از سال 2011 که تحریم‎های غرب علیه ایران تشدید شد صنعت نفت و گاز کشورمان در نوک پیکان این تحریم‌ها قرار گرفت و به این صنعت آسیب زیادی وارد شد. در این سال‌ها تحریم‌ها موجب خروج غول‎های بزرگ نفتی از کشورمان شد و ایران ماند و میادین نفتی که طرح توسعه آنها در نیمه کاره رها شد. 
با تشدید تحریم‌ها و خروج شرکت‌های بزرگ از کشور این چینی‌ها بودند که شریک «راهبردی» ایران شدند و برای استفاده از فرصت طلایی غیاب شرکت‌های اروپایی عازم سفر به ایران شدند. 
این شرکت‌ها علاوه بر اینکه از توان کمتری نسبت به شرکت‌های اروپایی چه از لحاظ دانش فنی و چه از لحاظ کیفیت کالاها برخوردارند، در غیاب رقبای مهم حتی از تمام توان اندک خود استفاده نکردند؛ در حالی که پروژه این شرکت‌ها کمترین پیشرفتی در ایران نداشت، همان‌ها در کشور عراق به خوبی در حال فعالیت بودند و پروژه‌ها با سرعت بالایی انجام می‌شد. کارنامه چینی‌ها در میادین نفت و گاز ایران بر کسی پوشیده نیست چه از همکاری آنها با عراقی‌ها و چه روند کند پیشرفت آنها در میادین آزادگان و فاز 11 پارس جنوبی و.... با این وجود به نظر می‌رسد در حفظ سطح واردات نفت از کشورمان، مسوولان نفتی مجبور به حفظ این شرکت‌ها در میادین نفتی کشور هستند؛ به‌طوری‌که اولین سفر وزیر نفت بعد از توافق لوزان به چین اختصاص داشت. حال سوالی اینجا مطرح می‌شود؛ آیا این بار این شریک راهبردی ایران یعنی چین است که مانع از ورود غول‌های نفتی به صنعت نفت ایران خواهد شد؟
زنگنه هفته گذشته در تشریح سفر خود به این کشور گفت چین در حال تبدیل شدن به بزرگ‌ترین‌ مصرف‌کننده نفت در جهان است و از این لحاظ حفظ ارتباطمان با این کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. وی همچنین اعلام کرد که چینی‌ها حتی نسبت به دوران تحریم حضور پررنگ‌تری در ایران خواهند داشت. از حرف‌های وزیر استنباط می‌شود که چینی‌ها درخصوص حفظ سهم خود در ایران بعد از رسیدن به توافق و رفع تحریم‌ها نگران بودند، چراکه خود نیز به کارنامه نه چندان درخشانشان در صنعت نفت ایران واقفند و زنگنه با سفر به این کشور و مذاکره با رئیس بزرگ‌ترین‌ شرکت‌های نفتی آنها در پی دادن تضمینی در این خصوص بوده است.
 به اعتقاد وی بعد از رفع تحریم‌ها به قدری کار در نفت داریم که چینی‌ها به تنهایی قادر به انجام آنها نخواهند بود. در واقع به نظر می‌رسد بعد از تقسیم پروژه‌های نفتی بین چینی‌ها آنچه که از توان آنها خارج است نصیب شرکت‌های اروپایی خواهد شد. با این وجود باید منتظر بود و دید که بعد از تحریم‌ها و رو نمایی از نسل جدید قراردادهای نفتی، ایران چطور با شریک راهبردی خود کنار خواهد آمد. 

 اشتیاق شرکت‌های خارجی به حضور در ایران
به گزارش وال استریت ژورنال، در کنفرانس نفت و انرژی جنوب دریای خزر، شرکت‌های نفتی مختلفی از شهرهای هوستون و لندن تا وین حاضر شدند و به نظر می‌رسد تمرکز این کنفرانس روی سرمایه‌گذاری در ایران بوده است. بر اساس این گزارش، حضور مقامات نفتی غرب دراین کنفرانس نشان از چشم‌انداز جدیدی در صنعت نفت و گاز ایران دارد هرچند شرکت‌های غربی تماس‌های خود را با مقامات ایرانی از ترس تحریم شدن محرمانه نگه می‌دارند.
