ماه گذشته خبر افزایش تولید (و صادرات) نفت عراق به بیش از 3 میلیون بشکه به نقل از آژانس بین‌المللی انرژی منتشر شد. این مساله در کنار کاهش تولید نفت ایران به کمتر از این میزان، به معنای دستیابی عراق به رتبه دوم تولید نفت در اوپک است. همزمان با این مساله وزیر انرژی عراق نیز اعلام کرد عراق با تولید 2/3 میلیون بشکه نفت در روز، بالاتر از ایران، کویت و امارات متحده عربی در جایگاه دوم اوپک ایستاده است.
پیشتر نیز گزارش ماهانه بازار نفت اوپک در ماه آگوست، به نقل از منابع ثانویه، تولید نفت ایران را دو میلیون و 817 هزار بشکه و کمتر از کشورهای عربستان، عراق و کویت اعلام کرده بود. توجه به این آمارها در کنار بررسی روند رو به رشد تولید نفت عراق در سال‌های اخیر (که از جمله موجب شد صادرات این کشور در اواخر سال 89 از ایران پیشی گرفته و به 1/2 میلیون بشکه در روز برسد) این نتیجه را در پی دارد که ایران در اوپک پس از صادرات، اکنون جایگاه تولیدکننده را نیز به عراق واگذار کرده و احتمالا پس از عراق، کویت نیز در تولید و صادرات از ایران جلو خواهد افتاد.
هم‌اکنون نیز در گزارش ماه سپتامبر اوپک، تولید نفت ایران دو میلیون و 767 هزار بشکه اعلام شده است که نشان می‌دهد آمارهای پیشین قابل اتکا بوده‌اند و سقوط رتبه‌ی ایران در تولید نفت، تداوم داشته است.
طبیعتا بخشی از این مساله معطوف برنامه‌ریزی‌های مناسب کشور عراق است. برگزاری چهار دوره مناقصه نفتی و گازی در سال‌های اخیر، با مجموع 18 قرارداد با کشورهای خارجی موجب شده تولید فعلی و نیز احتمال دستیابی این کشور به تولید 5/6 میلیون بشکه نفت تا چند سال آینده، افزایش یابد.
اما در سوی دیگر، علل کاهش تولید نفت ایران را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم‌بندی کرد: نخست، عللی که سالهاست بر وضعیت تولید مخازن نفتی کشور موثر بوده است. گزارش سال 88 مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی علل اصلی افت تولید (Depletion) مخازن کشور را عدم برداشت صیانتی و سهل‌انگاری در تزریق به موقع و به میزان مورد نیاز گاز و آب عنوان کرده است. این گزارش همچنین شرایط بحرانی تولید نفت خام کشور را نتیجه عدم توفیق در اکتشافات، عدم سرمایه‌گذاری کافی و بی‌توجهی به روش‌های برداشت صیانتی داشته است. باید توجه داشت هر چند برخی موارد همچون اکتشافات جدید و توجه به مساله ازدیاد برداشت نفت، در سال‌های پس از انتشار گزارش مذکور، با توجه بیشتری همراه شده، اما کماکان ضعف در مسائلی همچون جذب سرمایه‌گذاری خارجی (که نقطه قوت اصلی کشور عراق بوده است) مشاهده می‌گردد.
دسته دوم علل، به طور خاص در سال‌های اخیر و با شدت گرفتن تحریم‌ها تاثیر نمود پیدا کرده و با برخی از علل دسته نخست نیز دارای اشتراک است. بارزترین این علل خروج شرکت‌های خارجی و سرمایه‌های وابسته به آنهاست. تاثیر حضور این شرکت‌ها در بخش گاز قطر (میدان گنبد شمالی) و بخش نفت عراق، به سادگی قابل مشاهده است. اما علت دیگری که در این دسته جای می‌گیرد و کمتر بدان پرداخته شده، تاثیرپذیری تولید نفت از مشکلات فروش است. باید توجه داشت اغلب تولید نفت و گاز در جهان و کشورمان، قابلیت ذخیره‌سازی چندانی ندارد و لذا کاهش فروش در نتیجه مشکلات به وجود آمده پس از تحریم، مستقیما در کاهش تولید موثر است. ضمن آنکه نفتکش‌ها و مخازن ذخیره‌سازی نفت نیز تنها برای چند روز قابلیت ذخیره‌سازی دارند و همین امکان اندک نیز برای تولید گاز مهیا نیست. به ویژه از آن روی که اکنون در فصل تابستان و دوران کاهش مصرف گاز به سر می‌بریم و مصرف کشور چندان بالا نیست. وابستگی مستقیم تولید نفت به فروش آن و ناپایداری فروش، موجب خواهد شد ملاحضات کارشناسی و فنی در مساله‌ی تولید با اقبال کمتری مواجه گردد و تولید صیانتی از مخازن با مشکلات جدیدی مواجه گردد که قبلا نظیر آن کمتر مشاهده شده است. گزارش‌های غیررسمی خبر از کاهش چندصدهزاربشکه‌ای تولید نفت به دلیل مشکل فروش می‌دهند و البته آمارهای فعلی نیز تا حدودی این مساله را تایید می‌کنند.
مساله مهم دیگر، همبستگی تولید گاز و میعانات گازی در برخی میادین از جمله پارس جنوبی است. باید توجه داشت آمار تولید نفت اعلام شده، با احتساب میعانات گازی است که در فرآیند تولید گاز و به عنوان بخشی از تولید، استحصال می‌گردد. آمارهای نقل شده از مقامات شرکت ملی نفت ایران، تولید میعانات گازی در سال گذشته را بیش از 400 هزار بشکه در روز اعلام کرده است. می‌توان انتظار داشت در صورت بروز مشکل در صادرات میعانات گازی، تولید این میعانات و بالتبع بخشی از گاز کشور کاهش یابد. این مساله به ویژه در فصل زمستان که تولید گاز اهمیتی دوچندان می‌یابد، موجب مشکلاتی در بخش مصارف صنعتی و خانگی خواهد شد. این مشکل هر چند به گستردگی مسائل موجود در بخش نفت نیست، توجهی ویژه را طلب می‌کند.
با این تفاسیر باید گفت کاهش فروش و تولید نفت ایران، علاوه بر کاهش درآمدهای نفتی، موجب ورود به دایره‌ای از مشکلات کمتر دیده شده و نسبتا ناآشنا شده است که در ماه‌های آتی و با انتشار گزارش‌های جدیدتر، می‌توان به جنبه‌های کمتر بررسی شده این مشکلات پرداخت.

فرآیند کاهش تولید پارس جنوبی آغاز شده و هر سال سرعت خواهد گرفت  هیچ جای جهان مثل ایران نیست که تمامی خانه‌ها گازکشی شده باشند  پایان قرن نفت و هزاران میلیارد دلار سرمایه ای که کم ارزش می شود  طرح تبدیل دودکش نیروگاه به خوراک واحد پتروشیمی  تحلیل مقایسه ای مصرف واقعی انرژی برق در ایران