به گزارش خبرنگار مهر، گنبد نمکی دشتی در استان بوشهر و در نزدیکی روستای گنخک در فاصله 64 کیلومتری جنوب شهر خورموج مرکز شهرستان دشتی و درکیلومتری جنوب شرقی بندر بوشهر و  در 144 کیلومتری جنوب شرقی مرکز استان قرار دارد یکی از بزرگترین و زیباترین گنبد نمکی ایران و خاورمیانه به شمار می آید.

وسعت گنبد در حدود سه هزار و 666 هکتار است که دارای رنگ‌های مختلفی است که نظر هر بیننده را به خود جزب می‌کند.

ارتفاع این گنبد نمکی هزار و 490 متر و حداقل ارتفاع از سطح دریا نیز 70 متراست.

تشکیل این گنبد منحصر به فرد شمال غربی به جنوب شرقی است و از سمت غرب به روستای گنخک و روستای جاشک کشیده شده و از سمت شرق از روستای باغان تا روستای درویشی ادامه دارد.

 راه دسترسی به گنبد از سمت غرب آن  از فاصله سه کیلومتری بعد از روستای گنخک از طریق جاده خاکی معدن قدیمی سنگ نمک که در منطقه فعالیت می‌کرده است و فاصله از راه اصلی تا ایستگاه خودرویی در پایه گنبد نمکی شش کیلومتر است.

از سمت شرقی گنبد بعد از پل روستای کردلان جاده ی خاکی را به سمت گنبد پیش گرفته تا به پای کوهپایه های گنبد برسیم.

موقعیت خاص گنبد نمکی دشتی که باعث شوری آب رودخانه مند گشته است شاید تنها عامل زیان رسان به منطقه باشد.

سطح گنبد نمکی دشتی از لحاظ پوشش گیاهی تقریبا در اغلب نقاط به دلیل درصد بالای نمک تهی از هر نوع رویش بوده اما در برخی از نقاط گنبد وجود مناطق بزرگ و کوچک آهکی به چشم می‌خورد.

 همینطور دره‌هایی که از وجود نمک شارها در امان مانده اند در آنها درختچه‌های کُنار، اشک و بادام کوهی و همچنین گل سنگ‌های زیبای چند متری بر روی دیواره های دره سبز شده اند و بیشتر در ناحیه شمال شرقی گنبد دیده می شوند نیز از مناظر خاص منطقه محسوب می شوند.

مهمترین جاذبه گردشگری گنبد نمکی دشتی ساختار گنبد بوده به طوری که هر رهگذری که در حال عبور از جاده خورموج به سمت کنگان و عسلویه بوشهر باشد از فاصله دور سفیدی گنبد پوشیده از نمک را می بیند و در نظر اول به این فکر می‌کند که کوهی پوشیده ازبرف را مشاهده می‌کند.

پوشش گیاهی

سطح گنبد نمکی دشتی از لحاظ پوشش گیاهی تقریبا در اغلب نقاط به دلیل درصد بالای نمک تهی از هر نوع رویش بوده اما در برخی از نقاط گنبد وجود مناطق بزرگ و کوچک آهکی به چشم می‌خورد که بر روی این سطوح گیاهانی مانند گون، گیشدارا و قیج و همچنین در فصل زمستان و بهار انواع گیاهان یکساله روی سطح آهکی گنبد را پوشانده و زیبای خاصی را به آن منطقه می‌بخشد.

در این میان دره‌هایی هم از وجود نمک شارها در امان مانده‌اند که در آنها درختچه‌های کُنار، اشک و بادام کوهی و همچنین گل سنگ‌های زیبای چند متری که بر روی دیواره‌های دره سبز شده‌اند و بیشتر آنها در ناحیه شمال شرقی گنبد دیده می‌شوند که از مناظر خاص منطقه محسوب می‌شوند.

حیات وحش

از نظر حیات وحش در فصل تابستان که معمولاً از اواخر اردیبهشت در منطقه آغاز و تا پایان مهر ماه ادامه دارد خالی از حیات وحش است به جز چند گونه از مارمولک‌ها و خفاش‌ها که ساکنان دائمی گنبد محسوب می‌شوند، در سطح گنبد جنبنده‌ دیگری دیده نمی‌شود اما بعضی از موجودات نیز در کوهپایه‌ها و دره‌های شیرین پایین دست گنبد نیز دیده می‌شوند که از جمله به کبک، تیهو، گنجشک، جغد، کبوتر چاهی و بعضی از شکارچی‌ها مثل روباه و کفتار می‌توان اشاره کرد.

