همانطور که می دانیم جذب تعداد زیادی از عناصر معدنی در خاک های آهکی به کندی انجام می گیرد در بین این عناصر می توان آهن، فسفر ، روی، کبالت ، پتاس و غیره را نام برد. در خاک های آهکی ایران مسئله کمبود و عناصر کمیاب در حقیقت مطرح نیست زیرا این عناصر در خاک هستند و حتی به مقدار زیاد ولی به علت وجود آهک و یون کلسیم فراوان، جذب عناصر کم مصرف با مشکلات فراوان انجام می گیرد. برای اصلاح و بهبود خاک های آهکی روش و متدهای زیادی وجود ندارد.
خاک های آهکی بی اندازه از مواد آلی فقیر هستند و یکی از نقایص این خاکها کمبود مواد آلی و هوموس هستند. از طرف دیگر با اضافه نمودن مواد آلی می توان از نقش مضر آهک جلوگیری نمود. روش دیگر عبارت خواهد بود از اضافه کردن کودهای شیمیایی اسیدی کننده خاک، تعداد این کودها کم و تأثیر آنها کند می باشد. در بین آنها می توان سولفات آمونیوم را نام برد.  
 
pH خاک های فلات مرکزی ایران در اکثر موارد بیش از 7 است و علت آن وجود کربنات کلسیم، سولفات کلسیم و املاح شور و سدیمی می باشد.
 در بعضی از خاک های غنی از سدیم و کربناتهای محلول، PH خاک از 9 نیز تجاوز نموده و به 7/9 و حتی بیشتر می رسد مثلاً خاک غنی از سدیم ، PH خاک تا 10 افزایش می یابد. PH حداکثر خاک های فلات مرکزی ایران بین 7 تا 5/8 در نوسان است. در خاک های جنگلی شمال PH خاک اسیدی بوده و حتی به 2/4 کاهش می یابد. عامل اسیدی شدن در این مناطق نزولات آسمانی، وجود ماسه سنگها و شنها است.
 در خاکهای شور و شور _ قلیا که PH آنها کمتر از 8.5 است، صدمات وارده به گیاهان از غلظت زیاد نمک در محلول خاک ناشی می‌شود. سلولهای گیاه در محلولهای نمکی ، آب خود را از دست داده ، به اصطلاح پلاسمولیزه می‌شوند. این پدیده از این امر ناشی می‌شود که حرکت آب طبق خاصیت اسمز از محیط رقیق‌تر داخل سلولی به محیط غلیظ خارج صورت می‌گیرد. شدت وقوع این پدیده به عواملی مانند نوع نمک ، نوع سلول گیاهی و شرایط فیزکی خاک بستگی دارد.

محیط خاکهای قلیای با سدیم زیاد به سه طریق روی گیاه اثر نامطلوب بر جای می‌گذارد:
•    اثرات مضر قلیائیت زیاد ، تحت تاثیر غلظت های بالای کربنات و بی‌کربنات سدیم.
•    اثرات سمی یونهای بی‌کربنات ، OH و ...
•    اثرات مضر سدیم روی متابولیزم و تغذیه.
 
 
  اصلاح خاک های آهکی از نقطه نظر کاهش PH:
 
اضافه کردن ژیپس ( ) به خاک سبب تبدیل کربناتها و بی‌کربنات سدیم به سولفات می‌شود. برای این کار معمولا چندین تن در هکتار ژیپس لازم بوده T برای تسریع واکنشهای مربوط می‌بایست خاک به حالت مرطوب نگهداری شود و ژیپس با خاک مخلوط شود. واکنش سولفات کلسیم با کربنات سدیم و سدیم قابل تعویض طبق فرمولهای زیر صورت می‌گیرد:
 
 
 


اضافه نمودن گوگرد نیز سبب اصلاح این خاک می‌شود. گوگرد پس از اکسیده شدن تبدیل به اسید سولفوریک شده ، این اسید نه تنها نمکهای کربنات را به سولفات تبدیل می‌کند، بلکه با کاهش PH از شدت قلیائیت خاک می‌کاهد.
 
