عقب‌ماندگی ایران در جذب سرمایه‌گذاری خارجی -

ایلنا: بنا به گفته دبیرکل شورای عالی ایرانیان خارج از کشور، میزان سرمایه ایرانیان خارج از کشور حدود 2 هزار میلیارد دلار برآورد می شود و هم اکنون باید توجه داشت ترکیه چهار برابر ایران سرمایه جذب کرده است.

به گزارش خبرنگار ایلنا، در سه دهه اخیر استفاده از سرمایه گذاری خارجی به عامل اساسی در رشد سرمایه گذاری و رشد اقتصادی کشورها تبدیل شده است. اکنون قدرتهای برتر اقتصادی در صدر فهرست جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی قرار دارند. جریان ورودی سرمایه گذاری مستتقیم خارجی به آمریکای شمالی در سال 2013 ، 23 درصد افزایش پیدا کرد که بخش بزرگی از این جریان ورودی مربوط به سرمایه گذاری آسیایی‌ها در آمریکا بوده است. در سال 2013 جریانهای ورودی سرمایه گذاری به اروپا نسبت به سال 2012 ، سه درصد افزایش داشت و آلمان، اسپانیا و ایتالیا سهم بزرگی از جذب جریان‌های ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی را به خود اختصاص دادند. در آسیای شرقی، چین نخستین کانون جذب سرمایه خارجی است و جایگاه دوم را نیز در جذب سرمایه گذاری خارجی در دنیا در اختیار دارد. استفاده از منابع خارجی در چین یکی از اصلی‌ترین راه‌های تامین مالی پروژه‌های صنعتی و خدماتی محسوب می‌شود.

ایران، هر سال دریغ از پارسال

در کشورهای در حال توسعه به دلیل فقدان انباشت سرمایه، ناکافی بودن پس انداز و وجود شکاف میان پس انداز و سرمایه گذاری، استفاده از سرمایه گذاری خارجی ضرورت بیشتری دارد. امروزه کشورهای در حال توسعه در رقابت با یکدیگر در جذب سرمایه خارجی برای تامین مالی پروژه های زیربنایی، صنعتی و تجاریشان هستند. سهم ایران اما در جذب سرمایه خارجی نسبت به سایر رقبای هم تراز به طور مستمر در حال کاهش است.

قیاس ایران با کشورهای ترکیه، مالزی، کره جنوبی، هند، عربستان، اندونزی، ویتنام، برزیل و مکزیک نشان افول روز افزون سهم ایران در جذب سرمایه خارجی خارجی دارد.

در سال 2013 با جدی شدن اثر تحریم‌های پرونده هسته‌ای، سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران در سال 2013 نسبت به سال 2012به میزان 35 درصد کاهش یافت و به 3 میلیارد دلار رسید که بخش عمده آن نیز مربوط به اکتشاف و تولید نفت بود.

جدول زیر گویای سهم اندک ایران در جذب سرمایه خارجی نسبت به سایر اقتصادهای نوظهور و رقیب است:

جریان ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی ( ارقام به میلیارد دلار است )

2008	2009	2010	2011	2012	2013	کشور/ سال
2	3	3/6	4/3	4/7	3/1	ایران
19/8	8/6	9/1	16/2	13/2	12/9	ترکیه
7/2	1/5	9/1	12/2	10/1	11/3	مالزی
11/2	9	9/5	9/8	9/5	12/2	کره جنوبی
47/1	35/7	27/4	36/2	24/2	28/2	هند
39/5	36/5	29/2	16/3	12/2	9/3	عربستان
9/3	4/9	13/8	19/2	19/1	18/4	اندونزی
9/6	7/6	8	7/5	8/4	8/9	ویتنام
45/1	25/9	48/5	66/7	65/3	64	برزیل
28/3	17/3	23/4	23/4	17/6	38/3	مکزیک

نسبت سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به تولید ناخالص داخلی، یکی دیگر از شاخص‌هایی است که گویای توان کشورها در جذب از سرمایه گذاری خارجی برای رشد اقتصادی و توسعه ملی است. نگاه به این شاخص نیز نشان می دهد ایران کمترین رتبه در میان کشورهای مورد بررسی دارد.

از سوی دیگر درصد سهم ایران از کل سرمایه گذاری خارجی در جهان در میان کشورهای مورد بررسی، نیز کمترین میزان است.

