خوراک پروپان به عنوان یکی از خوراک های گازی، سهم تعیین کننده ای در آینده صنعت پتروشیمی دنیا ایفا خواهد کرد. کافی است میزان تولید و مصرف آن را با دیگر خوراک های گازی ( به ویژه اتان)، مقایسه نماییم. البته ذکر این نکته ضروری است که دامنه مصرف پروپان کمی بیش از اتان بوده و به همین دلیل است که سهم مصرف آن در دنیا حدود ۲.۵ برابر اتان است.

همانند دیگر خوراک های صنعت پتروشیمی سه عامل زیر نقشی تعیین کننده در شناخت هر چه بیشتر حاکم بر آن ایفا می نمایند:

• عرضه و تقاضا

• جریان تجارتی

• قیمت گذاری

(در یادداشت های آتی به بررسی بیشتر در خصوص شناخت این فضا پرداخته خواهد شد)

خوراک پروپان در سال ۲۰۱۶ حدود ۱۶۰ میلیون تن تولید و مصرف شده است. تقریبا ۳۰ درصد از این مقدار از مسیر پالایشگاه های نفت و مابقی از واحدهای بازیابی گاز طبیعی بدست آمده است؛ که در آینده سهم تولید از گاز طبیعی بسیار بیشتر نیز خواهد شد. بر اساس پیش بینی ها نیز میزان تولید پروپان با رشدی حدود ۲.۷ درصدی تا سال ۲۰۲۱ به میزان ۱۸۲ میلیون تن خواهد رسید.

این در حالی است که در همان سال ۲۰۱۶ کل مصرف اتان در دنیا حدود ۶۶ میلیون تن برآورد شده است. دلیل اصلی این اختلاف را می توان در زنجیره مصرفی این گازها مشاهده کرد.

مصارف گاز پروپان در بخش خانگی و تجاری برای پخت و پز و گرمایش، شیمیایی (اتیلن، پروپیلن)، سوخت های صنعتی، سوخت خودرو و دیگر مصارف اندک نظیر (کشاورزی، سوخت پالایشگاهی و …)، می باشد؛ در حالی که زنجیره مصرفی اتان به صورت غالب صنعت پتروشیمی است.

در تصویر زیر سهم بخش های مختلف در مصرف خوراک گازی پروپان قابل مشاهده است:

با اندکی دقت می توان فهمید که رشد بخش شیمیایی (برای تولید اتیلن و پروپیلن)، بسیار بیشتر از سایر بخش ها بوده است و پس از بخش خانگی/تجاری از حیث مصرف در رده دوم قرار دارد. در واقع می توان یکی از دلایل این رشد سریع مصرف پروپان در صنعت پتروشیمی را ایجاد واحدهای PDH قلمداد کرد. فناوری PDH مربوط به سال های ۱۹۹۰ است؛ لیکن از سال ۲۰۱۱ به شدت خودنمایی کرد. دلیل روی آوردن به تکنولوژی های On-purpose را می توان توان پایین فرآیندهای مرسوم در تامین تقاضای مصرفی دانست. روند افزایش تقاضا برای پروپیلن نسبت به اتیلن در سال های آتی بیشتر خواهد بود و تکنولوژی واحدهای کراکر و پالایشگاهی از آن جا که پروپیلن را به عنوان محصول جانبی تولید می نماید؛ قطعا کافی نخواهد بود و می توان دلیل اقبال به PDH را علی رغم هزینه بر بودن بالای آن، بازدهی آن دانست. در حال حاضر به ازای هر ۱.۲ تن پروپان از مسیر PDH،  یک تن پروپیلن بدست می آید. (بازدهی ۸۵ درصد)

مرکز مطالعات زنجیره ارزش معتقد است، در حال حاضر میزان تولید پروپان کشور از مسیر پالایشگاهی حدود ۹۰۰ هزار تن در سال است و مابقی که بخش عمده تولید است از مسیر پالایشگاه های گازی، NGLs و پتروشیمی ها بدست می آید. اگرچه تعیین دقیق میزان پروپان کشور به دلیل اینکه این خوراک گازی به صورت مخلوط با بوتان به صورت  LPG است، کمی دشوار است؛ لیکن می توان بر اساس ترازنامه سال ۹۴، سهم غیرپالایشگاهی را حدود ۲ میلیون تن برآورد کرد. حال اگر مجددا به کمک داده های ترازنامه، مصرف کل کشور را حدود ۹۰۰ هزار تن در نظر بگیریم، این بدان معناست که پتانسیل صادراتی این خوراک برای کشورمان حدود ۲ میلیون تن است.

اکنون می بایست این سوال را مطرح کرد که در منطقه ای که به جز ترکیه، تمامی کشورها صادرکننده پروپان می باشند و از طرفی صادرات LPG با سختی های بسیاری همراه است و حتی کشورمان از مزیت قیمت نیز برخوردار نیست؛ آیا نمی توان از پروپان در صنعت پتروشیمی استفاده بیشتری کرد؟ اینکه شاخص ترین کشور در استفاده از پروپان (به ویژه PDH) در سال های اخیر آمریکاست، شکی نیست؛ اما آیا امکان استفاده از فناوری PDH در ایران نیز فراهم است؟ در یادداشتی با عنوان “نگاهی به فرایند تبدیل پروپان به پروپیلن در صنعت پتروشیمی کشور” این مهم مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. 

در یادداشت های آتی به بررسی قیمت پروپان و تراز تجاری آن در مناطق مختلف خواهیم پرداخت و سعی خواهیم کرد با نگاهی سیستمی به شناخت هر چه بیشتر محیط حاکم بر این بازار دست یابیم.

فرآیند کاهش تولید پارس جنوبی آغاز شده و هر سال سرعت خواهد گرفت  هیچ جای جهان مثل ایران نیست که تمامی خانه‌ها گازکشی شده باشند  پایان قرن نفت و هزاران میلیارد دلار سرمایه ای که کم ارزش می شود  طرح تبدیل دودکش نیروگاه به خوراک واحد پتروشیمی  تحلیل مقایسه ای مصرف واقعی انرژی برق در ایران