البته گنبد نمکی به خاطر قرار گرفتن در مسیر سلسله کوه زاگرس و بین دو کوه شیرین که دارای چشمه‌های آب شیرین است و وجود گنبد، سرشار از نمک بوده و همین طور که اغلب طبیعت دوستان می‌دانند نمک یکی از غذاهای وحوشی همچون قوچ و میش و کل و بز است از این رو در گذشته این منطقه یکی از شکارگاه‌های بزرگ محسوب می‌شده که امروزه به دلیل شکار بی‌رویه و بی‌رحمانه شاید تعداد کمی کل و بز در منطقه باقی مانده باشد.

موقعیت گردشگری گنبد نمکی دشتی

گنبد از نظر گردشگری دارای جاذبه‌ها و قابلیت‌های فراوان است که از آن جمله می‌توان به آبشارهای نمکی، غارهای نمکی، چال‌ها و یخچال‌های نمکی، تخت دیو یا دودکش جن، دره گل کلم، چشمه‌های نمکی، نمک شارها و نمک فشان‌ها و سطح زیبا و رنگارنگ گنبد اشاره کرد.

آبشارهای نمکی

آبشارهای طبیعی که در مسیر آب راه‌های گنبد و در کوهپایه‌های پایین دست قرار دارند به شکل‌های مختلف و در اندازه‌های متفاوت زیبایی خاصی به منطقه بخشیده است و در فصل گرما به واسطه تبخیر زیاد آب، بلورهای نمکی ضخیمی در مسیر آبشارها ایجاد کرده که با لغزش آب بر روی بلورهای نمکی و تابش آفتاب منظره‌ای شگرف و زیبا ایجاد کرده است.

غارهای نمکی

یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری گنبد وجود غارهای نمکی فراوان است که با انحلال رسوبات نمکی و معادن ایجاد شده است و در درون غارها بلورهای زیبا به صورت استلاگمیت و استلاکمیت یا همان قندیل با اشکال متفاوت است، قندیل‌ها به اشکال متفاوت به قدری زیبا تشکیل شده‌اند که اغلب غارها با استفاده از اشکال همین قندیل‌ها نام‌گذاری شده‌اند، مثلا در غار انگوری که در درون آن قندیل‌های فراوان به صورت خوشه‌های انگور از سقف و دیواره غار آویزان شده‌اند که شما هنگام حضور در این غار گویی به یک تاکستان پربار پا گذاشته‌اید.

غار شاخه نبات که با وجود قندیل‌های سفید و یک دست که به صورت شاخه‌ای از سقف غار آویزان هستند نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کنند، غار سد نمکی یا غار پنجه عقاب نیز به همین صورت هستند، تعدد غارها به قدری زیاد است که نام‌گذاری بعضی از غارها را سخت کرده است.

طول غارها از غارهای کوچک 30 تا 50 متری تا غارهای 300 متری و 500 متری و بزرگترین آن‌ها تا یک هزار و500 متری نیز است که به غار پلکانی معروف شده است.

نمکچال‌ها و یخچال‌های نمکی

یخچال‌های نمکی از جاذبه‌های خاص گنبد نمکی دشتی هستند که در سطح شیب‌دار و حرکت ثقلی توده‌های نمک و در جهت شیب گنبد به صورت پلکانی تشکیل شده‌اند که در سطح خود با اشکالی زیبا رنگ‌های متحیرانه‌ای را به وجود آورده‌اند که چشم‌نوازی می‌کند و به دلیل اینکه به یخچال‌های یخی شبیه بوده‌اند به این نام نامیده شده‌اند.

نمکچال‌ها را نیز باید از جاذبه‌های گنبد نمکی دشتی دانست، چاله‌های بزرگ و کوچکی که در مسیر آبهای روان و چشمه‌های نمکی ایجاد شده و با تبخیر آب آنها اشکال مختلف نمکی در کف این چاله‌ها چونان الماس می‌درخشند.

تخت دیو یا دودکش جن

تخت دیو یا دودکش جن نیز یکی دیگر از جاذبه‌‌های گنبد نمکی دشتی است که به دلیل اختلاف در میزان فرسایش سنگ‌ها و به صورت ستون‌های کوچک و بزرگ بر روی گنبد خودنمایی می‌کنند که بعضاً به خاطر شکل‌شان نام‌گذاری هم شده‌اند مثلاً ستون انگشت خدا یا کلاه به سر را می‌توان از این جمله دانست. ستون‌ها همانند نگهبانانی استوار و همیشگی برای گنبد محسوب می‌شوند.