  اسیدیته حقیقی - اسیدیته کل :
در خاک دو نوع اسیدیته تشخیص داده می شود: اسیدیته حقیقی که آنرا اسیدیته لحظه ای (actual acidity) و در واقع همان مفهومی است که تاکنون در مورد PH خاک گفته شد و وقتی از PH به طور کلی نام برده می شود، منظور این اسیدیته است. بنابراین اسیدیته حقیقی خاک نمایانگر غلظت یونهای هیدروژن آزاد در محلول خاک می باشد. خاک اسیدی دارای PH کمتر از 7، خاک خنثی دارای PH مساوی 7 و بالاخره خاک قلیا دارای PH بیشتر از 7 اسیدیته کل در واقع بیان کننده توانایی ضمنی خاک در دارا بودن خاصیت اسیدی بیشتر از اسیدتیه حقیقی است به همین جهت آنرا اسیدیته پتانسیل (potential acidity) نیز می نامند. در مفهوم اسیدیته کل، یون های +H قابل تبادل موجود در خاک که قابل جابه جا شدن به وسیله کاتیونها می باشند، در نظر گرفته می شود و اندازه گیری آنهم با تعیین مقدار کاتیون های فلزی که جای هیدروژن قابل تبادل را می گیرند، امکان پذیر است. به طور کلی در میان واحدها و ترکیبات عمده تشکیل دهنده خاک، عده ای به عنوان عوامل اسیدی و عده ای دیگر در نقش عوامل قلیایی عمل می کنند. از دسته اول رس و هوموس را می توان نام برد. که همانند یک اسید ضعیف (اسیدوئید) اهمیت فراوان در خواص فیزیکوشیمیایی خاک دارند، در صورتی که آهک و ترکیبات حاصل از آن که در اغلب خاکها کم و بیش یافت می شود،به عنوان یک عامل قلیایی و خنثی کننده ترکیبات اسیدی به حساب می آید و بالا فرد در میان کلوئیدها، هیدروکسید آهن که از آن به عنوان کلوئید با خاصیت باز ضعیف (بازوئید) یاد شده، در دسته اخیر قرار می گیرند.  
 
تغییرات PH خاک :
دامنه تغییرات PH در خاک های طبیعی موجود، معمولاً بین حداقل 3 تا 5/3 و حداکثر 11 تا 12 قرار دارد. PH حداقل در خاک های باتلاقی و خاک های حاوی مقادیر قابل ملاحظه سولفات آلومینیوم و PH حداکثر در خاک های قلیایی مناطق خشک و حاوی مقادیر زیاد کربنات سدیم اتفاق می افتد. در شرایط یکنواخت مواد اولیه تشکیل دهنده خاک و سایر مشخصات فیزیکوشیمیایی یکسان معمولاً هر قدر شستشو در خاکی بیشتر صورت گیرد، به دلیل مهاجرت کاتیونها و عوامل قلیایی، PH خاک تنزل می یابد.
در تعقیب بارندگی شرایط فیزیکی خاک از قبیل ساختمان فیزیکی و پایداری آن، وجود عوامل کلوئیدی نگهدارنده کاتیونها (کلوئیدهای رس و هوموس و بالاخره نفوذ پذیری خاک در به ثمر رساندن تأثیر فوق مورد توجه قرار می گیرند. چگونگی تلفیق این عوامل با هم در کندی و تسریع خاک و در نتیجه در تغییرات PH آن تأثیر می نماید. در یک خاک معین،PH دارای تغییرات فصلی است شدت بارندگی در بعضی از فصول سال (حرکت املاح به طرف عمق) خشکی و تبخیر زیاد خاک سطحی در فصول دیگر (صعود املاح به طرف سطح خاک) انتقال بیشتر شاخ و برگ مرده گیاهان به خاک در فصل خزان و بالاخره چگونگی توسعه فعالیت موجودات زنده خاک در مدت سال و تأثیر آن در تخریب و تحول مواد آلی، همه و همه از عواملی هستند که کم و بیش در ترکیب و غلظت محلول خاک و در نتیجه در تغییرات فصلی PH تأثیر می گذارند.
عملیات مختلف زراعی دلیل دیگری در تغییرات PH خاک است. شخم زیاد، زیرو رو کردن خاک و آبیاری مداوم همواره موجبات شستشوی خاک را فراهم می کند، در نتیجه مهاجرت املاح از لایه های سطحی خاک به طرف اعماق در شرایط زهکشی مناسب در تغییرات PH خاک تأثیر دارد در یک منطقه با خاک مشابه، اختلاف PH بین قطعات تحت کشت و آبیاری و قطعات بکر و بایر مشاهده می شود)  
 
  اثرات مصرف کودهای مختلف و میکروارگانیسم ها روی PH
مصرف کودهای مختلف در خاک های زیر کشت، تغییراتی در PH ایجاد می کند، معمولاً کودهایی از نوع آمونیاکی، سولفات، کلرور پتاسیم، سوپر فسفات ، گوگرد ، اوره و خون خشک موجب تنزل PH خاک می شود، در حالی که کودهای دیگر مانند سیا نامید، اسکوری، نیتراتهای سدیم و کلسیم و کود دامی، PH خاک را بالا می برند. تأثیر فعالیت میکروارگانیسم ها در عمل هوموسی شدن بقایای آلی تأثیر دارند، خواه ناخواه در PH خاک تأثیر می گذارند، چرا که محصول نهایی این فعالیت در هر شرایط ، نوع مشخص از هوموس است که PH آن با نوع دیگر تفاوت دارد.  
 