جدول زیر وضعیت ایران را در میان کشورهای مورد بررسی با توجه به دو شاخص "سهم از کل سرمایه‌گذاری خارجی در جهان" و "نسبت سرمایه گذاری مستقیم خارجی به تولید ناخالص خارجی" ، نشان می دهد:

سهم از کل سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم و سهم سرمایه گذاری مستقیم خارجی در تولید ناخالص داخلی، سال 2013:

نسبت سرمایه گذاری مستقیم خارجی به تولید ناخالص داخلی ( درصد )	تولید ناخالص داخلی ( میلیارد دلار )	سهم از کل سرمایه گذاری مستقیم خارجی در جهان ( درصد )	سرمایه گذاری خارجی مستقیم ( میلیارد دلار )
0/008	368/9	0/002	3/1	ایران
0/016	820/2	0/009	12/9	ترکیه
0/036	312/4	0/008	11/3	مالزی
0/015	1876/8	0/019	28/2	هند
0/012	745/2	0/006	9/3	عربستان
0/021	868/3	0/013	18/4	اندونزی
0/052	171/3	0/006	8/9	ویتنام
0/029	2245/6	0/044	64	برزیل
0/030	1260/9	0/026	38/3	مکزیک

مقایسه جذب سرمایه‌گذاری خارجی میان ایران و ترکیه از سال 2000 تا 2013 میلادی نیز نشان دهنده عقب ماندگی و فاصله زیاد ایران در جذب سرمایه‌گذاری خارجی با این کشور همسایه است. ایران و ترکیه از سال 2000 تا 2004 در جذب سرمایه‌گذاری خارجی فاصله اندکی با یکدیگر داشتند اما از سال 2005 به بعد فاصله و پیشی گرفتن ترکیه از ایران آغاز می‌شود، به نحوی که در پایان سال 2013 توان ترکیه در جذب سرمایه‌گذاری خارجی، 4 برابر ایران شد.

نیاز ایران به سرمایه گذاری:

ایران در سال 2013 و با افزایش تحریم‌های اقتصادی با رشد منفی تشکلیل سرمایه ثابت در داخل کشور مواجه شد و ورود سرمایه‌گذاری خارجی به کشور نیز افت 35 درصدی داشت. این رشد منفی در حالی بود که سهم ایران در جذب سرمایه‌گذاری خارجی در بهترین سال‌های جذب سرمایه خارجی نیز بسیار ناچیز بوده است.

سهم اندک ایران در جهان

سهم اندک ایران از کل جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در جهان و درصد پایین نسبت سرمایه گذاری مستقیم خارجی به تولید ناخالص داخلی؛ و ایجاد فاصله و شکاف گسترده میان ایران با رقبای منطقه ای و جهانی، گویای ضرورت توجه جدی و نه شعاری به سرمایه گذاری خارجی برای تامین مالی پروژه‌های عمرانی و صنعتی در ایران است.

مشکل اقتصاد ایران در جذب سرمایه گذاری خارجی این است که همین مقدار اندک سرمایه‌گذاری خارجی نیز به بخش نفت و گاز اختصاص دارد و بخش های صنعتی؛ خدماتی و عمرانی درصد بسیار اندکی از سرمایه‌گذاری خارجی را تشکلیل می دهند.

امروزه در حالی که سرمایه‌گذاری خارجی به موتور رشد اقتصادی اقتصادهای توسعه یافته و اقتصادهای نوظهور تبدیل شده است، اما سهم سرمایه گذاری خارجی در رشد اقتصادی ایران ( منهای نفت ) تقریبا نزدیک به صفر است.

توافق هسته‌ای و عبور از تحریمها را باید به مثابه فرصتی برای تجدید نظر در سیاستهای گذشته دانست. اقتصاد ایران در حالی در جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی ناکام بوده که حتی از جذب سرمایه ایرانیان خارج از کشور نیز ناتوان بوده است.

حضور 6درصدی ایرانیان در خارج از کشور

بر اساس برآوردها حدود 6 درصد از جمعیت ایران ( حدود 5 میلیون نفر ) در خارج از کشور زندگی می کنند که این اکثریت این افراد، نخبگان علمی و اقتصادی هستند. بنا به گفته دبیرکل شورای عالی ایرانیان خارج از کشور، میزان سرمایه ایرانیان خارج از کشور حدود 2 هزار میلیارد دلار برآورد می شود.

با توجه به وابستگی ملی و فرهنگی این افراد به کشور و شناخت آنان از فضای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران، طبعا ایرانیان خارج از کشور باید الویت دولت برای جذب سرمایه خارجی باشد. در صورت ایجاد شفافیت و بسترسازی حقوقی و ایجاد امنیت سرمایه گذاری، ایرانیان خارج از کشور می‌توانند به نخستین شریک در پروژه‌های صنعتی و عمرانی کشور تبدیل شوند. ادامه این روند می تواند دروازه‌های ایران را به روی اقتصاد جهانی و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بگشاید.

گزارش: مهدی الیاسی