دره گل کلم

می‌توان شگفت انگیزترین بخش گنبد را این دره زیبا و منحصر به فرد دانست.

دره‌ای که سطح آن یکدست با نمکی که به صورت گل کلم در آمده فرش شده است. نمک‌ها به صورت غنچه‌هایی کنار هم باز شده و به صورت کاملاً زیبایی در آمده‌اند، گویی که در آنجا نمک گل کرده و شکوفه داده است. وجود چشمه‌های نمکی و روان بودن آب آنها با صدای بسیار ملایم و دیواره‌های زیبا رنگ دره، به دره زیبایی بیشتری می‌بخشد.

چشمه‌های نمکی

چشمه‌های نمکی که به فراوانی در درون غارها و در سطح دره‌ها به چشم می‌‌خورد نیز از جاذبه‌های گنبد نمکی دشتی به شمار می‌آیند. این چشمه‌ها بعضاً به صورت نمک فشان نیز در منطقه دیده می‌شوند که نمک را به صورت خمیری فشرده و همراه با آب از درون آنها به بیرون راه می‌یابند و در سطح گنبد به جریان می‌افتد.

به دلیل بالا بودن درصد نمک در آب که حدود 350 برابر بیشتر از آب دریا است و تبخیر زیاد در کنار چشمه‌های نمکی معمولا نمک شارها به اشکال متفاوت دیده می‌شوند.

سطح زیبا و رنگارنگ گنبد

مهم‌ترین جاذبه گردشگری گنبد نمکی دشتی ساختار گنبد بوده به طوری که هر رهگذری که در حال عبور از جاده خورموج به سمت کنگان باشد از فاصله دور سفیدی گنبد پوشیده از نمک را می‌بیند و در نظر اول به این فکر می‌کند که کوهی پوشیده از برف را مشاهده می‌کند.

وجود نمک‌های طعام و صنعتی با رنگ‌های بسیار زیبا که شامل قرمز، سبز، سفید، سیاه، نارنجی، قهوه‌ای و ترکیب این رنگ‌ها در دیواره‌ها و سنگ فرش‌ها و وجود کانی‌های زیاد در منطقه که از جمله آنها می‌توان به وجود مقدار زیاد گوگرد که با رنگ زرد طلایی یا وجود پتاسیم با رنگ نارنجی و آهن با رنگ قرمز و قهوه‌ای و ترکیب این مواد معدنی با هم که می‌توان از پیریت یا همان طلای کاذب (طلای احمق‌ها) که در سطح گنبد به وفور یافت می‌شود که از ترکیب گوگرد با آهن تشکیل می‌شود و دارای جلای فلزی براقی است.

همچنین وجود بلورهای زیبای سیلیکاته و فسفاته با جلای فلزی و غیرفلزی با تنوع رنگ‌ها پدیده‌‌ای شگفت‌انگیز و متحیرکننده‌ای است که شاید در هیچ جا نتوان همانند آن را نظاره کرد.

گنبد نمکی دشتی نیازمند حمایت مسئولان

گنبد نمکی دشتی در بهمن ماه سال 1386 به عنوان اثر ملی طبیعی ثبت شد اما متاسفانه از آن تاریخ به بعد هیچ اقدامی از طرف مسئولان استان و شهرستان برای حفاظت از گنبد و جذب گردشگر صورت نگرفته و این مسئله در حد یک اسم اثر ملی طبیعی باقی مانده است که همت مسئولان استان و شهرستان را برای بهبود وضع گنبد و جذب گردشگر را می‌طلبد.

البته لازم به ذکر است که هیئت کوهنوردی شهرستان دشتی با کشف غارهای نمکی در سال 86 و پیمایش آن‌ها و مهم‌تر از همه در رأس خبر قرار دادن گنبد تاکنون بیش از صد گروه کوهنوردی از استان‌های مختلف گامی بلند برای معرفی گنبد نمکی دشتی برداشته است که باز با حمایت مسئولان شهرستان امید به معرفی بهتر و شایسته‌تر این اثر ملی خدادادی برای عموم مردم و طبیعت گردان می‌رود.

گزارش: اسماعیل حاجیانی