کافی است چند ساعت با مطالعه دقیق روند تصمیم گیری ها در مجلس و دولت در حوزه صنعت پتروشیمی را در ذهن مرور نمائید جمع بندی این تحقیق و تفکر هر ایرانی وطن دوست را متاسف و اندوهگین می کند. 

 

تا سال 1392 قیمت هر متر مکعب گاز متان خوراک پتروشیمی ها کمتر از 3 سنت بود بعد از آن به یکباره قیمت به 13 سنت افزایش یافت. دلیل این افزایش ناگهانی چه بود؟ آیا از سال 92 تا کنون قیمت جهانی گاز متان افزایش یافته؟ نه کاملا بلعکس است بعد از سال 92قیمت جهانی گاز متان کاهش یافته است. پس دلیل و منطق این افزایش سریع و ناگهانی و پر سر و صدا چه بوده است؟!

کلا چند درصد گاز متان یا همان گاز طبیعی در صنعت پتروشیمی به عنوان خوراک مورد استفاده قرار می گیرد؟ حدود 7 درصد گاز متان تولیدی در ایران به عنوان خوراک پتروشیمی ها( عمدتا در واحدهای تولید کننده آمونیاک و متانول) مورد استفاده قرار می گیرد. حدود 30 درصد در نیروگاه های کشور و 40 الی 50 درصد هم در مصارف خانگی و تجاری که از این 80 درصد حداقل 35درصد آن به هدر می رود میزان گاز متانی که در این دو حوزه ضایع می شود و محیط زیست را آلوده می کند چندین برابر کل خوراک صنعت پتروشیمی کشور است و افسوس که هیچ کس با این هدر رفت کاری ندارد و آن را ظلم به ملت و مملکت نمی داند!!

تحویل 80 درصدگاز تولیدی کشور به حوزه خانگی و تجاری و نیروگاه های کم بهره چه مزیت و توسعه و اشتغالی به دنبال دارد؟ کم بهره ور ترین و بدترین مشتری برای شرکت گاز همین حوزه ها می باشند که گاز متان را با قیمت 2.5 سنت دریافت و بخش عمده آن را نابود می کنند محیط زیست را الوده و کمترین اشتغال و توسعه را به دنبال داشته اند.

آیا توسعه صنعت پتروشیمی اولویت کشور نیست؟ اگر چنین است گاز متان و خوراک مایع را به چه قیمتی تحویل واحدهای پتروشیمی دهیم تا جذابیت برای توسعه سرمایه گذاری در این صنعت افزایش یابد؟

آیا با گاز متان 10 سنتی و پروپان 400 دلاری می توان واحد های صنعتی و بزرگ و اشتغال زای زیر شاخه راتوسعه داد؟ مگرایران جز قیمت مناسب تر خوراک  چراغ چشمک زن  دیگری هم برای جذب سرمایه گذاری دارد که آن را هم با افزایش شدید قیمت خوراک واحدهای پتروشمی کور نمودند. سرمایه گذاری که یک واحد بزرگ پتروشیمی احداث می کند در 5 سال اول بهره برداری واحد زیر سنگین ترین فشارها قرار دارد چرا که باید اصل وام و بهره های سنگین آن را بازپرداخت نمایدواحدهای بزرگ پتروشیمی معمولا در 3 تا 5 سال پس از بهره برداری با ظرفیت 70 و 80 و 90 درصد و کمتر از ظرفیت طراحی تولید می کنند و به مرور که مشکلات واحدها شناسایی و رفع می شوند و تیم بهره بردار سوار بر کار می شوند ظرفیت تولید افزایش گام به گام خواهد یافت تا به ظرفیت اسمی برسد. همچنین چند سال اول بهره برداری خرید مواد شیمیایی و تجهیزات و قطعات و غیره فشار زیادی به سرمایه گذار ایجاد می کند لذا منطق این است که  قیمت خوراک بصورت پلکانی تعیین شود و در 5 سال اول 30 درصد تخفیف در 3 سال بعد 20 درصد و بعد از آن خوراک با 10 درصد تخفیف در اختیار سرمایه گذار قرار گیرد. چنانچه دولت از ابتدای سال 97 چنین مقررات منطقی و عاقلانه ای که اختیار آن را مجلس محترم 3 سال پیش در اختیارش قرار داده  ابلاغ نماید از سال 97 شاهد تحول و شکوفایی در صنعت پتروشیمی خواهیم شد. از زمان شروع عملیات اجرایی احداث واحدهای پتروشیمی تا زمان راه اندازی و دریافت خوراک 4 سال زمان می برد اما همین مجوز  تخفیف پلکانی یاد شده از زمان ابلاغ میلیاردها یورو سرمایه را روانه ایران خواهد نمود یعنی دولت فقط با یک برگه کاغذ مجوز و بدون اینکه یک سنت هزینه کند در مدت 4 سال شکوفایی و پویایی و اشتغال گسترده در صنعت پتروشیمی و شرکتهای قطعه ساز و پیمانکاری ایجاد می کند.