PH و حاصلخیزی خاک :
PH را نباید به تنهایی عامل مستقل برای تعیین حاصلخیزی خاک دانست بلکه، PH معمولی از عوامل مختلف شیمیایی است که به عنوان یک معیار قابل اندازه گیری نمایانگر چگونگی تلفیق عوامل مزبور است. در ذکر بهترین رقم PH همواره باید شرایط ویژه هر منطقه از جمله منابع آب و خاک، آب و هوا و گیاهان کشت شده، مورد توجه قرار گیرند. در یک حالت کلی می توان گفت که اغلب گیاهان برای رشد و بازدهی مطلوب، PH حدود خنثی زا می طلبند. بعضی از گیاهان مانند یونجه و چغندر PH کمی قلیایی را ترجیح می دهند (بین 7 تا 5/7 ) و بعضی دیگر مانند سیب زمینی و یولاف در PH کمی اسیدی بهتر رشد می کنند ( بین 5/5 تا 5/6)
PH با خواص فیزیکی و شیمیایی خاک و کلاً با رشد و بازدهی گیاهان ارتباط دارد. تجمع ذرات کلوئیدی برای تشکیل خاکدانه ها و برقراری ساختمان فیزیکی مطلوب در خاک مستلزم PH متناسب با طبیعت کلوئید است. PH بالا در خاک های قلیایی به نقش سدیم در پخشیدگی رس و ایجاد لایه های فشرده و غیر قابل نفوذ کمک می کند، در حالی که تنزل PH همواره معیاری در پیشرفت مراحل اصلاح خاک های مزبور به شمار می رود.
برای قابلیت جذب بسیاری از عناصر مورد نیاز گیاهان، حدودی از PH همواره مناسبتر و گاهی ضروری تر است. در این میان رابطه فشرده قابلیت جذب فسفر یا PH خاک بیش از همه جلب توجه می کند. آنیون فسفات در PH های مختلف ظرفیت های متفاوت به خود می گیرد.
PO4-3 , HPO4-2 , H2 PO4-
صورت های مختلف این آنیون می باشند که به ترتیب از PH کمتر از 4 تا بالاتر از 9 در خاک ظاهر می شوند. بهترین شرایط جذب فسفر در خاک برای گیاهان 6 تا 7 و برای پتاسیم و گوگرد بالاتر از 6 است و برای ازت 6 تا 5/7 است. اگر PH به عنوان تنها وسیله ارزیابی در اختیار باشد در یک حالت کلی جدول استفاده از اراضی را می توان به شرح زیر ارائه نمود.
1 - PH 3 تا 5/4 نوع نوع خاک فوق العاده اسید - اراضی باتلاقی - جنگل گونه های اسید دوست
2 - 5/4 تا 5/5 نوع خاک خیلی اسیدی - اراضی چمنی - زراعت گونه های اسید دوست (چاودار ، گندم سیاه)
3 - 5/5 تا 6 HP - نوع خاک اسیدی - اراضی چمنی - زراعت گونه های اسید دوست ( 4 - تا 75/6 نوع خاک کمی اسیدی انواع زراعت به غیر از بقولات آهک دوست
5 - PH 75/6 تا 25/7 نوع خاک خنثی تمام زراعت ها
6 - 25/7 تا 5/8 نوع خاک آهکی یا شور، تمام زراعت ها به غیر از گیاهان غیرآهک دوست و در صورت شور بودن باید شرایط آبیاری و زهکشی متناسب رعایت شود
7 - از 5/8 به بالا نوع خاک شور یا قلیایی ، کشت گیاهان مقاوم به شوری (با رعایت نکات لازم در جهت اصلاح اراضی)  
 
 
خاک های قلیایی را نیز با دادن اسیدزا می توان اصلاح نمود و PH آن را به حد کافی تنزل داده و به سطح مطلوب رساند. بدین منظور می توان از اسید سولفوریک یا گوگرد استفاده نمود. اسید سولفوریک خود اسیدی قوی بوده و افزودن آن به خاک سبب کاهش PH می گردد. در مصرف آن باید احتیاطات لازمه را به عمل آورد زیرا این ماده اسیدی قوی و خطرناک بوده و قدرت خورندگی و سوزانندگی شدیدی دارد. پاشیدن آن در خاک نیز محتاج به وسایل خاصی می باشد.  
به جای اسید سولفوریک می توان از گوگرد عنصری استفاده نمد. این مبدأ در شرایط مناسب خاک توسط موجودات زنده زیر خاک اکسید شده به اسید سولفوریک تبدیل می شود.
مشهورترین باکتری اکسید کننده گوگرد Thiobacillus Thiooxidans است که در خاک زندگی می کند و چنانچه جمعیت آن در خاک کم باشد می توان با افزودن مقداری از خاک حاوی آن به خاک مزرعه مورد نظر با اصطلاح خاک را با این باکتری تلقیح نمود. مواد اسیدی زای دیگری نظیر سولفات آلومینیوم، سولفات آهن را نیز می توان برای اسیدی کردن خاک به کار برد. این مواد به علت گرانی فوق العاده در موارد خاصی مانند گلکاری مصرف می شوند.
اثرات مصرف بی رویه کودهای شیمیایی
 
 مصرف بی رویه کود شیمیایی محیط زیست و سلامت مردم را هدف قرار داده است!!!
 