به گزارش «ایرنا»به نقل از این نشریه، پیتر هارل از مقامات ارشد سابق تیم تحریم‌کننده ایران در وزارت امور خارجه آمریکا که اکنون در شرکت مشاوره‌ای چشم‌انداز استراتژی‌های جهان فعالیت دارد، گفت: کاملا روشن است که شرکت‌های نفتی برای سرمایه‌گذاری در ایران مشتاق هستند. سخنگوی شرکت نفتی امک فوستر ویلر گفت: ما در ایران عملیاتی نداریم، ممکن است پس از لغو تحریم‌ها علیه ایران، به فرصت‌هایی که در این کشور وجود دارد علاقه مند شویم، هرچند ما همواره از قوانین و مقررات موجود تبعیت می‌کنیم. یکی از مسوولان یک شرکت نفتی غربی در کنفرانس وین گفت: قبلا، وقتی با مقام‌های ایرانی در تهران ملاقات می‌کردم، ناچار بودم خود و شرکتم را معرفی نکنم، اما سرانجام شرایطی فراهم شد که توانستم بگویم نماینده کدام شرکت هستم. 
این کنفرانس برای ایران این فرصت را فراهم آورد تا منابع عظیم خود را تبلیغ کند. ایران چهارمین ذخیره بزرگ نفتی جهان و دومین ذخیره بزرگ گاز جهان را در اختیار دارد. استخراج ذخایر نفتی ایران در مقایسه با آمریکا که از فناوری شکست هیدرولیکی برای استخراج منابع نفتی خود استفاده می‌کند، بسیار ارزان‌تر است. ایران به فناوری و سرمایه‌گذاری غرب و همچنین خریداران غربی نیاز دارد. از زمانی که شرکت‌های نفتی غرب در سال 2010 ایران را ترک کردند، تولید نفت ایران 27 درصد کاهش یافته است.
لولا بورگت سخنگوی این کنفرانس گفت: تمرکز این نشست دقیقا بر ایران نیست و در اینجا در مورد دیگر کشورهای حوزه دریای خزر مانند آذربایجان نیز بحث‌هایی مطرح شده است. مسوولان شرکت‌های نفتی غرب در گفت‌وگوهای خارج از کنفرانس، گفتند که هنوز مطمئن نیستند سرمایه‌گذاری در ایران چقدر جذاب است. شرایطی که قبلا جمهوری اسلامی به شرکت‌های غربی پیشنهاد می‌کرد، آنقدر دشوار بود که آنها نمی‌توانستند از عهده هزینه‌های سرمایه‌گذاری در این کشور برآیند. 
اما در نشست وین که در هتل «پلس هنسن کمپینسکی» این شهر برگزار شد، فرصت گفت‌وگو میان مقامات ایرانی با مسوولان شرکت‌های نفتی غربی فراهم شد. در لابی هتل مذکور، یک گروه از شرکت‌های نفتی غربی و یک مقام مسوول ایرانی گفت‌وگو کردند، به‌علاوه نماینده یک شرکت غربی به معرفی فناوری شرکتش در استخراج نفت سنگین پرداخت.
وی گفت: این فناوری مناسب استخراج نفت در میدان‌های نفتی واقع در خشکی ایران است که این کشور قصد دارد در ماه سپتامبر (شهریور) سرمایه‌گذاری در آنها را به شرکت‌های خارجی پیشنهاد دهد.
 مسوول ایرانی در پاسخ گفت: کشورش بیشتر خواهان فناوری‌هایی برای نفت سبک است. نماینده شرکت غربی گفت؛ شرکتش می‌تواند این فناوری را نیز ارائه کند. وال‌استریت ژورنال در انتها اضافه می‌کند که طرفین مذاکره خواهان محرمانه ماندن نامشان شدند تا در روند مذاکرات خللی ایجاد نشود. 
اما به غیر از گزارش وال استریت ژورنال طی چند هفته اخیر برخی شرکای قدیمی ایران علنا اعلام کرده‌اند که علاقه‌مند به حضور در صنعت نفت ایران هستند. شرکت انگلیسی- هلندی شل اولین شرکت بزرگ نفتی جهان بود که برای بازگشت به صنعت نفت ایران آعلام آمادگی کرد. این غول نفتی که تا پیش از افزایش تحریم‌های بین‌المللی یکی از شرکای استراتژیک نفتی ایران در دو حوزه سرمایه‌گذاری و خرید نفت بوده، به‌طوری رسمی برای بازگشت به صنعت نفت ایران چراغ سبز نشان داده است. پیتر وسر مدیر ارشد اجرایی شرکت شل هفته گذشته به رویترز اعلام کرد: در صورت آمادگی ایران، فرصت سرمایه‌گذاری در صنایع نفت و گاز این کشور را بررسی خواهد کرد.