میزان اتان تولیدی در ایران صرفا کفاف واحدهای الفینی احداث شده و در حال احداث را می دهد حتی از 5 سال آینده روند کمبود اتان مجدد آغاز و برای همیشه تداوم خواهد یافت( به دلیل افت فشار میادین گازی و کاهش میزان تولید آنها) لذا اگر ایران بخواهد در حوزه تولید الفین ها وپلی اتیلن ها روند رو به رشد داشته باشد چاره ای جز حمایت از احداث واحدهای MTO ندارد واحدهای MTO حجم سرمایه گذاری بالایی دارند لذا اگر بخواهیم بازگشت سرمایه را در دوره ده ساله محاسبه نمائیم حاشیه سود این واحدها مناسب نیست اما اگر بلند مدت نگاه کنیم این واحدها از جذابیت سرمایه گذاری بالایی برخوردار می باشند تنها را افزایش حاشیه سود این واحد ها این است که قانون تخفیفات پلکانی خوراک برای این واحدها به مدت ده سال اجرایی شودو گاز متان به قیمت 5 سنت تحویل این واحدها شود در  آن صورت از IRR مناسب برخوردار خواهند شد. به دلبل وجود گاز متان در سراسر کشور می توان این واحدهای را در نقاط مختلف کشور که زیرساخت و دست یابی به بازار را دارند احداث نمود. آیا وزارت نفت حاضر است بخشی از گاز متان که در نیروگاه ها و بخش خانگی و تجاری به هدر می رود را به دو برابر قیمتی که تحویل این حوزه ها می دهد به واحدهای MTO تحویل نماید؟

واحدهای MTO اشتغال قابل توجهی به دنبال دارند و در بلند مدت از توان رقابت پذیری بسیار بالایی نسبت به سایر روش های تولید الفین ها برخوردار می باشند. حمایت از احداث واحدهای MTO و PDH و حتی GTL می بایست در راس برنامه های بلند مدت و استراتژیک وزارت نفت باشد.

دولت و وزارت نفت باید بگونه ای برنامه ریزی نمایند که میزان تحویل گاز به مصارف خانگی و نیروگاه ها کاهش و معادل آن گاز متان در چارچوب ذکر شده تحویل واحدهای پتروشیمی شود. باید قوانین و مقررات و چارچوب هایی طراحی شود که نیروگاه های گاز به سمت سیکل ترکیبی حرکت کنند و نیروگاه های فرسوده از مدار تولید خارج شوند و سیاست های تشویقی و تنبیهی جهت کاهش مصارف خانگی وضع گردد. از توسعه نیروگاه های خورشیدی در نقاط مستعد کشور حمایت شود و حداقل 20 درصد انرژی مورد نیاز کشور طی 10 سال آینده از طریق نیروگاه های خورشیدی تامین شود چرا که ایران از مزیت ویژه ای در ان حوزه برخوردار است.  با توجه به اینکه قیمت گاز تحویلی به واحدهای پتروشیمی بین دو تا سه برابر گاز تحویلی به مصارف خانگی و نیروگاهی است هر چه بتوان گاز تحویلی به بخش خانگی و نیروگاه های غیر اقتصادی و مخرب محیط زیست را کاهش و تحویل واحدهای پتروشیمی نمود درآمدهای وزارت نفت افزایش و کشور در مسیر توسعه پایدار و اقتدار بیشتر قرار خواهد گرفت.

فرآیند کاهش تولید پارس جنوبی آغاز شده و هر سال سرعت خواهد گرفت  هیچ جای جهان مثل ایران نیست که تمامی خانه‌ها گازکشی شده باشند  پایان قرن نفت و هزاران میلیارد دلار سرمایه ای که کم ارزش می شود  طرح تبدیل دودکش نیروگاه به خوراک واحد پتروشیمی  تحلیل مقایسه ای مصرف واقعی انرژی برق در ایران