با توجه به افزایش سریع جمعیت کشور، نیاز به تولید بیشتر محصولات کشاورزی از جمله محصولات مهم و استراتژیک همچون گندم، برنج و سیب زمینی هم اکنون بیش از پیش درجامعه احساس می شود.
بنابراین به نظر می رسد بهترین راه برای نیل به این مهم و همچنین تامین قسمتی از ارز مورد نیاز، افزایش تولید در واحد سطح باشد. اما متاسفانه در ایران افزایش تولید همیشه یا با افزایش سطح زیر کشت همراه بوده و یا با مصرف هرچه بیشتر سموم و کودهای شیمیایی که در این میان مورد اول منجر به کاهش سطح اراضی جنگلی و مرتعی شده و مورد دوم بد نیست به عنوان نمونه به یکی از افتخارات بزرگ کشور در زمینه خودکفایی گندم اشاره کنیم؛ محصولی که افزایش تولید آن قبل از آنکه مبتنی بر اصول علمی کشاورزی باشد تنها به مصرف هرچه بیشتر کودهای نیتراته و اوره وابستگی داشت. افزایش تولید گندم شاید ایران را در سکوی پرافتخار خودکفایی قرار داده باشد اما عوارض سوء ناشی از این خودکفایی را باید در سال های آینده مورد بررسی قرار داد. آنجا که میزان ابتلابه انواع سرطان های دستگاه گوارش ناگهان با رشد قابل توجهی مواجه خواهد شد و بیماران بسیاری را در سطح جامعه برجا خواهد گذاشت.
 
مصرف بیش از حد کود و سموم شیمیایی در حال حاضر زیان های فراوانی را به محیط زیست و سلامت عمومی مردم وارد کرده است. طبق گزارش های موجود در استان های شمالی کشور، مصرف سموم و کودها در این استان ها چندین برابر استان های دیگر است از این رو آمار سرطان های گوارشی و تنفسی هم در این استان چندین برابر میانگین متوسط کشور است. به گفته مدیر تحقیق و توسعه فناوری زیستی آسیا، در ایران هرساله 34 هزار نفر در اثر سرطان می میرند که 90 درصد آنها ساکنان گلستان، مازندران، گیلان و دشت مغان هستند چون 50 درصد از سموم و کودهای شیمیایی کشور در مزارع این مناطق استفاده می شود. با این حال هرساله بالغ بر 400 میلیون دلار یارانه کود شیمیایی از سوی دولت پرداخت می شود تا همچنان مصرف کود شیمیایی در ایران چندین برابر استاندارد های جهانی باشد.
 
مصرف کود شیمیایی در ایران:
 
متاسفانه در سال های اخیر تولیدکنندگان محصولات کشاورزی در کشور به جای بهره گیری از دانش روز کشاورزی برای تولید بیشتر، مصرف کودهای شیمیایی را در واحد سطح افزایش داده اند. توهم افزایش عملکرد ناشی از مصرف هرچه بیشتر آب و کود شیمیایی در بعضی از مناطق کشور سبب استفاده بی رویه از منابع آب و کود شده به طوری که تداوم این امر علاوه بر خسارت های مالی و تشدید عدم تعادل عناصر غذایی در خاک، خطرات جدی را در رابطه با آلودگی خاک و آب به وجود آورده است. متاسفانه به دلیل ارزانی نسبی کودهای شیمیایی و اختصاص یارانه به کودهای تک عنصره، تولیدکنندگان محصولات کشاورزی از مصرف مواد آلی غافل شده اند به طوری که در حال حاضر افزودن مواد آلی به خاک که علاوه بر بهبود شرایط فیزیکی و شیمیایی، آثار بسیار مثبتی نیز در امر تغذیه و افزایش حلالیت اکثر عناصر غذایی مورد نیاز گیاه دارد، از سوی کشاورزان به کنار گذاشته شده است. فقیر بودن خاک در اکثر مناطق ایران از نظر مواد آلی ریزمغذی و عدم استفاده از کودهای آلی طی سالیان طولانی باعث شده ساختمان خاک شرایط مناسبی برای رشد ریشه نداشته و افت عملکرد را به دنبال داشته باشد. با این حال همچنان کودهای اوره و فسفاته بدون توجه به نوع خاک و محصول مورد پرورش هر سال بیشتر از سال قبل مورد استفاده کشاورزان قرار می گیرد.

