بنزین در پتروشیمی ها هم در همین راستا بود؟

به نظر من انتشار این اخبار از سوی دشمن بوده است.چرا که آنها 2 سال تلاش کردند تا فروش بنزین ایران را تحریم کنند اما ما ظرف یک هفته تمام این رویا را به هم زدیم.ابتدای اطلاع رسانی در این خصوص اگر یادتان باشد سایت های همراه با دشمن می نوشتند که این امر امکان پذیر نیست و این امر را به نوعی بلوف سیاسی می خواندند.اما وقتی دیگر مطمئن شدند که این اتفاق افتاده شروع کردن به اطلاع رسانی در خصوص آلوده بودن این نوع بنزین تولیدی تا به نوعی به ایجاد تنش در جامعه برسند.اما باید بگویم که ما مدعی این نکته هستیم که بنزین تولیدی ما از کیفیت بیشتری نسبت به بنزین تولیدی در پالایشگاه برخوردار است.چرا که بنزنی تولیدی ما با اکتان 95 تا 110 تولید می شود وباید بگویم که بصورت مستقیم در خودروهای ایرانی قابل استفاده نیست و باید آن را به شرکت پالایش و پخش فراورده های نفتی تحویل دهیم تا با بنزین عادی مخلوط شود. چرا که باید عدد اکتان آن تنظیم شود و به حدود 88 برسد.

اینکه بنزین از آروماتیک ها به دست می آید و این ماده سمی است کاملا مشخص است.پس چطور مطمئن هستید که این بنزین تولیدی هیچ عواقبی برای سلامتی مردم در پی ندارد؟

حرف شما تا یک مقطعی از فرآیند کاملا درست است.اگر بنزن بیش از حد مجاز باشد در یک پروسه بلند مدت می تواند خطرساز باشداما تولیدات وفرآیند تولید به طور مستمر کنترل می شود.شاید بهتر باشد بر این نکته تاکید کنم که براساس نظام نامه جدید اروپا به نام (ریچ) هر کالایی که بخواهد به این مناطق ارسال شود باید تاییدیه کیفیت را بگیرد در غیراینصورت اجازه ورود آن کالا به اروپا و آمریکا داده نمی شود.براین اساس نمونه تمام محصولات پتروشیمی در اختیار آنها قرارگرفته و گواهی کیفیت تمام آنها صادرشده است.بنابراین کیفیت این محصولات بنابراستانداردهای موجود است و امکان فروش آن در اروپا محیاست.غیر از آن سه نقطه کنترل دیگر هم در داخل هستند که بنزین تولیدی ما را کنترل کنند.بنابراین هیچ گونه جای نگرانی برای بالا و پایین بودن کیفیت بنزین تولیدی پتروشیمی ها باقی نمی ماند.اینها شایعاتی است که دشمنان درست می کنند تا به قول خودشان نظام جمهوری اسلامی ایران را تضعیف کنند.

این حرف شما یک بار هم باعث دلخوری نمایندگان مجلس شد.جریان این دلخوری چی بود؟

روزی یک خبرنگار از من پرسید الودگی بنزین پتروشیمی ها صحت دارد بنده هم در پاسخ تاکید کردم این مساله شایعاتی است که دشمنان آن را می سازند.این پاسخ من همزمان شد با سوال نمایندگان مجلس در خصوص کیفیت بنزین تولیدی پتروشیمی ها این خبرنگار هم شیطنت کرده بود و با کنارهم قراردادن اظهارات نمایندگان مجلس و گفته های بنده این دو حرف را مقابل هم قرارداه بود تا به نوعی دولت را مقابل مجلس نشان دهد.همین امر باعث دلخوری نمایندگان شدکه بنده به کمیسیون انرژی رفتم و پاسخگوی این ابهام بودم و در نهایت از تمام نمایندگان عذرخواهی کردم و به آنان گفتم که چنین منظوری نبوده اما اگر لازم باشد هر جایی که بگویند من عذرخواهی می کنم چرا که اگر در هر کاری مجلس نشینان همراهی نکنند قطعا کار به طور کامل پیش نخواهد رفت.در روزی که در کمیسیون انرژی حاضر شدم به نمایندگان هم گفتم که دشمن در تلاش است تا دولت و مجلس را مقابل هم قراربدهد و ما نباید بازیچه آنها قراربگیریم و شیرینی این موفقیت را به کام خودمان تلخ کنیم.بعضی از نمایندگان تا آن روز اصلا من را نمی شناختن و با چهره من هم آشنا نبودن اما امروز به مرحله ای رسیده که با برخی از آنها بسیار دوست شده ایم و دیگر مشکلی وجود ندارد.