پس از شرکت نفتی شل، توتال فرانسه هم آماده بازگشت به صنعت نفت ایران در صورت لغو کامل تحریم‌های بین‌المللی شده است. پاتریک پویان مدیر عامل توتال با بیان اینکه توتال به دنبال امکان بازگشت به ایران به محض لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران است، گفت: اگر توافق‌نامه‌ای امضا شود، توتال البته به دنبال مشارکت در پروژه‌های ایران خواهد بود.
راویل مگانوف معاون لوک اویل روسیه با بیان اینکه دفتر نمایندگی این شرکت نفتی روسیه به زودی در تهران بازگشایی خواهد شد، گفت: لوک اویل به دنبال آن بوده تا بعد از لغو کامل تحریم‌ها علیه ایران در پروژه‌های این کشور مشارکت کند.
هندی‌ها هم دیروز به تهران آمدند تا علاوه بر سر و سامان بخشیدن به وضعیت تجارت نفتی خود با ایران، زمینه مشارکت سه شرکت بزرگ نفتی هند در طرح توسعه میدان فرزاد در خلیج فارس را فراهم کنند. اداره حسابرسی دولت آمریکا پیش‌تر شرکت‌های نفت و گاز طبیعی هند (ONGC)، شرکت نفت هند (آی اُ سی)، اویل ایندیا به دلیل مذاکره با شرکت ملی نفت ایران را برای مشارکت در طرح توسعه این میدان نفت و گازی در لیست تحریم قرار داده بود.
در این بین شرکت سوکار جمهوری آذربایجان هم با ارسال دعوت نامه برای گاز ایران خواستار مشارکت بیشتر تهران در طرح ساخت خط لوله ترانس آناتولی به منظور صادرات گازهای ترش پارس جنوبی به اروپا شده است. در همین حال رونق عبدالله اف رئیس شرکت دولتی نفت آذربایجان (سوکار) فروردین ماه سال جاری به خبرنگاران گفته است: اگر ایران در آینده گاز داشته باشد، گزینه‌ای دیگر به جز استفاده از خط لوله ترانس آناتولی برای عرضه گاز به بازار اروپا ندارد.
پائولو گنتیلونی وزیر خارجه ایتالیا هم هفته گذشته بعد از دیدار با وزرای خارجه گروه ٧ (آلمان، انگلیس، ایتالیا، کانادا، آمریکا، فرانسه و ژاپن) گفت: بسیاری از کشورها از جمله ایتالیا علاقه دارند تا به محض آنکه تحریم‌ها علیه تهران لغو شدند، همکاری‌ها با ایران را از سر بگیرند. 
 نسل جدید قراردادهای بیع متقابل به منظور مشارکت بیشتر سرمایه‌گذاران خارجی از طرح‌های نفت و گاز ایران تدوین شده و پیش بینی می‌شود در کنفرانس بین‌المللی صنعت نفت ایران در لندن از این نسخه جدید قراردادی رونمایی شود. سید مهدی حسینی رئیس کارگروه اصلاح قراردادهای صنعت نفت در گفت‌وگو با «خبرگزاری مهر» با بیان اینکه نسخه جدید قراردادهای نفت و گاز ایران در لندن در سپتامبر سال جاری میلادی به‌طور رسمی رونمایی خواهد شد، گفت: از سال گذشته تاکنون مذاکراتی با برخی از شرکت‌های بزرگ نفتی به منظور ورود به صنعت نفت و گاز ایران انجام شده است.
این مقام مسوول با اعلام اینکه احتمال لغو کامل تحریم‌ها تا جولای سال ۲۰۱۵ میلادی روند مذاکرات با شرکت‌های بزرگ نفتی جهان را شدت داده است، تصریح کرد: به زودی متن کامل قراردادهای نفتی برای تصویب نهایی در قالب لایحه‌ای به هیات دولت ارسال و با اخذ مصوبات قانونی امکان رونمایی و امضای قراردادهای جدید با سرمایه گذاران خارجی فراهم می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه در دوران تدوین نسل جدید قراردادهای بیع متقابل مذاکراتی با شرکت‌های بزرگ جهان انجام شده و نظرات این شرکت‌ها به منظور دستیابی به یک توافق برد – برد هم انجام گرفته است، اظهار کرد: در شرایط فعلی اکثر شرکت‌های بزرگ از قراردادهای جدید نفتی ایران مطلع هستند و مذاکرات با بسیاری از شرکت‌های نفتی جهان انجام گرفته است.

 

دنیای اقتصاد