این در حالی است که در برنامه توسعه کشاورزی ایران در سال 1400، قرار است تولیدات کشاورزی کشور از 57 میلیون تن به 160 میلیون تن ارتقا یابد و حدود دو میلیارد دلار ارز نیز از محل صادرات محصولات کشاورزی وارد کشور شود. بر اساس این برنامه، همچنین قرار است مصرف مواد آلی آنقدر در خاک های زراعی کشور رایج شود که هیچ یک از خاک های زراعی کمتر از یک درصد مواد آلی نداشته باشند اما به نظر می رسد که نیل به اهداف فوق با این نحو مدیریت آب و کود تقریبا غیرممکن باشد!
شمال ایران روی خط بحران:

متاسفانه در حال حاضر شمال ایران از مهم ترین و مستعدترین مناطق برای کشت برنج به شمار می رود، به طوری که حدود 87 درصد برنج تولیدی کشور به دو استان شمالی یعنی مازندران و گیلان اختصاص دارد. از طرفی گیاه برنج گیاهی نیمه آبزی است و در شرایط غرقابی رشد می کند که در چنین شرایطی، آبشویی و اتلاف کودهای شیمیایی هم بالااست.
به گفته کارشناسان در بین کودهای شیمیایی، کود اوره بالاترین میزان مصرف را در کشاورزی ایران دارد و در شمال کشور نیز این کود به میزان بالاو بدون توجه به ترکیب خاک و طبق عادت و عرف کشاورزان وارد خاک می شود. کود اوره نیز پس از تجزیه به آمونیاک، آمونیوم، نیتریت و نیترات تبدیل می شود. آمونیاک درصورت گرم بودن هوا، راکد بودن آب در مزرعه و بالابودن PH خاک، متصاعد شده و از دسترس گیاه خارج می شود. نیتریت و نیترات نیز به دلیل دارا بودن بار منفی جذب رس های خاک نمی شود و شسته شده و به اعماق خاک و درنهایت سفره آب های زیرزمینی وارد می شود. بنابراین مقدار زیادی از کود اوره واردشده به خاک، تلف می شود و فقط به شکل آمونیوم و نیترات جذب گیاه خواهد شد که راندمان جذب اوره توسط گیاه برنج 40 تا 60 درصد گزارش شده است.

بنابراین کود اوره که هرساله به مقدار زیادی وارد خاک شالیزار یا مزارع سبزیجات می شود، به شکل نیترات و نیتریت وارد سفره های آب زیرزمینی شده و آب و خاک را آلوده و متعاقب آن گیاه اعم از برنج یا دیگر گیاهانی که در شمال کشت می شوند را مسموم می کند. این گیاهان که به مصرف انسان یا دام می رسند نیز در اثر جذب بیش از حد اوره به بدن انسان یا دام، سلامت آنها را به خطر می اندازند.

تحقیقات انجام شده نشان می دهد میزان آبشویی کود اوره در اکثر مناطق شمالی کشور بالابوده و باعث ایجاد آلودگی در آب ها و در نهایت تهدید سلامت مصرف کننده ها شده است. به طوری که امروزه برخی سرطان ها از جمله سرطان دستگاه گوارش، سرطان کولون یا روده بزرگ، زخم معده و بیماری نقرس به بیماری رایج ساکنان استان های شمالی ایران تبدیل شده است که علت اصلی آن نوشیدن آب های آلوده به نیترات و استفاده از محصولات کشاورزی ای است که در تولید آنها مقادیر زیادی کودهای نیتراته استفاده شده است.

همچنین در یک مطالعه دیگر توسط کارشناسان غلظت نیترات در چاه های آب اطراف شالیزارهای بابل تعیین و مشاهده شد که بین مقدار مصرف کودهای ازته و آلودگی آب های زیرزمینی به نیترات همبستگی مثبتی وجود دارد. با توجه به حد مجاز ازت نیتراتی که به وسیله سازمان بهداشت جهانی 45 میلی گرم در لیتر است، (در آمریکا
این حد مجاز 10 میلی گرم در لیتر تعیین شده است) 25 درصد از چاه های نمونه برداری شده آب مشروب شهر بابل دارای غلظتی بیش از حد مجاز بودند. لذا پیشنهاد شده است از مصرف بیش از حد کودهای اوره خودداری و حتی المقدور از کودهای اوره با پوشش گوگرددار استفاده شود زیرا این کودها دیرتر تجزیه می شوند و کودهای اوره را به تدریج در آب یا خاک آزاد می کنند و در نتیجه مقدار بیشتری از این کودها جذب گیاه شده و مقدار خیلی کمی وارد آب های زیرزمینی می شود یا از کودهای سولفات آمونیوم برای جبران خاک هایی که کمبود نیتروژن دارند استفاده شود زیرا میزان تلفات و آبشویی این کودها بسیار پایین تر از کودهای اوره است.