چه شد که دستور توقف تولید بنزین در پتروشیمی ها صادر شد.آیا برنامه ای برای صادرات آن دارید؟

از بهمن ماه با توجه به آنکه مصرف تا حدودی کاهش یافت و برخی از طرح های توسعه ای پالایش وپخش به نتیجه رسید بنابراین به ما اعلام شد که براساس صلاحدید مجموعه اگر می خواهیم به تولید ادامه دهیم یا از اینکار خودداری کنیم اما اختیار این قضیه را به دست خودمان سپردند.چرا که دیگر نیازی در کشور وجود نداشت.بنابراین داریم در شرایط فعلی برای صادرات 5 میلیون لیتر بنزین در هر روز مطالعات دقیق انجام می دهیم که اگر بشود صادرات را آغاز کنیم.اما باید بررسی شود که صادرات بنزین نسبت به دیگر محصولات چقدر منفعت به همراه دارد چرا که ما به دنبال منفعت بیشتر هستیم. هر چند که پالایش و پخش فراورده های نفتی نیز در سال جدید  قطعا مازاد تولید خواهد داشت و برنامه صادرات را اجرایی خواهد کرد.در عین حال این امکان نیز وجود دارد از ابتدای امسال در تولید نیز با پالایش و پخش فراورده های نفتی همکاری کنیم.

خاطره ای هم از اون روزهای پر از التهاب دارید؟

روزهای اول خیلی نگران بودم که اصلا چنین کاری امکان پذیر هست.چرا که اگر این اتفاق نمی افتاد تا مهر ماه ذخایر استراتژیک به پایان می رسید واز اول مهر با توجه به افزایش ترددها نارضایتی مردم از نبود بنزین بسیار زیاد می شد.در عین حال وقتی پالایشگاه ها کار نمی کردند خوراک برخی از مجتمع های ما هم تامین نمی شد و صنعتگران هم از سویی دیگر نارضایتی هایشان بالا می گرفت.نگرانی ها آنقدر دراون روزها زیاد بود که ساعت از 2 و نیم صبح گذشته بود و من همچنان در دفتر کارم نشسته بودم و موارد را بررسی می کردم که یکی از همکاران گفت نمی خواهید برید خانه؛ نگران بودم برای همین ترجیح دادم بمانم و زنگ بزنم به همکارانم در پالایش و پخش فراورده های نفتی تا ببینم انها چیکار کردند.نکته جالب این بود که از استرس این مساله ضیغمی هم به خانه نرفته بود و همچنان در دفتر کارش داشت مسایل مربوط به اینکارو بررسی می کرد.شاید بهتر باشه به خاطره یکی از مشکلات حین کار هم اشاره کنم.در زمانیکه بنزین در پتروشیمی ها تولید می شد کار به جایی رسید که برخی از کشتی های تعیین شده برای حمل بنزین از تعهد خود سرباز زدند و مخازن ما پر شد و جایی دیگر برای نگه داشتن بنزین نداشتیم در اونروزها هم فشار زیادی به ما وارد شد اما خوشبختانه این مشکل هم با امضای قراردادهای بلند مدت شرکت پالایش و پخش فراورده های نفتی با شرکت های دیگر مرتفع شد.

شاید بد نباشد به خاطره ای در خصوص دردسر ی که یک رسانه برایم درست کرد هم بگویم.بعد از التهاب های اون روزها تصمیم گرفتم با خانواده سفری برویم و آب و هوایی عوض کنیم اما قبل ازاین سفر با وزیر به عسلویه رفتم و در این مراسم خبرنگاری از من پرسید چگونه اینکار را انجام دادید؟در پاسخ به این سوال گفتم ما یک مقدار مازاد مصرف داخلی داریم که به بخش صادرات اختصاص می دهیم بنابراین بخشی از صادرات را به تولید بنزین اختصاص داده ایم.من در سفر بودم که به گوشم رسید خبرنگاری که این سوال را پرسیده تیتر زده با تولید بنزین کل صادرات پتروشیمی متوقف شد. روز دوم مرخصی بودم که با من تماس گرفته شد و در آن به من خبر دادند که آقای وزیر نگران این مصاحبه شده و بهتر است هر چه زودتر من برگردم.با جلساتی که با وزیر گذاشتیم این مصاحبه تعدیل شد وبا اطلاع رسانی دقیق مشکل برطرف شد.