مصرف بیش از حد کودهای تک عنصره در ایران :

خاک ایران در اغلب مناطق کشور از نوع آهکی است و تحت چنین شرایطی حلالیت عناصر ریزمغذی به ویژه روی، آهن، منگنز و مس در آن کم است. تداوم بهره برداری از این خاک ها و فرسایش بیش از حد خاک علاوه بر اینکه موجب افت عملکرد می شود، غلظت این عناصر غذایی را در محصولات برداشت شده هم کاهش می دهد. در چنین شرایطی که pH آب و خاک در نتیجه آهکی بودن خاک ایران عموما بالااست، کود اوره مصرفی در مزارع به راحتی به نیترات تبدیل می شود و در نتیجه فرصت برای جذب دیگر عناصر غذایی ضروری مانند روی، مس، آهن و منگنز به ویژه روی و آهن که نقش مهمی در سنتز خون بدن انسان دارند، توسط گیاه کاهش می یابد.

در چنین مواردی کارشناسان توصیه می کنند که کودهای سولفاته و حتی پودر گوگرد در مزارع برای کاهش pH خاک مصرف شوند. در این صورت تبدیل اوره به نیترات کمتر شده و آمونیوم حاصل از اوره جذب گیاه خصوصا برنج می شود و مصرف کود به یک پنجم کاهش می یابد و بهره وری محصول حفظ خواهد شد و ثانیا جذب عناصر ریزمغذی توسط گیاه افزایش خواهد یافت و از این طریق نیترات کمتر ولی عناصر ریزمغذی بیشتری از طریق گیاهی که به مصرف انسان می رسد، وارد بدن می شود.


اثرات نامطلوب کود شیمیایی بر انسان :

کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات به وسیله گیاهان جذب شده و در قسمت های خوراکی گیاه ذخیره می شود. آیا تابه حال میوه ای خورده اید که مزه اش به نظرتان تلخ و غیرطبیعی باشد؟ آیا تا به حال شده است که سیبی را گاز بزنید و بعد از خوردن طعم تلخ مواد شیمیایی را روی زبان تان حس کنید؟
مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی در مزارع و باغها تهدیدی جدی علیه سلامت انسان است. به عنوان مثال کود اوره که به علت ارزان بودن به مقدار زیادی مصرف می شود بعد از استفاده در محصولاتی مانند پیاز و سیب زمینی به نیترات تبدیل شده و در آن تجمع می یابد. نیترات یک ماده سرطان زا است و باعث سرطان دستگاه گوارش، ناهنجاری های عصبی و اختلال در سیستم غدد درون ریز و سیستم ایمنی بدن می شود. کود های فسفاته نیز پس از مصرف در گیاهانی مانند سیب زمینی سم کادمیوم تولید می کند که کادمیوم نیز علاوه بر خاصیت سرطان زایی، باعث کوتاهی قد در کودکان و اختلال در کارکرد کلیه ها می شود.


اثرات نامطلوب کود شیمیایی بر کشاورزی و محیط زیست :

در نیمه دوم قرن بیستم که توسعه مصرف کودهای شیمیایی موجب افزایش عملکرد محصولات کشاورزی شد، همزمان با این افزایش عملکرد، مشکلات ناشی از مصرف کودهای شیمیایی نیز افزایش یافت. در سال 1950 مصرف کودهای شیمیایی در جهان به 14 میلیون تن رسید اما در سال 2000 این مقدار به 141 میلیون تن افزایش یافت. در این مرحله در بعضی از کشورها، کشاورزان دریافتند که استفاده بیش از اندازه کود موجب اشکال در جذب مواد مغذی می شود.
تا اینکه بعدها مصرف کود شیمیایی در ایالات متحده آمریکا، اروپای غربی، ژاپن و حتی کشور چین به سطح ثابتی رسید. اما هنوز مصرف کودشیمیایی در شبه قاره هند و آمریکای لاتین، سودآوری مناسبی دارد. اگرچه افزایش مصرف کودشیمیایی موجب شد تولید غله جهان از سال 1950 تا سال 2000 به بیش از 3 برابر افزایش یابد، متاسفانه امروزه دیگر از آن به عنوان معجزه تولید یاد نمی شود. چون اگر مصرف آن بیش از نیاز خاک باشد طبعا مواد مغذی اضافی از طریق آب های مازاد بر نیاز به سفره های آبی زیرزمین و یا رودخانه ها و درنهایت به دریاها می ریزند.

جلبک های دریایی با مصرف این مواد مغذی به سرعت رشد می کنند و هنگام تجزیه و متلاشی شدن همه اکسیژن موجود در آب های اطراف را مصرف می کنند، در نتیجه مناطق مرده وسیعی در اطراف خود به وجود می آورند که در آن هیچ موجود زنده دریایی قادر به ادامه حیات نیست؛ مثل منطقه مرده ای که در خلیج مکزیک به وجود آمد و همچنین سقوط سفره های زیرزمینی آبی در هندوستان. به عبارتی بازده تولیدمواد غذایی با روش های نادرست روی زمین به قیمت از بین رفتن بخش زیادی از تولیدات اقیانوسی می شود. یعنی محیط زیست آبزیان هم آسیب فراوانی می بیند.

در اروپای غربی تجمع کودهای نیتراته در آب های زیرزمینی موجب شد اتحادیه اروپا مقرراتی را برای محدود کردن مصرف کودهای شیمیایی وضع کند. درکشور دانمارک کشاورزان موظف شدند برای کاربرد کودهای ازته گزارش سالانه به منظور ایجاد موازنه بین میزان درخواستی و میزان نیاز محصولات کشاورزی به دولت ارائه کنند. اگر در گزارش نشان از گریز ازت زمین ها به سوی آب های زیرزمینی باشد، در آن صورت کشاورزان جریمه می شوند. در این رابطه مسوولان ایالت آیووای آمریکا که از وجود ازت در آب های زیرزمینی نگران شدند، بر مصرف کودهای شیمیایی مالیات وضع کردند تا کشاورزان را از مصرف بیش از حد بازدارند.

مصرف بی رویه کودهای شیمیایی، گذشته از هزینه گزافی که بر کشاورز تحمیل می کند، اثرات زیانباری را نیز در پی دارد. از جمله:

- مسمومیت ناشی از استفاده زیاد از این عنصر که در اثر جذب بیش از حد آن اتفاق می افتد و باعث بالارفتن غلظت این عنصر در بافت های گیاهی و به هم خوردن تعادل عناصر غذایی می شود

- کاهش کمیت و کیفیت محصول

- تجمع بور، کادمیوم و سایر فلزات سنگین در گیاه

- کاهش جذب مس، آهن و سایر ریز مغذی ها توسط ریشه

- تخریب ساختمان خاک

آلودگی آب ها به فسفر بالاو عناصر سنگین فوق، تجمع و سپس انتقال زیاد فسفر از طریق آب های روان به منابع آبی راکد مانند مرداب ها و دریاچه ها باعث افزایش رشد جلبک ها و خزه ها و در نتیجه به هم خوردن نسبت موجودات زنده در این آب ها می شود. این پدیده یکی از دلایل مهم کاهش جمعیت و حتی مرگ و میر آبزیان به ویژه در نواحی شمالی ایران از جمله تالاب بین المللی انزلی، روخانه سفیدرود و زرجوب و... است.
این درحالی است که کود های زیستی فسفاته علاوه بر صرفه جویی و کاهش مصرف کود شیمیایی فسفاته، باعث جذب بیشتر فسفر توسط گیاهان و در نتیجه افزایش رشد آن شده و مقاومت گیاه به بیماری را افزایش می دهد. علاوه بر آن مصرف این نسل از کودها باعث کاهش آلودگی های زیست محیطی می شود.
 کود زیستی فسفاته بارور-2 جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی فسفاته به شمار می رود کاهش 50 درصدی مصرف کودهای شیمیایی فسفاته نه تنها باعث صرفه جویی اقتصادی می شود، بلکه این کاهش مصرف از آلودگی خاک ها و آب های کشور به تجمع بیش از حد فسفر و عناصر سنگین نظیر کادمیوم و بور می کاهد. کاهش هزینه های حمل و نقل نیز از ویژگی های دیگر کود زیستی فسفاته بارور-2 است زیرا 100 گرم آن به طور متوسط معادل 100 کیلو گرم کود شیمیایی کارآیی دارد.
 
 
 
 
کود اوره با پوشش گوگردی
            
 
تعریف کود اوره با پوشش گوگردی:
این کود همچنان که از نام آن پیداست از کپسوله کردن اوره با عنصری متناسب با خاک از قبیل گوگرد و سیلانت که خود از چند عنصر مختلف تشکیل شده است تولید می گردد.که محتویات مغذی کود اوره را بنا به فرمولاسیون خاص خود در یک بازده زمانی 40 روزه به صورت آرام در اختبار گیاه قرار میدهد که ذیلا منافع و مشخصات آن را توضیح می دهیم
ضرورت جایگزینی کود اوره با پوشش گوگردی به جای اوره :
ازت یکی از عمده مواد مغذی است که در قالب کود اوره در اختیار گیاه قرارمی گیرد و اما دلیل انتخاب اوره با پوشش گوگردی به جای کود اوره بدون پوشش به شرح ذیل می باشد :
الف- دلایل اقتصادی و فنی :
1- در کود اوره بدون پوشش (اوره معمولی) بنا بر حلالیت فوری اوره در آب راندمان کود کمتر از 30% می باشد ، چرا که 70% اوره در اثر شسته شدن آنی جذب گیاه نشده و هرز میرود .
در صورتی که در کود جایگزین کود اوره با پوشش گوگردی بنا بر خاصیت کندرهایی آن که بارزترین خاصیت این کود می باشد نیتروژن موجود در یک بازده زمانی حدودا 40 روزه به طور آرام و 100% به گیاه منتقل می شود و لذا میزان مصرف کود نسبت به اوره به یک سوم تقلیل می یابد که صرفه اقتصادی مهمی را از حیث خرید و توزیع کود در مزرعه حاصل میشود .
2- مصرف کود اوره بدون پوشش باعث سخت شدن خاک و عدم نفوذ آب و افت حاصلخیزی زمین میگردد . در حالیکه این مشکل با مصرف کود اوره با پوشش گوگردی به دلیل عمده کندرهایی ازت در آب به کلی مرتفع میشود .
3- یک کیلوگرم اوره در دمای 17 درجه سانتیگراد در یک لیتر آب در کمتر از یک ساعت حل میشود .
4- به دلیل استفاده از گوگرد در پوشش s.c.u به عنوان بخش عمده وزنی و نیز وجود باکتری تجزیه کننده آن در ترکیب عناصر پوشش عنصر گوگرد پس از انجام وظیفه در ساختار s.c.u و انتقال کامل ازت به گیاه خود نیز به عنوان یک ماده مغذی و نیز تنظیم کننده PH خاک ایفای نقش نموده و باعث تقویت خاک و حاصلخیزی زمین میگردد .
5- عنصر گوگرد به عنوان یک عامل آفتکش و به عنوان یک کود نیز میتواند از حیث اقتصادی به لحاظ بالا بردن کیفیت محصول نقش آفرینی کند که بنابراین با انتخاب گزینه S.C.U در واقع از دو کود مختلف استفاده شده است .
ب-دلایل زیست محیطی :
آبشویی سریع ازت با مصرف کود اوره بدون پوشش ضمن خسارات اقتصادی که فوقا اشاره شد باعث ورود نیترات به آب های زیر زمینی و رودخانه ها شده و موجب آلایندگی محیط خصوصا آب های آشامیدنی میشود. چرا که ازت شسته شده در نهایت به صورت نیترات درمی آید و موجبات بروز امراض متعددی از جمله مرگ کودکان در اثر عدم اکسیژن گیری ریه ها میشود ، در حالیکه در کود S.C.U با انتقال تدریجی و کند ازت به گیاه و جذب کامل آن این مشکل کاملا مهار شده و ازت اتلافی وجود ندارد .
 
جمع بندی:
خاک های آهکی بی اندازه از مواد آلی فقیر هستند و یکی از نقایص این خاکها کمبود مواد آلی و هوموس هستند. از طرف دیگر با اضافه نمودن مواد آلی می توان از نقش مضر آهک جلوگیری نمود. pH خاک های فلات مرکزی ایران در اکثر موارد بیش از 7 است و علت آن وجود کربنات کلسیم، سولفات کلسیم و املاح شور و سدیمی می باشد. که تنزل PH همواره معیاری در پیشرفت مراحل اصلاح خاک های مزبور به شمار می رود.
برای کاهش ph خاک و اصلاح خاک زراعی می بایست ph خاک را کاهش داد و خاک قلیایی را مواد عالی اسیدی قرار داد. گوگرد ماده ای است که خاصیت اسیدی دارد اضافه کردن آن  به خاک سبب تبدیل کربناتها و بی‌کربنات سدیم به سولفات می‌شود مصرف کود اوره بدون پوشش باعث سخت شدن خاک و عدم نفوذ آب و افت حاصلخیزی زمین میگردد . در حالیکه این مشکل با مصرف کود اوره با پوشش گوگردی به دلیل عمده کندرهایی ازت در آب به کلی مرتفع میشود . با توجه به موارد مطرح شده جایگیزینی کود اوره با پوشش گوگردی بجای کود اوره بدون پوشش امری ضروری و حیاتی برای آینده کشور محسوب می گردد

گرد آورنده : سید حسین میرافضلی
 

فرآیند کاهش تولید پارس جنوبی آغاز شده و هر سال سرعت خواهد گرفت  هیچ جای جهان مثل ایران نیست که تمامی خانه‌ها گازکشی شده باشند  پایان قرن نفت و هزاران میلیارد دلار سرمایه ای که کم ارزش می شود  طرح تبدیل دودکش نیروگاه به خوراک واحد پتروشیمی  تحلیل مقایسه ای مصرف واقعی انرژی برق در ایران